Η Πολωνία ηγείται της ΚΑΕ στις συνδρομές στα μέσα ενημέρωσης – έκθεση του Ινστιτούτου Reuters

Χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά

Η κατανάλωση ψηφιακών ειδήσεων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (ΚΑΕ) μεταμορφώνεται, καθοδηγούμενη από τις εξελισσόμενες συνήθειες του κοινού, την υιοθέτηση της τεχνολογίας και την αυξανόμενη δυσπιστία στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, σύμφωνα με το Reuters Digital News Report 2024.

Η διείσδυση του Διαδικτύου και η χρήση smartphone επέτρεψαν μια ταχεία αλλαγή στο διαδίκτυο, αλλά οι προκλήσεις που σχετίζονται με τη μείωση της εμπιστοσύνης στις ειδήσεις εξακολουθούν να υφίστανται σε ολόκληρη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, σύμφωνα με το ινστιτούτο Reuters με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο εδρεύει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Από την Αλβανία μέχρι την Πολωνία, το κοινό ασπάζεται τις συνήθειες που βασίζονται στην ψηφιακή χρήση, αλλά η παραπληροφόρηση και η περιορισμένη προθυμία να πληρώσουν για ειδήσεις περιπλέκουν την εικόνα.

Η Βαλτική προηγείται σε επίπεδα εμπιστοσύνης

Το τοπίο ψηφιακών ειδήσεων της CEE βλέπει την Εσθονία και τη Λιθουανία να πρωτοστατούν στην εμπιστοσύνη και την καινοτομία, ενώ άλλες, όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία, αγωνίζονται με χαμηλή εμπιστοσύνη και υψηλή έκθεση στην παραπληροφόρηση.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραμένουν κεντρικά στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, γεγονός που σημαίνει προκλήσεις για την προώθηση της βιώσιμης, αξιόπιστης δημοσιογραφίας. Καθώς το κοινό ενστερνίζεται τις συνήθειες της ψηφιακής προτεραιότητας, υποστηρίζει το Reuters, τα μέσα ενημέρωσης της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης πρέπει να προσαρμοστούν στις εξελισσόμενες προσδοκίες, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τα ελλείμματα εμπιστοσύνης και τις προκλήσεις δημιουργίας εσόδων.

Το κοινό της ΚΑΕ παραμένει απρόθυμο να πληρώσει για διαδικτυακές ειδήσεις, με λιγότερο από το 15% των ερωτηθέντων να εγγράφονται σε ψηφιακές εκδόσεις στις περισσότερες χώρες. Οι οικονομικοί περιορισμοί και η επικράτηση του δωρεάν περιεχομένου συμβάλλουν στην αργή υιοθέτηση των paywalls, θέτοντας προκλήσεις για τη βιωσιμότητα της ποιοτικής δημοσιογραφίας, διαπίστωσε το ινστιτούτο Reuters.

Η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις φτάνει σε ιστορικά χαμηλά στην Τσεχία, Σλοβακία

Οι τέσσερις χώρες του Βίσεγκραντ (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία και Σλοβακία) έχουν βιώσει έξαρση στην παραπληροφόρηση, η οποία συχνά ενισχύεται από αλγόριθμους μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η Ουγγαρία και η Ρουμανία έχουν αναφέρει υψηλή έκθεση σε καμπάνιες ψευδών ειδήσεων, πολλές από τις οποίες συνδέονται με πολιτικές αφηγήσεις ή εξωτερικούς παράγοντες. Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών επαλήθευσης γεγονότων και προγραμμάτων παιδείας στα μέσα ενημέρωσης, κερδίζουν έδαφος, αλλά αντιμετωπίζουν εμπόδια για την επίτευξη εκτεταμένου αντίκτυπου.

Η εμπιστοσύνη παραμένει ζήτημα για τους κατοίκους της ΚΑΕ. Στην Τσεχία και τη Σλοβακία λιγότερο από το 35% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι εμπιστεύεται κυρίως τις ειδήσεις. Η πολιτική πόλωση και οι ανησυχίες για τις ψεύτικες ειδήσεις έχουν διαβρώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά καταστήματα, προκαλώντας κινήσεις προς εναλλακτικές ψηφιακές πηγές.

Η Τσεχία μπορεί να υπερηφανεύεται για το ποσοστό διείσδυσης του Διαδικτύου 91%, με το 77% των ερωτηθέντων να καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο. Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται από πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού, αλλά η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι μόλις 34%. Τα μοντέλα συνδρομής παραμένουν σχετικά αδύναμα, με μόνο το 9% των Τσέχων να πληρώνουν για διαδικτυακό περιεχόμενο.

Εν τω μεταξύ, η Σλοβακία έχει ποσοστό διείσδυσης στο διαδίκτυο 89%, με το 77% των ανθρώπων να καταναλώνουν ειδήσεις στο διαδίκτυο. Η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ με 27%, και οι εκστρατείες παραπληροφόρησης, ιδίως γύρω από πολιτικά ζητήματα, παραμένουν μια επίμονη πρόκληση. Η υιοθέτηση συνδρομής είναι ελάχιστη, με μόνο το 7% να πληρώνει για περιεχόμενο.

Αυξανόμενη προτίμηση για διαδικτυακές πλατφόρμες

Η Πολωνία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία ανέφεραν απότομη αύξηση στην κατανάλωση ψηφιακών ειδήσεων, με πάνω από το 70% των ερωτηθέντων να έχουν πρόσβαση σε ειδήσεις κυρίως μέσω smartphone. Το Facebook και το TikTok παραμένουν βασικές πηγές πληροφοριών, αν και αυτό διαφέρει ανά ηλικιακή ομάδα. Η επιρροή του TikTok έχει αυξηθεί σημαντικά μεταξύ των χρηστών κάτω των 30 ετών, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να ασχοληθούν με μορφές ειδήσεων που βασίζονται σε βίντεο.

Η Πολωνία ηγείται της ΚΑΕ στον ψηφιακό μετασχηματισμό, με 92% διείσδυση στο διαδίκτυο και 81% των ανθρώπων που καταναλώνουν ειδήσεις στο διαδίκτυο. Η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης ανέρχεται στο 39% και η υιοθέτηση συνδρομών είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της περιοχής, με το 16% των χρηστών να πληρώνουν για ψηφιακές ειδήσεις. Το Facebook και το YouTube κυριαρχούν ως βασικές πλατφόρμες, αν και το TikTok κερδίζει έδαφος.

Η Ρουμανία έχει 84% διείσδυση στο διαδίκτυο, με το 78% των ανθρώπων να έχουν πρόσβαση σε ειδήσεις μέσω Διαδικτύου. Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα το Facebook, χρησιμοποιούνται από το 70% του πληθυσμού για ειδήσεις. Η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι χαμηλή στο 30%, και η έκθεση σε παραπληροφόρηση παραμένει σημαντική ανησυχία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια πολιτικών εκστρατειών.

Η Ουγγαρία γνώρισε ταχεία αύξηση της κατανάλωσης ψηφιακών ειδήσεων, σύμφωνα με το ινστιτούτο Reuters. Στην Ουγγαρία, το 78% έχει πρόσβαση σε ειδήσεις στο διαδίκτυο. Το TikTok αυξάνεται σε επιρροή, ιδιαίτερα μεταξύ των νεότερων δημογραφικών ομάδων, ενώ η εμπιστοσύνη στα περίπτερα είναι 37%. Η Ουγγαρία κατατάσσεται μεταξύ των χωρών της ΕΕ που εκτίθενται περισσότερο σε εκστρατείες παραπληροφόρησης.

Η παραπληροφόρηση αφθονεί, τα συνδρομητικά μοντέλα αγωνίζονται

Ενώ το Facebook παραμένει η κορυφαία πλατφόρμα για ειδήσεις σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, το TikTok και το Telegram αναπτύσσουν ραγδαία επιρροή. Η Εσθονία και η Λετονία παρουσιάζουν αξιοσημείωτη αύξηση στη χρήση του Telegram με τις κρυπτογραφημένες λειτουργίες επικοινωνίας του και απευθύνονται στο νεότερο κοινό. Τα podcast και τα ενημερωτικά δελτία κερδίζουν επίσης έδαφος, ιδιαίτερα μεταξύ των μορφωμένων αστικών πληθυσμών.

Η Εσθονία ηγείται της περιοχής στην ψηφιακή υποδομή, με 96% διείσδυση στο διαδίκτυο και 80% κατοχή smartphone. Πάνω από το 85% των Εσθονών έχουν πρόσβαση σε ειδήσεις μέσω διαδικτύου και η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης είναι σχετικά υψηλή στο 51%. Η χώρα είναι επίσης ηγέτης στην υιοθέτηση podcast και ενημερωτικών δελτίων, με το 21% των χρηστών να ασχολούνται με αυτές τις μορφές κάθε εβδομάδα.

Στην περίπτωση της Λετονίας, η χώρα της Βαλτικής έχει ποσοστό διείσδυσης στο διαδίκτυο 92%, με το 79% των ερωτηθέντων να καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο. Η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης είναι μέτρια στο 45% και η χρήση του Telegram για ειδήσεις αυξάνεται, λόγω της ελκυστικότητάς του στο νεότερο κοινό. Τα podcast και τα ενημερωτικά δελτία κερδίζουν δημοτικότητα, αντανακλώντας τις αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες.

Η Λιθουανία κατέχει ηγετική θέση στην περιοχή στην κατανάλωση ψηφιακών ειδήσεων, με το 88% των κατοίκων να έχουν πρόσβαση σε ειδήσεις μέσω διαδικτύου. Η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι σχετικά ισχυρή στο 48%, και η χώρα έχει σημειώσει ετήσια αύξηση 12% στα podcast και τα ενημερωτικά δελτία. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραμένουν βασική πηγή για το 61% των χρηστών.

Κατανάλωση ψηφιακών ειδήσεων στην ΚΑΕ: τάσεις, προκλήσεις

Στα Βαλκάνια, στη νοτιοανατολική Ευρώπη, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις για την αντιμετώπιση της πολιτικής αστάθειας, των οικονομικών ανισοτήτων και του αργού ρυθμού των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η κατανάλωση ψηφιακών ειδήσεων αυξάνεται στα Βαλκάνια, αντανακλώντας τις ευρύτερες τάσεις στην Ευρώπη. Τα ποσοστά διείσδυσης του Διαδικτύου ποικίλλουν ευρέως, με χώρες όπως η Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο να διαθέτουν συνδεσιμότητα άνω του 80%, ενώ άλλες όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη υστερούν ελαφρώς.

Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης κυριαρχούν ως κύριες πηγές ειδήσεων, με το Facebook και το Instagram να πρωτοστατούν, ιδιαίτερα μεταξύ των νεότερων δημογραφικών ομάδων. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις παραμένει χαμηλή σε ολόκληρη την περιοχή, λόγω των ανησυχιών για πολιτικές παρεμβάσεις και τη διάδοση της παραπληροφόρησης.

Τα Βαλκάνια καταναλώνουν ειδήσεις στο Διαδίκτυο, αλλά τα επίπεδα εμπιστοσύνης είναι χαμηλά

Η Βουλγαρία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης για ειδήσεις στην ΕΕ, με το 80% των ερωτηθέντων να βασίζεται σε πλατφόρμες όπως το Facebook και το TikTok. Η διείσδυση του Διαδικτύου ανέρχεται στο 85%, αλλά λιγότερο από το 10% των Βουλγάρων πληρώνουν για διαδικτυακό περιεχόμενο. Η χώρα παλεύει επίσης με υψηλή έκθεση στην παραπληροφόρηση, κατατάσσοντας μεταξύ των κορυφαίων χωρών της ΕΕ όσον αφορά την ευαισθησία στην παραπληροφόρηση.

Στην Αλβανία, η διείσδυση του Διαδικτύου έφτασε το 84% το 2024, με πάνω από το 67% του πληθυσμού να βασίζεται σε smartphone για πρόσβαση σε ειδήσεις. Πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook κυριαρχούν, αλλά εναλλακτικές εφαρμογές όπως το Instagram και το YouTube κερδίζουν έδαφος μεταξύ των νεότερων χρηστών. Ωστόσο, μόνο το 4% των Αλβανών πληρώνει για διαδικτυακές ειδήσεις, αντανακλώντας οικονομικά εμπόδια στην υιοθέτηση μοντέλων συνδρομής.

Όσον αφορά την Κροατία, το 74% των κατοίκων της χώρας της Αδριατικής καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο, με τη χρήση κινητού να κυριαρχεί στο 68%. Τα podcast και τα ενημερωτικά δελτία είναι ολοένα και πιο δημοφιλή, ιδιαίτερα μεταξύ των αστικών κοινού. Το TikTok έχει αυξηθεί σε δημοτικότητα, ειδικά μεταξύ των νεότερων χρηστών, αλλά τα παραδοσιακά καταστήματα όπως το HRT διατηρούν ισχυρή εμβέλεια λόγω της ενσωμάτωσής τους στα ψηφιακά οικοσυστήματα. Δίπλα στη Σερβία, το 75% του πληθυσμού καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο, με το Facebook και το Instagram να πρωτοστατούν ως κύριες πηγές. Η διείσδυση του Διαδικτύου είναι 89%, αλλά η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης είναι χαμηλή στο 33%. Η άνοδος εναλλακτικών πλατφορμών όπως το Telegram αντανακλά τον αυξανόμενο σκεπτικισμό προς τα παραδοσιακά καταστήματα.

Η κατανάλωση ψηφιακών ειδήσεων στη Σλοβενία ανέρχεται στο 81%, με 84% διείσδυση στο διαδίκτυο και ισχυρή χρήση κινητού. Η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι υψηλότερη από πολλούς τοπικούς ομολόγους στο 43%, και η υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον ψηφιακών μορφών, όπως τα ενημερωτικά δελτία, αυξάνεται στο νεότερο κοινό. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από το 82% του πληθυσμού που καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο, αλλά η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης παραμένει μεταξύ των χαμηλότερων στην Ευρώπη με μόλις 19%. Το YouTube και το Instagram είναι βασικές πλατφόρμες για νεότερο κοινό, ενώ τα παλαιού τύπου μέσα ενημέρωσης αγωνίζονται να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες καταναλωτικές συνήθειες.

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το 76% των ανθρώπων καταναλώνουν πλέον ειδήσεις στο διαδίκτυο, με το Facebook να είναι η κορυφαία πηγή για πάνω από το 60% των χρηστών. Παρά την αύξηση της ψηφιακής εμπλοκής, η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις παραμένει χαμηλή, με μόνο το 31% των ερωτηθέντων να εκφράζει εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης. Η πολιτική προκατάληψη στην κάλυψη συνεχίζει να οδηγεί τον κατακερματισμό του κοινού. Στο Κοσσυφοπέδιο, το 72% του πληθυσμού καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο, με τις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων όπως το Facebook και το Instagram να διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο. Η διείσδυση του Διαδικτύου ανέρχεται στο 91%, αλλά η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι χαμηλή στο 28%, αντανακλώντας ανησυχίες για πολιτικές παρεμβάσεις στα μέσα ενημέρωσης.

Στο Μαυροβούνιο, το 69% του πληθυσμού καταναλώνει ειδήσεις στο διαδίκτυο, με το Facebook και το Instagram να είναι οι κυρίαρχες πλατφόρμες. Η εμπιστοσύνη στις ειδήσεις είναι χαμηλή στο 29%, αντανακλώντας την αυξανόμενη πόλωση στο τοπίο των μέσων ενημέρωσης. Οι προσπάθειες για την εισαγωγή μοντέλων συνδρομής ήταν αργές, με λιγότερο από το 5% των χρηστών να είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για περιεχόμενο. Η διείσδυση του Διαδικτύου στη Βόρεια Μακεδονία ανέρχεται στο 86%, με το 73% των ερωτηθέντων να βασίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ειδήσεις. Το TikTok και το Instagram γίνονται όλο και πιο δημοφιλή στους νεότερους χρήστες, ενώ η εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μέσα παραμένει χαμηλή, μόλις στο 25%.

Καθώς η CEE αγκαλιάζει την κατανάλωση ειδήσεων πρώτης ψηφιακής τεχνολογίας, υποστηρίζει η έκθεση, η βιομηχανία πρέπει να αντιμετωπίσει ζητήματα εμπιστοσύνης, δημιουργίας εσόδων και διάδοσης παραπληροφόρησης. Η συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, μέσων ενημέρωσης και τεχνολογικών πλατφορμών θα είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση ενός βιώσιμου και αξιόπιστου οικοσυστήματος ειδήσεων της ΚΑΕ.

Καθώς η περιοχή προσβλέπει στην περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα Βαλκάνια αντιμετωπίζουν μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ της μόχλευσης των ψηφιακών και οικονομικών ευκαιριών και της αντιμετώπισης συστημικών προκλήσεων. Η ενίσχυση της διακυβέρνησης, η βελτίωση της παιδείας στα μέσα επικοινωνίας και η ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας θα είναι καίριας σημασίας, καταλήγει το ινστιτούτο Reuters.