Τα τελευταία χρόνια, μετά το τέλος της κρίσης του κορωνοϊού, η έννοια της τεχνητής νοημοσύνης (AI) είναι πανταχού παρούσα στο κοινό. Σύμφωνα με τον ορισμό του λεξικού Merriam-Webster, η τεχνητή νοημοσύνη είναι «η ικανότητα των συστημάτων υπολογιστών ή των αλγορίθμων να μιμούνται την ευφυή ανθρώπινη συμπεριφορά». Το νέο φαινόμενο τυγχάνει μεγάλης προσοχής. Στην πραγματικότητα, δεν είναι μια νέα έννοια ή φαινόμενο, καθώς η AI άρχισε να αναπτύσσεται σταδιακά από το 1956 και το επιστημονικό συνέδριο στο Dartmouth. Από τότε, η τεχνητή νοημοσύνη γνώρισε σκαμπανεβάσματα και έχει χρησιμοποιηθεί εκτενέστερα σε βιομηχανίες όπως ο στρατός, η ιατρική, η ρομποτική και η εκπαίδευση. Με την πάροδο του χρόνου, υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Σήμερα, οι απλοί πολίτες του κόσμου μπορούν να χρησιμοποιούν απλά μοντέλα έξυπνων υπολογιστών, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα κέντρα εξουσίας που κυβερνούν τον κόσμο (εθνικές κυβερνήσεις, μυστικές υπηρεσίες, διάφοροι οργανισμοί) διαθέτουν μοντέλα που είναι δέκα ή περισσότερα χρόνια πιο προηγμένα από τα δημόσια διαθέσιμα εργαλεία.

Ένα απαραίτητο εργαλείο για σήμερα

Πολλοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει και θα υποτάξει τους ανθρώπους. Αυτή είναι μια πολύ αμφισβητήσιμη δήλωση γιατί δεν πρόκειται για μια ανώτερη «θεϊκή» οντότητα, αλλά για την τεχνολογία που εφευρέθηκε από έναν άνθρωπο με σάρκα και οστά με όλες τις ατέλειές του. Ομοίως, όταν εμφανίστηκε η Βιομηχανική Επανάσταση τον 18ο αιώνα, πολλοί πίστευαν ότι οι μηχανές θα αντικαθιστούσαν τους ανθρώπους. Αυτό δεν συνέβη. Είναι δύσκολο πώς το AI θα το κάνει αυτό. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι εκείνοι οι άνθρωποι που δεν χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης δεν θα μπορούν να συμβαδίσουν με αυτούς που χρησιμοποιούν. Το ίδιο ισχύει και για τη διεθνή πολιτική σκηνή. Τα κράτη, οι πολυμερείς οργανισμοί και τα κινήματα που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη θα είναι ανταγωνιστικά στον πολιτικό στίβο και εκείνα που δεν το κάνουν θα μείνουν στάσιμα και θα παρακμάζουν. Σύμφωνα με την S&P Global, μεταξύ 2013 και 2023, ιδρύθηκαν 5.509 εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης στις ΗΠΑ και οι συνολικές ιδιωτικές επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη ανήλθαν σε περίπου 335,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Την ίδια περίοδο, 1.446 εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης ιδρύθηκαν στην Κίνα, με συνολικές ιδιωτικές επενδύσεις περίπου 103,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι πολιτικοί ηγέτες αναγνωρίζουν το νέο όπλο

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε δηλώσει το 2017: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον, όχι μόνο για τη Ρωσία, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα». Πρόσθεσε ότι φέρει τεράστιες ευκαιρίες, αλλά και απειλές που είναι δύσκολο να προβλεφθούν και ότι όποιος γίνει ηγέτης σε αυτόν τον τομέα θα γίνει ο κυρίαρχος του κόσμου. Τον Δεκέμβριο του 2017, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε μια νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που τονίζει τη σημασία της τεχνητής νοημοσύνης για την εθνική ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ. Η στρατηγική τονίζει ότι «η συνεχιζόμενη αμερικανική ηγεσία στην τεχνητή νοημοσύνη είναι υψίστης σημασίας για τη διατήρηση της οικονομικής και εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών». Στην ομιλία του κατά το 20ο Εθνικό Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας τον Οκτώβριο του 2022, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping δήλωσε ότι η Κίνα πρέπει να επιταχύνει την επίτευξη υψηλού επιπέδου επιστημονικής και τεχνολογικής ανεξαρτησίας και αυτοβελτίωσης, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης.

Ένας παράγοντας που αλλάζει το γεωπολιτικό παιχνίδι

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που αλλάζει τη γεωπολιτική σε πολυδιάστατο επίπεδο. Δεν είναι μια κλασική, αλλά μια επαναστατική αλλαγή. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αλλάξει πολύ τον τρόπο που κατανοούμε τις διεθνείς σχέσεις και τη διπλωματία σήμερα. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, τόσο το καλύτερο. Αν και η διπλωματία, ως διεπιστημονική δραστηριότητα, θεωρείται κοινωνική και ανθρωπιστική επιστήμη (συνδυασμός ιστορίας, πολιτικής, νομικής, κοινωνιολογίας, επικοινωνιακών σπουδών κ.λπ.), η τεχνητή νοημοσύνη εισάγει μαθηματικά μοντέλα στη διπλωματία. Θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι πρόκειται για «τεχνολογικοποίηση της διπλωματίας». Σε γεωπολιτικούς όρους, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης είναι πιο σημαντική σε δύο ξεχωριστούς αλλά συναφείς τομείς: τη διπλωματία και την εθνική ασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα σημαντικό διπλωματικό και στρατιωτικό εργαλείο ασφαλείας.

Σύγχρονο διπλωματικό εργαλείο

Η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τους τρόπους διεξαγωγής διμερών και πολυμερών σχέσεων. Οι εθνικές κυβερνήσεις και οι κορυφαίες επιτροπές οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, η ΕΕ και οι BRICS χρησιμοποιούν εκτενώς την «έξυπνη» τεχνολογία, από απλές μεταφράσεις σε πραγματικό χρόνο έως πολύπλοκες αναλύσεις. Χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη, οι διπλωμάτες μπορούν να επικοινωνούν πιο εύκολα με τους συναδέλφους τους επειδή λαμβάνουν άμεση μετάφραση, καθώς και προτάσεις σε πραγματικό χρόνο από εικονικούς βοηθούς.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στη διεξαγωγή διπλωματικών διαπραγματεύσεων μεταξύ δύο ή περισσότερων χωρών μέσω της ανάλυσης ιστορικών σχέσεων, προτάσεων για νέες στρατηγικές για τη βελτίωση των σχέσεων και οδηγιών για το στυλ διαπραγμάτευσης. Οι διπλωμάτες καθώς και οι πολιτικοί είναι συχνά χωρίς φαντασία και δεν μπορούν να συλλάβουν νέες ιδέες. Ωστόσο, όλες οι πολιτικές διαμάχες που είναι επίκαιρες σήμερα ήταν σχετικές σε κάποια στιγμή της ιστορίας. Το AI ως εργαλείο μπορεί να συγκρίνει την ιστορία με το παρόν και να κάνει εποικοδομητικές προτάσεις. Εκτός από τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων, το στυλ καθορίζει επίσης το αποτέλεσμα. Εάν το στυλ είναι λάθος (διεκδικητικό ή δειλό), το αποτέλεσμα μπορεί να είναι αρνητικό, παρόλο που η ιδέα μπορεί να είναι καλή.

Τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες (κοινή γνώμη, ανάπτυξη στρατιωτικών μονάδων, συμπεριφορά ηγετών), μπορούν να προβλέψουν το ξέσπασμα κρίσεων και πολέμων στα πρώτα τους στάδια. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προτείνει σε ποιες χώρες να στείλουν ειρηνευτικές αποστολές πριν ξεσπάσει μια κρίση ή από ποιες χώρες να αποσύρουν ειρηνευτικές δυνάμεις. Ομοίως, οι κυβερνήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν μοντέλα υπολογιστών για να παρουσιάσουν στο κοινό τις διπλωματικές διαπραγματεύσεις και συμφωνίες με τρόπο αποδεκτό από αυτές και αποδεκτό από το κοινό. Η πολιτική είναι θέμα αντίληψης και συχνά τα πολιτικά αποτελέσματα μπορούν να ερμηνευθούν τόσο ως νίκη όσο και ως ήττα.

Στρατιωτικό-ασφαλιστικό εργαλείο

Η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται βασικό στρατιωτικό εργαλείο για πολλά ισχυρά κράτη και οργανισμούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να κατασκευάσουν αυτόνομα drones, να αμυνθούν από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και να αναλύσουν στρατιωτικές πληροφορίες. Η Κίνα χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη σε συστήματα μαζικής παρακολούθησης, αναγνώριση προσώπου και τεχνολογία drone. Η Ρωσία χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για την προστασία από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, την αυτοματοποίηση στρατιωτικών συστημάτων όπως τα drones, την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων και δεδομένων πληροφοριών και τον ηλεκτρονικό πόλεμο. Το Ισραήλ χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη σε πολλά βασικά στρατιωτικά συστήματα, με πιο διάσημο παράδειγμα τον «Σιδερένιο Θόλο». Το AI χρησιμεύει για τον γρήγορο εντοπισμό και την αναχαίτιση απειλών: ρουκέτες και βλήματα όλμων.

Το ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί AI για την πρόβλεψη συγκρούσεων, την άμυνα των δικτύων επικοινωνιών, την επιμελητεία και τη βελτιστοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Όλα τα προαναφερθέντα κράτη χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για πόλεμο στον κυβερνοχώρο (στοχεύοντας την υποδομή άλλων κρατών και προπαγάνδα (διάδοση ημιπληροφοριών ή παραπληροφόρηση) και προστασία από ξένες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Οργανισμοί όπως η αμερικανική DARPA και το κινεζικό Ινστιτούτο AI αναπτύσσουν προηγμένα στρατιωτικά συστήματα. Η τεχνητή νοημοσύνη στον στρατιωτικό τομέα αυξάνεται.

Ο αγώνας για την ανάπτυξη AI για γεωπολιτικούς σκοπούς

Όλες οι μεγάλες χώρες έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο αγώνας δρόμου για την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης για πολιτικούς σκοπούς. Αμερικανικές εταιρείες όπως η Google, η Amazon και η Microsoft αναπτύσσουν μοντέλα υπολογιστών για να διατηρήσουν τη θέση της Αμερικής ως την πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο και να διατηρήσουν οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ, το G7, το OAS, το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Οι Κινέζοι χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να προωθήσουν την πρωτοβουλία τους για τον Νέο Δρόμο του Μεταξιού. Ο Ψηφιακός Δρόμος του Μεταξιού ακολουθεί την πρωτοβουλία και εστιάζει στην ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών, τεχνολογίας και δικτύων διαδικτύου παντού όπου περνά ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού (Ασία, Αφρική, Ευρώπη). Η Κίνα θέλει έτσι να επιβληθεί ως ο νέος τεχνολογικός κύριος του κόσμου. Οι Ρώσοι αναπτύσσουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης κυρίως για λόγους προπαγάνδας για να αλλάξουν διακριτικά την αφήγηση που είναι πολύ δυσμενής για αυτούς σε ορισμένα μέρη του κόσμου (ΕΕ και ΗΠΑ). Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να επιβληθεί στην ηθική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Επιδιώκει να προωθήσει ένα παγκόσμιο πλαίσιο (πρότυπα) για την ηθική του χρήση. Οι χώρες BRICS όπως η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική δεν δίνουν έμφαση στην ηθική, αλλά χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη κυρίως για να αναπτύξουν τις οικονομίες τους και να επαναπροσδιορίσουν τις παγκόσμιες δομές εξουσίας που περιορίζουν την ανάπτυξή τους.

Σύναψη

Χάρη στην ανάπτυξη προηγμένων αναλυτικών εργαλείων και αλγορίθμων πρόβλεψης, η τεχνητή νοημοσύνη έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στις διεθνείς σχέσεις και τη διπλωματία από τη δεκαετία του 2010. Λόγω των πλεονεκτημάτων του, όπως η ακριβής επεξεργασία δεδομένων και η υποβολή προτάσεων γρήγορων λύσεων, η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο στη σύγχρονη διπλωματία. Ωστόσο, το πότε, πόσο και πώς θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από τους ανθρώπους – αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις. Είναι ένα μαθηματικό μοντέλο που έχει ελλείψεις και απαιτεί την κατάλληλη χρήση ειδικευμένων ειδικών. Οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι.

Εδώ είναι οι κίνδυνοι που ενέχουν τα προηγμένα μοντέλα AI σε λάθος χέρια