Μια οικονομία σε ελεύθερη πτώση

Παρά τον επίσημο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης περίπου 5% το 2024 -ένα ποσοστό που, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, παραμένει εξαιρετικά άνισα κατανεμημένο- η χρηματοοικονομική υγεία της Καμπότζης βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, επιβαρυμένη από ένα τοξικό μείγμα αυξανόμενου χρέους, έναν κλάδο ακινήτων που καταρρέει και τις φθίνουσες ξένες επενδύσεις. Η χώρα πάσχει τώρα από το υψηλότερο επίπεδο καταναλωτικού χρέους στον κόσμο σε σχέση με το εισόδημα—πιο ακρίβεια, χρέος επιβίωσης, καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού αγωνίζεται να τα βγάλει πέρα.

Επιπρόσθετα στην κρίση, μια άνευ προηγουμένου γεωργική ύφεση άφησε τους αγρότες σε έναν απεγνωσμένο αγώνα επιβίωσης, χωρίς βιώσιμες αγορές για τα προϊόντα τους λόγω της μακροχρόνιας ανικανότητας και αμέλειας της κυβέρνησης. Εν τω μεταξύ, η άλλοτε ακμάζουσα τουριστική βιομηχανία έχει υποχωρήσει απότομα, καθώς οι διεθνείς επισκέπτες συνεχίζουν να αποφεύγουν την Καμπότζη λόγω της επιδεινούμενης φήμης της και των αντιληπτών κινδύνων που συνδέονται με εγκληματικές οργανώσεις, βαθαίνουν περαιτέρω τα οικονομικά δεινά της χώρας.

Όλα αυτά εκτυλίσσονται σε μια εποχή που οι φυσικοί πόροι της Καμπότζης, συμπεριλαμβανομένων των δασών και των ορυκτών αποθεμάτων, έχουν εξαντληθεί σοβαρά από χρόνια υπερεκμετάλλευσης και συστημικής διαφθοράς, αφήνοντας το έθνος με ακόμη λιγότερες δυνατότητες οικονομικής ανάκαμψης.

Ως αποτέλεσμα, ένας αριθμός ρεκόρ Καμποτζιανών εγκαταλείπει τη χώρα αναζητώντας εργασία στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στην Ταϊλάνδη, όπου διαμένουν τώρα περισσότεροι από δύο εκατομμύρια εγγεγραμμένοι και μη εγγεγραμμένοι Καμποτζιανοί μετανάστες εργαζόμενοι – ένας συγκλονιστικός αριθμός για μια χώρα μόλις 17 εκατομμυρίων κατοίκων και μια χώρα που συνεχίζει να αυξάνεται. Αυτή η μαζική έξοδος αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης της Καμπότζης, καθώς οι οικογένειες που αντιμετωπίζουν κατακόρυφη πτώση εσόδων και ανυπέρβλητο χρέος βλέπουν τη μετανάστευση ως τη μόνη τους επιλογή επιβίωσης.

The China Trap: A Shrinking Lifeline

Για χρόνια, η οικονομική υποστήριξη της Κίνας ήταν η οικονομική σωτηρία της Καμπότζης, προσφέροντας τεράστια δάνεια προσαρμοσμένα στις ανάγκες, χωρίς δημοκρατικούς όρους ή όρους ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά αυτή η σανίδα σωτηρίας συρρικνώνεται:

• Το Πεκίνο έχει περικόψει τις επενδύσεις του σε υποδομές , αρνούμενο να χρηματοδοτήσει ακόμη και έργα υψηλού προφίλ όπως το Funan Techo Canal, ένα έργο κατοικίδιων ζώων της άρχουσας οικογένειας.
• Κανένα νέο κινεζικό δάνειο δεν εγκρίθηκε για την Καμπότζη το 2023 και το 2024, σηματοδοτώντας μια σημαντική αλλαγή στη χρηματοοικονομική στρατηγική του Πεκίνου.
• Οι Κινέζοι επενδυτές και οι τουρίστες , κάποτε βασικός πυλώνας της οικονομίας της Καμπότζης, δεν έχουν επιστρέψει σε σημαντικό αριθμό από την πανδημία του COVID-19.

Με τη δυτική βοήθεια και τις επενδύσεις να στερεύουν λόγω του αυξανόμενου αυταρχισμού της Καμπότζης, η Πνομ Πενχ έχει πέσει σε έναν φαύλο κύκλο εξάρτησης από το Πεκίνο. Αλλά η Κίνα δεν είναι πλέον πρόθυμη να χρηματοδοτήσει την Καμπότζη επ' αόριστον, αναγκάζοντας την άρχουσα ελίτ να εκχωρεί όλο και περισσότερα στρατηγικά πλεονεκτήματα στο Πεκίνο, ιδιαίτερα στη στρατιωτική σφαίρα – μια ρύθμιση που έχει προκαλέσει αυξανόμενη εχθρότητα των ΗΠΑ.

Οι αυξανόμενες απαιτήσεις της Κίνας: Η ναυτική βάση Ream και η πίεση των ΗΠΑ

Γνωρίζοντας ότι η Καμπότζη δεν έχει βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, το Πεκίνο έχει κλιμακώσει τις απαιτήσεις του. Το πιο επίμαχο ζήτημα είναι η Ναυτική Βάση Ream, όπου η Κίνα είναι ύποπτη ότι αποκτά de facto στρατιωτικό έλεγχο.

• Για το Πεκίνο , η Ream αντιπροσωπεύει ένα κρίσιμο στρατηγικό πλεονέκτημα για την επέκταση της στρατιωτικής εμβέλειας της Κίνας στη Νοτιοανατολική Ασία, αμφισβητώντας άμεσα την κυριαρχία των ΗΠΑ.
• Για την Ουάσιγκτον , η ιδέα ενός κινεζικού στρατιωτικού λιμανιού στην Καμπότζη είναι απαράδεκτη, εντείνοντας τις εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Καμπότζης.

Οι ΗΠΑ πίεζαν συνεχώς την Καμπότζη για διαφάνεια σχετικά με την κινεζική στρατιωτική ανάμειξη στο Ream, αλλά οι υπεκφυγές απαντήσεις της Πνομ Πενχ απλώς ενίσχυσαν τις αμερικανικές υποψίες.

Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να φανεί ουδέτερη, η Καμπότζη προσφέρθηκε πρόσφατα να ξαναρχίσει τις στρατιωτικές ασκήσεις Angkor Sentinel ΗΠΑ-Καμπότζης, ελπίζοντας να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της εξισορρόπησης και των δύο υπερδυνάμεων. Αλλά η Ουάσιγκτον είναι απίθανο να ξεγελαστεί από τέτοιες συμβολικές χειρονομίες.

Μια επικίνδυνη συμφωνία με τον κάτω κόσμο

Με τα κινεζικά δάνεια να συρρικνώνονται και τις αμερικανικές κυρώσεις να γίνονται αυστηρότερες, η Πνομ Πενχ έχει στραφεί σε μια πιο επικίνδυνη πηγή χρηματοδότησης: την κινεζική μαφία και το τεράστιο δίκτυο απάτης της στον κυβερνοχώρο.

Η βιομηχανία απάτης, η οποία δραστηριοποιείται έξω από τους κόμβους καζίνο της Καμπότζης, όπως το Sihanoukville, εκτιμάται ότι παράγει 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, που ισοδυναμεί με το ένα τρίτο της επίσημης οικονομίας της Καμπότζης. Αυτή η παράνομη επιχείρηση έχει γίνει οικονομικός πυλώνας για την άρχουσα ελίτ, της οποίας τα διεφθαρμένα δίκτυα επωφελούνται από δισεκατομμύρια σε παράνομα κεφάλαια.

• Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, υπό την πίεση των πολιτών του, θέλει το καθεστώς της Καμπότζης να πατάξει αυτές τις επιχειρήσεις εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, οι οποίες έχουν εξαπατήσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από απλούς Κινέζους. Το Πεκίνο ντρέπεται όλο και περισσότερο από αυτές τις παγκόσμιες εγκληματικές δραστηριότητες που αποδίδονται στους υπηκόους του, οι οποίες όχι μόνο αμαυρώνουν την παγκόσμια εικόνα της Κίνας αλλά και πυροδοτούν την εσωτερική οργή.
• Οι ΗΠΑ απαιτούν επίσης καταστολή , καθώς οι Αμερικανοί έχουν χάσει τουλάχιστον 100 εκατομμύρια δολάρια από απάτες που εδρεύουν στην Καμπότζη. Το πιο σημαντικό, η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος παγκοσμίως παραμένει προτεραιότητα των ΗΠΑ και η Ουάσιγκτον αυξάνει την πίεση στην Πνομ Πενχ για να διαλύσει αυτά τα εγκληματικά δίκτυα.

Ωστόσο, η καταστολή δεν αποτελεί επιλογή για την Πνομ Πενχ. Εάν το καθεστώς διέλυε πραγματικά τα δίκτυα απάτης, οι ολιγάρχες της Καμπότζης, οι ελίτ του κυβερνώντος κόμματος και οι ανώτεροι στρατιωτικοί θα έχαναν πρόσβαση σε δισεκατομμύρια βρώμικα χρήματα. Επιπλέον, η οικονομική κατάρρευση που προκύπτει από μια τέτοια καταστολή θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ίδια την κυβέρνηση.

Αυτό έχει βάλει την Καμπότζη σε μια αναπόδραστη παγίδα:

• Εάν υποκύψει στις απαιτήσεις της Κίνας και κλείσει τη βιομηχανία απάτης, χάνει δισεκατομμύρια έσοδα, απειλώντας την οικονομική επιβίωση του καθεστώτος.
• Εάν αρνηθεί , κινδυνεύει να εξοργίσει περαιτέρω το Πεκίνο, το οποίο μπορεί να διακόψει κάθε εναπομένουσα υποστήριξη – αφήνοντας την Καμπότζη εντελώς απομονωμένη.

Μια πράξη εξισορρόπησης που δεν μπορεί να διαρκέσει: Τετράγωνο του κύκλου

Η δυναστεία των Χουν Σεν είναι πλέον παγιδευμένη ανάμεσα στη γεωπολιτική πυρκαγιά και την οικονομική καταστροφή, αντιμετωπίζοντας αυτό που μπορεί να περιγραφεί μόνο ως αδύνατο δίλημμα – όπως ο τετραγωνισμός του κύκλου, όπου καμία λύση δεν μπορεί να ικανοποιήσει όλες τις πλευρές.

Η μακροχρόνια στρατηγική του καθεστώτος να παίζει μεταξύ τους την Κίνα και τις ΗΠΑ καταρρέει γρήγορα ως:

• Η Κίνα γίνεται ανυπόμονη με την αποτυχία της Καμπότζης να ελέγξει τη βιομηχανία απάτης ενώ απαιτεί περισσότερες στρατιωτικές και οικονομικές παραχωρήσεις.
• Οι ΗΠΑ κλιμακώνουν την καταστολή της διαφθοράς της Καμπότζης και της παράνομης χρηματοδότησης, ενώ αρνούνται να άρουν τις κυρώσεις ή να αποκαταστήσουν τη βοήθεια.
• Η εγχώρια οικονομία συνεχίζει να επιδεινώνεται , αναγκάζοντας περισσότερους Καμποτζιανούς να καταφύγουν στην Ταϊλάνδη για δουλειά, ενώ το καθεστώς παραμένει προσκολλημένο στην εξουσία μέσω ολοένα και πιο αυταρχικών μέτρων. Ταυτόχρονα, εκατομμύρια απλές οικογένειες της Καμπότζης, που παλεύουν με τα εισοδήματα που πέφτουν κατακόρυφα, αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και δεν θα δεχτούν την κατάσχεση των περιουσιακών τους στοιχείων, δημιουργώντας την πιθανότητα κοινωνικής αναταραχής και βαθύτερης αστάθειας.

Η Πνομ Πενχ έχει κολλήσει τώρα σε έναν αυτοδιαιωνιζόμενο κύκλο καταστολής, εξάρτησης και οικονομικής σήψης, όπου κάθε επιλογή οδηγεί σε περισσότερη αστάθεια. Όπως το αρχαίο πρόβλημα του τετραγωνισμού του κύκλου, η δύσκολη θέση της Πνομ Πενχ αψηφά την επίλυση. Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν το σημερινό καθεστώς της Καμπότζης μπορεί να συνεχίσει να παίζει και στις δύο πλευρές, αλλά πόσο καιρό πριν ολόκληρο το σύστημα καταρρεύσει κάτω από τις αντιφάσεις του.

[Φωτογραφία από Milei.vencel, CC BY-SA 3.0, μέσω Wikimedia Commons]

Οι απόψεις και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα

Ο Sam Rainsy, υπουργός Οικονομικών της Καμπότζης από το 1993 έως το 1994, είναι ο συνιδρυτής και ενεργός ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Κόμματος Εθνικής Διάσωσης της Καμπότζης (CNRP).