Νωρίτερα φέτος, η Ινδονησία σύναψε συμφωνία με το Κατάρ για την ανάπτυξη οικονομικά προσιτών κατοικιών για την αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη της χώρας. Το Μνημόνιο Συναντίληψης (MoU), που υπογράφηκε από τον Σεΐχη Abdulaziz bin Abdulrahman Al Thani, πρόεδρο του Qilaa International Group, και τον Maruarar Sirait, Υπουργό Στέγασης και Εποικισμών της Ινδονησίας, σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης στην Ινδονησία. Βάσει αυτής της συμφωνίας, το Κατάρ θα ξεκινήσει την κατασκευή ενός εκατομμυρίου διαμερισμάτων μετά το Eid , ως μέρος του φιλόδοξου σχεδίου του Προέδρου Prabowo για την κατασκευή 15 εκατομμυρίων νέων κατοικιών . Η αρχική φάση των επενδύσεων του Κατάρ, που προβλέπεται μεταξύ 16 και 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, θα υποστηρίξει επίσης την οικιστική ανάπτυξη στη νέα πρωτεύουσα, Νουσαντάρα (ΙΚΝ).

Αν και αυτή η επένδυση θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανακούφιση του υστέρου κατοικιών των 11 εκατομμυρίων μονάδων της Ινδονησίας , δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Τρία βασικά εμπόδια στέκονται εμπόδιο: η αναντιστοιχία μεταξύ των προτιμήσεων στέγασης της Ινδονησίας και του μοντέλου του Κατάρ που εστιάζει στα διαμερίσματα, ρυθμιστικά εμπόδια και εμπόδια υποδομής που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την υλοποίηση του έργου και η ανάγκη ενσωμάτωσης της βιωσιμότητας στη διαδικασία ανάπτυξης. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της επένδυσης.

Προκλήσεις Πολιτιστικών Προτιμήσεων και Προτιμήσεων Αγοράς

Ένα από τα κύρια εμπόδια που αντιμετωπίζει η επένδυση του Κατάρ είναι η διαφορά στις στεγαστικές προτιμήσεις μεταξύ των δύο χωρών. Στο Κατάρ, η πολυκατοικία σε πολυώροφα διαμερίσματα είναι ένα συνηθισμένο μοντέλο στέγασης, αλλά στην Ινδονησία, πολλοί αγοραστές κατοικιών προτιμούν τα οικόπεδα. Τα διαμερίσματα συνδέονται συχνά με έναν πιο αστικό τρόπο ζωής με υψηλό εισόδημα, ενώ οι περισσότεροι Ινδονήσιοι της μεσαίας και της κατώτερης μεσαίας τάξης φιλοδοξούν να κατέχουν ατομικά σπίτια με μικρές αυλές. Πολλές ινδονησιακές οικογένειες, ιδιαίτερα εκείνες που βρίσκονται σε προαστιακές και αγροτικές περιοχές, προτιμούν ρυθμίσεις διαβίωσης πολλών γενεών, όπου τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας διαμένουν στο ίδιο νοικοκυριό. Αυτή η πολιτιστική προτίμηση για τη στέγαση σε γη έναντι της κάθετης διαβίωσης σημαίνει ότι οι πολυκατοικίες ενδέχεται να μην προσελκύσουν αμέσως ευρεία ζήτηση. Επιπλέον, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τους περιορισμούς χώρου, την ιδιωτικότητα και την αντιληπτή έλλειψη κοινοτικής ολοκλήρωσης στα συγκροτήματα διαμερισμάτων, αμφισβητώντας περαιτέρω την απήχησή τους στους πιθανούς αγοραστές.

Αυτή η αναντιστοιχία εγείρει ανησυχίες σχετικά με το εάν το έργο θα έχει καλή αποδοχή από την αγορά-στόχο. Εάν οι αγοραστές είναι απρόθυμοι να αγκαλιάσουν τη διαβίωση σε διαμέρισμα, η επιτυχία της επένδυσης θα μπορούσε να είναι σε κίνδυνο.

Ρυθμιστικά εμπόδια και εμπόδια υποδομής

Πέρα από τις προτιμήσεις των καταναλωτών, τα ρυθμιστικά και γραφειοκρατικά εμπόδια αποτελούν μια άλλη πρόκληση. Η διαδικασία αδειοδότησης της Ινδονησίας για έργα στέγασης μεγάλης κλίμακας μπορεί να είναι αργή και πολύπλοκη, και συχνά απαιτεί πολλαπλά επίπεδα εγκρίσεων τόσο από τις εθνικές όσο και από τις τοπικές αρχές. Αυτή η γραφειοκρατική γραφειοκρατία αυξάνει τον κίνδυνο καθυστερήσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά τα χρονοδιαγράμματα και το κόστος του έργου. Η απόκτηση γης παραμένει μείζον ζήτημα, καθώς οι νομικές διαφορές, οι ασαφείς τίτλοι γης και οι μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις με τους ιδιοκτήτες γης συχνά καθυστερούν τις κατασκευαστικές προσπάθειες. Επιπλέον, οι ασυνέπειες στους περιφερειακούς νόμους περί ζωνών μπορούν να δημιουργήσουν πρόσθετα εμπόδια στην ανάπτυξη.

Οι περιορισμοί της υποδομής περιπλέκουν περαιτέρω τα πράγματα. Πολλές περιοχές όπου χρειάζονται οικονομικά προσιτή στέγαση δεν διαθέτουν επαρκή πρόσβαση σε μεταφορές, νερό και αξιόπιστη ηλεκτρική ενέργεια . Οι κακώς ανεπτυγμένοι δρόμοι και τα συστήματα δημόσιας συγκοινωνίας δυσχεραίνουν τη μετακίνηση των κατοίκων, μειώνοντας ενδεχομένως την ελκυστικότητα των νέων οικιστικών έργων. Επιπλέον, το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ινδονησίας, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, δεν είναι πλήρως εξοπλισμένο για να υποστηρίξει οικιστικές κατασκευές υψηλής πυκνότητας. Οι συχνές ελλείψεις ρεύματος και οι απαρχαιωμένες υποδομές ενδέχεται να εμποδίσουν την αποτελεσματική λειτουργία των σύγχρονων συγκροτημάτων διαμερισμάτων. Χωρίς σημαντικές αναβαθμίσεις σε δρόμους, δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και ενεργειακές υποδομές, η επένδυση του Κατάρ μπορεί να δυσκολευτεί να παραδώσει στεγαστικά έργα στην υποσχεμένη κλίμακα και αποτελεσματικότητα, περιορίζοντας τον πιθανό αντίκτυπό της.

Θέματα αειφορίας

Ενώ ο πρωταρχικός στόχος της επένδυσης του Κατάρ είναι η οικονομική προσιτή στέγαση, η ενσωμάτωση πρακτικών πράσινων κτιρίων είναι ζωτικής σημασίας. Η Ινδονησία έχει ήδη ξεκινήσει προσπάθειες για την προώθηση της βιώσιμης στέγασης μέσω του Προγράμματος Πράσινων Προσιτών Σπιτιών της Ινδονησίας (IGAHP) , το οποίο στοχεύει να προσφέρει ένα εκατομμύριο οικολογικά σπίτια έως το 2030. Το πιλοτικό έργο για το IGAHP στη Νότια Σουμάτρα έδειξε ότι η πράσινη κατοικία μπορεί να μειώσει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές άνθρακα.

Δεδομένης της τεχνογνωσίας του Κατάρ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας —ιδιαίτερα στην ηλιακή ενέργεια— υπάρχει σημαντική δυνατότητα ενσωμάτωσης στοιχείων βιωσιμότητας στα στεγαστικά έργα. Η εμπειρία του Κατάρ με μεγάλης κλίμακας ηλιακά πάρκα, όπως το ηλιακό εργοστάσιο Al Kharsaah , παρέχει ένα μοντέλο για την ενσωμάτωση λύσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε οικιστικές αναπτύξεις. Σε συνεργασία με την κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας της Ινδονησίας, PLN, το Κατάρ θα μπορούσε να βοηθήσει στην εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών σε στέγες διαμερισμάτων, στην εφαρμογή συστημάτων αποθήκευσης μπαταριών και στην εισαγωγή τεχνολογίας έξυπνης μέτρησης για τη βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας.

Αυτή η προσέγγιση όχι μόνο θα μειώσει το μακροπρόθεσμο ενεργειακό κόστος για τους κατοίκους, αλλά θα συμβάλει επίσης στους ευρύτερους στόχους βιωσιμότητας της Ινδονησίας, μειώνοντας τις εκπομπές άνθρακα και μειώνοντας την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, η ενσωμάτωση συστημάτων εξοικονόμησης νερού και φιλικών προς το περιβάλλον οικοδομικών υλικών θα ενισχύσει περαιτέρω τα οικολογικά οφέλη αυτών των έργων. Εάν εκτελεστεί σωστά, αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση του μακροπρόθεσμου κόστους ενέργειας για τους κατοίκους και να συμβάλει στον ευρύτερο στόχο της Ινδονησίας για μηδενικές εκπομπές έως το 2060.

Ο δρόμος προς τα εμπρός

Για να διασφαλίσει την επιτυχία της επένδυσης του Κατάρ, η Ινδονησία πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις προληπτικά. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εξορθολογίσει τις ρυθμιστικές διαδικασίες, να απλοποιήσει τις διαδικασίες απόκτησης γης και να εναρμονίσει τους νόμους περί ζωνών για να δημιουργήσει ένα περιβάλλον πιο φιλικό προς τους επενδυτές. Επιπλέον, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των εθνικών και περιφερειακών αρχών για τη μείωση των γραφειοκρατικών καθυστερήσεων. Πρέπει επίσης να δοθεί προτεραιότητα στις βελτιώσεις των υποδομών, ιδίως στον ηλεκτρισμό και τις μεταφορές, για την υποστήριξη μεγάλων οικιστικών έργων. Η αναβάθμιση των δικτύων δημόσιας συγκοινωνίας, η επέκταση της οδικής πρόσβασης και ο εκσυγχρονισμός των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι ουσιαστικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι αυτές οι εξελίξεις είναι τόσο προσβάσιμες όσο και βιώσιμες.

Οι επενδυτές του Κατάρ θα πρέπει να διεξάγουν έρευνα αγοράς για να προσδιορίσουν τις προτιμήσεις των αγοραστών κατοικιών, καθοδηγώντας την υιοθέτηση υβριδικών μοντέλων, όπως συγκροτήματα διαμερισμάτων χαμηλού ύψους με κοινόχρηστους χώρους πρασίνου. Πράγματι, για να ευθυγραμμιστούν με τις τοπικές προσδοκίες, οι επενδυτές από το Κατάρ θα πρέπει να ενσωματώσουν κοινοτικούς χώρους, χώρους πρασίνου και ευέλικτες δομές ιδιοκτησίας -όπως προγράμματα ενοικίασης και συνδιαβίωσης για εκτεταμένες οικογένειες- για να κάνουν τη διαβίωση σε διαμερίσματα πιο ελκυστική. Αυτές οι στρατηγικές γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των παραδοσιακών ινδονησιακών προτιμήσεων στέγασης και της σύγχρονης αστικής διαβίωσης ενώ παράλληλα ενισχύουν την οικονομική προσιτότητα για τους αγοραστές της μεσαίας τάξης.

Επιπλέον, η ενσωμάτωση βιώσιμων κτιριακών πρακτικών, όπως ηλιακά πάνελ, ενεργειακά αποδοτικές κατασκευές και τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού, θα ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα αυτών των στεγαστικών έργων. Αξιοποιώντας την τεχνογνωσία του Κατάρ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενσωματώνοντας καινοτόμες λύσεις όπως έξυπνα δίκτυα και συστήματα αποθήκευσης μπαταριών, αυτές οι εξελίξεις μπορούν να μειώσουν την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και να μειώσουν το κόστος κοινής ωφέλειας για τους κατοίκους. Επιπλέον, η υιοθέτηση βιώσιμων δομικών υλικών και στρατηγικών διαχείρισης απορριμμάτων θα συμβάλει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του οικιστικού τομέα, διασφαλίζοντας ένα πιο πράσινο και πιο ανθεκτικό αστικό τοπίο για τον αυξανόμενο πληθυσμό της Ινδονησίας.

Η επένδυση του Κατάρ στον στεγαστικό τομέα της Ινδονησίας παρουσιάζει μια σημαντική ευκαιρία, αλλά αντιμετωπίζει επίσης σημαντικές προκλήσεις. Η επιτυχία της πρωτοβουλίας θα εξαρτηθεί από το πόσο καλά μπορεί να πλοηγηθεί στις μοναδικές στεγαστικές προτιμήσεις της Ινδονησίας, να ξεπεράσει ρυθμιστικά εμπόδια και εμπόδια υποδομής και να ενσωματώσει τη βιωσιμότητα στην ανάπτυξή της. Εάν αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, η επένδυση θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη μείωση του ελλείμματος στέγασης της Ινδονησίας, υποστηρίζοντας παράλληλα την πράσινη ανάπτυξη. Ωστόσο, χωρίς προσεκτικό σχεδιασμό και προσαρμογή, το έργο κινδυνεύει να μην επιτύχει τους στόχους του. Αντιμετωπίζοντας αυτές τις προκλήσεις κατά μέτωπο, τόσο το Κατάρ όσο και η Ινδονησία μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη αυτής της συνεργασίας και να δημιουργήσουν ένα πιο βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς στεγαστικό μέλλον.

[Φωτογραφία Rafli Raihan στο Unsplash]

Ο Muhammad Zulfikar Rakhmat είναι Διευθυντής του Indonesia-MENA Desk στο Κέντρο Οικονομικών και Νομικών Σπουδών στην Τζακάρτα.

Η Shafa Kalila Aryanti είναι Ερευνήτρια στο Κέντρο Οικονομικών και Νομικών Σπουδών στην Τζακάρτα. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές των συγγραφέων.