Σε μια ιστορική νίκη, οι αδελφοί της Ιταλίας της Giorgia Meloni έλαβαν το 26% των εθνικών ψήφων στις τελευταίες εκλογές στην Ιταλία – η πρώτη φορά που ένα ακροδεξιό κόμμα θα αναλάβει το προβάδισμα στην κυβέρνηση μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η Μελόνι θα γίνει πρωθυπουργός επικεφαλής ενός συνασπισμού – αν και η σύνθεση αυτής της κυβέρνησης δεν έχει ακόμη αποφασιστεί.
Αν και αυτό το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο, εξακολουθεί να είναι εκπληκτικό. Στις εκλογές του 2018, το κόμμα της Μελώνης πήρε μόλις το 4,3% των ψήφων. Αλλά η τύχη της άλλαξε γρήγορα. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021, όταν ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι σχημάτιζε κυβέρνηση εθνικής ενότητας, το 16,5% του ψηφοφόρου έλεγε ήδη ότι σκόπευε να ψηφίσει τους Brothers of Italy – το μόνο μεγάλο πολιτικό κόμμα που δεν υποστήριζε τον Ντράγκι. Αν και σεβαστή διεθνώς, η κυβέρνηση του Ντράγκι έγινε αντιληπτή από πολλούς Ιταλούς ως η απόλυτη έκφραση της δύναμης που κατέχουν οι οικονομικές ελίτ του κόσμου. Η Μελόνι εξέφρασε αυτή τη λαϊκιστική ανησυχία σε πολλές περιπτώσεις και η στρατηγική της απέδωσε καρπούς.
Όταν η κυβέρνηση Ντράγκι κατέρρευσε τον Ιούλιο του 2022, μετά από μόλις ενάμιση χρόνο στην εξουσία, η Brothers of Italy είχε φτάσει στο 25% ενώ η Λέγκα μειώθηκε από το 25% στο 12,4%.
Παραμένοντας εκτός συνασπισμού, η Μελώνη έδωσε στον εαυτό της την ευκαιρία να ασκήσει ελεύθερα κριτική στην κυβέρνηση και να παρουσιάσει το κόμμα της ως τη μόνη αληθινή αντιπολίτευση. Περισσότερο από μια νοσταλγική ψήφος για ένα μακρινό φασιστικό παρελθόν, η υποστήριξη του ιταλικού εκλογικού σώματος προς το Meloni αντανακλά μια δυσαρέσκεια για την τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κατάσταση.
Η απόσταση από την κυβέρνηση Ντράγκι απέδωσε επίσης καρπούς για το Κίνημα των Πέντε Αστέρων . Το λαϊκιστικό κόμμα υπό την ηγεσία του Τζουζέπε Κόντε βρισκόταν στο 10% τον Ιούλιο του 2022 (με δημοσκόπηση έως και 33% το 2018), αλλά έχει ξαναχτιστεί κάπου περισσότερο από 15%. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, το Κίνημα Πέντε Αστέρων αναβίωσε ορισμένα δημοφιλή μέτρα πολιτικής, όπως το εγγυημένο «εισόδημα του πολίτη», το οποίο είχε επικρίνει ο Ντράγκι. Έκαναν μια ιδιαίτερα ισχυρή εμφάνιση στο νότο, χάρη σε πολιτικές αυτού του είδους.
Τα κόμματα που ρητά ή σιωπηρά (στην περίπτωση της Λέγκας) αντιτάχθηκαν στην κυβέρνηση Ντράγκι μαζί πήραν περισσότερο από το 50% των ψήφων ενώ κόμματα συμμετέχουν στην «ατζέντα του Ντράγκι» (Azione) ή υποσχέθηκαν την υποστήριξή τους στην κυβέρνηση Ντράγκι (το Δημοκρατικό Κόμμα και άλλα Ευρώπη) έφτασε σε λιγότερο από 30%.
Η εξέγερση κατά της κυβέρνησης Ντράγκι είναι ακόμη πιο ενδιαφέρουσα, καθώς δεν πίεζε για μέτρα λιτότητας, αλλά μάλλον επεξεργαζόταν μεταρρυθμίσεις και επενδυτικά μέτρα που χρηματοδοτούνταν από την ΕΕ. Η λαϊκιστική αφήγηση της προστασίας των απλών ανθρώπων από την οικονομική ελίτ εξακολουθούσε να αποδεικνύεται επιτυχημένη τακτική.
Πώς θα μοιάζει μια κυβέρνηση Μελώνης
Η Μελόνι είναι η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας. Με εξαίρεση τη Σκανδιναβία, οι περισσότερες άλλες γυναίκες πρωθυπουργοί στην Ευρώπη προέρχονται επίσης από δεξιά κόμματα. Αυτό είναι κάπως ειρωνικό, δεδομένου ότι συχνά τα κόμματα της αριστεράς υπερηφανεύονται για την προώθηση της ισότητας των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών. Κατά ειρωνικό τρόπο, η νίκη των Brothers of Italy οδήγησε στην αντικατάσταση ενός 75χρονου άνδρα που ανήκε στο κατεστημένο (Draghi) με μια 45χρονη γυναίκα (Meloni).
Ωστόσο, ο σχηματισμός κυβέρνησης δεν θα είναι εύκολος για τη Μελώνη. Ενώ τα εκλογικά αποτελέσματα την καθιέρωσαν ως την ξεκάθαρη επικεφαλής του συνασπισμού, η έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης και εμπειρίας θα καταστήσει πρόκληση τη συμπλήρωση των υπουργικών θέσεων. Οι ειδικοί σύμβουλοι ανώτατου επιπέδου στην Ιταλία συνδέονται συχνότερα με μετριοπαθή πολιτικά κόμματα, επομένως η εύρεση ανθρώπων θα είναι λιγότερο εύκολη για ένα εξεγερμένο κόμμα όπως το Brothers of Italy. Το ποιος να τεθεί επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων και των οικονομικών είναι ιδιαίτερα πιεστικά ζητήματα. Ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι έχει ήδη προσφέρει την υποστήριξή του.
Η Μελόνι θα έχει την ευκαιρία να υιοθετήσει μια σκληρή προσέγγιση στην εσωτερική πολιτική και σίγουρα θα προσπαθήσει να είναι πιο σκληρή στη μετανάστευση και στα κοινωνικά δικαιώματα, καθώς το εκλογικό της σώμα φαίνεται να είναι απαιτητικό. Αλλά θα αγωνιστεί να κάνει πολλά μέσω της ριζικής οικονομικής αλλαγής. Η κυβέρνηση Ντράγκι έχει ήδη εκπονήσει ένα λεπτομερές σχέδιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προκειμένου να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση της ΕΕ. Αν και τα Brothers of Italy είναι ένα κρατικοδίαιτο, κορπορατιστικό και εθνικιστικό κόμμα που τείνει να έχει δυσπιστία στην παγκοσμιοποίηση, η Μελόνι δεν έχει την πολυτέλεια να βάλει μεγάλη απόσταση μεταξύ της και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μπορεί να ακολουθήσει το ύφος πολλών Ιταλών πολιτικών πριν από αυτήν με διπλή συμπεριφορά. Υπάρχει ένα παλιό ρητό που λέει ότι οι Ιταλοί πολιτικοί κάνουν δύο συνεντεύξεις Τύπου στις Βρυξέλλες: μία στον τελευταίο όροφο για τους εταίρους των επιχειρήσεων και της ΕΕ και μία άλλη στο υπόγειο, για το κοινό που κατηγορεί τις Βρυξέλλες για οποιοδήποτε μεταρρυθμιστικό μέτρο.
Και με δεδομένο το περίπλοκο διεθνές τοπίο, η Μελώνη θα βρει εξίσου δύσκολη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής.
Στις προεκλογικές αφίσες, η Μελόνι ρώτησε τους Ιταλούς « Πρόντι; ” (έτοιμος;) – η ίδια ερώτηση που έθεσε ο Ντράγκι στα μέλη του ιταλικού κοινοβουλίου σχετικά με τα μεταρρυθμιστικά του σχέδια πριν όλα καταρρεύσουν. Ενώ η εκλογή της έγινε αποδεκτή ως μια ριζική αλλαγή, η νέα πρωθυπουργός θα ήταν φρόνιμο να μην υπερεκτιμήσει πόσο έτοιμοι είναι οι άνθρωποι για αλλαγή.