Τα τελευταία χρόνια, το πράσινο υδρογόνο έχει κερδίσει σημαντική προσοχή στον ενεργειακό διάλογο του Νεπάλ, αναδεικνύοντας ως σύμβολο νέας φιλοδοξίας και ευκαιριών. Για το Νεπάλ, με άφθονους υδάτινους πόρους και με το συχνά αναφερόμενο αλλά σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητο δυναμικό υδροηλεκτρικής ενέργειας των 80 GW, η ιδέα της διοχέτευσης του αναμενόμενου πλεονάσματος ηλεκτρικής ενέργειας στην παραγωγή πράσινου καυσίμου υδρογόνου τα επόμενα χρόνια φαίνεται σαν ένα φυσικό επόμενο βήμα.

Τον Αύγουστο του περασμένου έτους, ο πρωθυπουργός KP Sharma Oli παρουσίασε τον πρώτο σταθμό ανεφοδιασμού με υδρογόνο του Νεπάλ στο Πανεπιστήμιο του Κατμαντού και κυκλοφόρησε το πρώτο αυτοκίνητο της χώρας με υδρογόνο. Σε πλατφόρμες μέσων ενημέρωσης και συνέδρια, το πράσινο υδρογόνο χαιρετίζεται ως μια νέα ευκαιρία για το Νεπάλ να συμμετάσχει στην παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση.

Το βουητό είναι αναμφισβήτητο. Αισιόδοξα, ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι το Νεπάλ θα μπορούσε να παράγει πράσινο υδρογόνο με μερικά από τα χαμηλότερα κόστη παγκοσμίως – μεταξύ $1 και $2 ανά κιλό – χάρη στο Green Hydrogen Lab του Πανεπιστημίου του Κατμαντού και τις πρωτοπόρες προσπάθειές του σε αυτόν τον χώρο. Ωστόσο, η παραγωγή αντιπροσωπεύει συνήθως μόνο το 15% περίπου του συνολικού κόστους . Οι υπόλοιπες – υποδομές διανομής, αποθήκευσης και ανεφοδιασμού – θέτει πολύ μεγαλύτερες και πιο δαπανηρές προκλήσεις.

Είναι έτοιμο το Νεπάλ να συμμετάσχει πλήρως σε αυτό;

Το Hype δεν είναι νέο

Το πράσινο υδρογόνο μπορεί να φαίνεται σαν το νεότερο σύνορο στην καθαρή ενέργεια, αλλά η υπόσχεσή του έχει συζητηθεί εδώ και δεκαετίες. Το 2004, το «The Hype About Hydrogen» του Joe Romm προειδοποίησε ενάντια στην υπερπώληση της τεχνολογίας λόγω οικονομικών και τεχνολογικών εμποδίων εκείνη την εποχή. Τότε, το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ήταν απαγορευτικά υψηλό, ιδιαίτερα για την ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Δύο δεκαετίες αργότερα, η κατακόρυφη πτώση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναζωογόνησε την παγκόσμια αισιοδοξία για το πράσινο υδρογόνο ως λύση για ενεργοβόρους τομείς όπως ο χάλυβας, το τσιμέντο, η αεροπορία και η ναυτιλία, που είναι δύσκολο να απελευθερωθούν μέσω της άμεσης ηλεκτροδότησης.

Αυτός ο ενθουσιασμός αντανακλάται στις παγκόσμιες τάσεις , με τα έργα υδρογόνου που σχεδιάζονται έως το 2030 να αντλούν προγραμματισμένες επενδύσεις 320 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, λιγότερο από το 10% έχει εξασφαλίσει δεσμευμένο κεφάλαιο, αποκαλύπτοντας ένα χάσμα μεταξύ φιλοδοξίας και δράσης. Οι προβλέψεις του Bloomberg NEF και του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) υποδηλώνουν ότι το κόστος παραγωγής θα μπορούσε να μειωθεί στα 2 δολάρια ανά κιλό έως το 2050, με ορισμένες εκτιμήσεις να φτάσουν το 1 δολάριο ανά κιλό έως το 2030 .

Στο Νεπάλ, ο ενθουσιασμός του πράσινου υδρογόνου συχνά επικεντρώνεται σε ένα πράγμα: το κόστος παραγωγής. Ωστόσο, η πραγματική πρόκληση έγκειται στο να φτάσει αυτό το υδρογόνο εκεί που χρειάζεται. Η χαμηλή ενεργειακή του πυκνότητα σημαίνει ότι πρέπει να συμπιεστεί, να υγροποιηθεί ή να μετατραπεί σε αμμωνία – διαδικασίες που είναι και δαπανηρές και απαιτούν σημαντικές επενδύσεις υποδομής. Δεδομένης της άφθονης υδροηλεκτρικής ενέργειας και των σχετικά μέτριων βιομηχανικών ενεργειακών αναγκών του Νεπάλ, η απευθείας χρήση ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται να είναι μια απλούστερη και πιο οικονομική λύση για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών.

Παρόλα αυτά, το Νεπάλ πρέπει να αξιολογήσει προσεκτικά εάν είναι σε θέση να κεφαλαιοποιήσει την παγκόσμια μετατόπιση του πράσινου υδρογόνου. Αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό συγκεκριμένων τομέων όπου το πράσινο υδρογόνο είναι απαραίτητο και την κατανόηση γιατί η ηλεκτροκίνηση από μόνη της μπορεί να μην αρκεί. Μια στρατηγική, εστιασμένη στον τομέα προσέγγιση θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι το πράσινο υδρογόνο συμπληρώνει τις ενεργειακές φιλοδοξίες του Νεπάλ χωρίς να καταπονούνται άσκοπα οι πόροι του.

Δεν μπορείς να έχεις και τα δύο

Μία από τις βασικές προτεραιότητες του Νεπάλ θα πρέπει να είναι να αποφασίσει πού θα επικεντρώσει τους περιορισμένους πόρους του. Η επιδίωξη τόσο των EV όσο και των οχημάτων υδρογόνου δεν είναι πρακτική, καθώς το καθένα απαιτεί ξεχωριστή και δαπανηρή υποδομή – σταθμούς φόρτισης EV και σταθμούς ανεφοδιασμού υδρογόνου. Τα ηλεκτρικά οχήματα, με την αυξανόμενη υιοθέτησή τους και τη συμβατότητά τους με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας του Νεπάλ, προσφέρουν μια πιο άμεση και πρακτική διαδρομή για βιώσιμες μεταφορές.

Εν τω μεταξύ, το πράσινο υδρογόνο για τις μεταφορές θα απαιτούσε την πλήρη αναμόρφωση του στόλου των οχημάτων και την ανάπτυξη ενός εθνικού δικτύου ανεφοδιασμού. Το Νεπάλ πρέπει να αντισταθεί στον πειρασμό να αντισταθμίσει τα στοιχήματά του και στις δύο τεχνολογίες και αντ' αυτού να δώσει προτεραιότητα στη λύση που προσφέρει τις πιο άμεσες ευκαιρίες.

Τα EVs έχουν ήδη μια ισχυρή εκκίνηση. Μόνο τους πρώτους τέσσερις μήνες του οικονομικού έτους 2024-25, το Νεπάλ εισήγαγε 3.487 EV αξίας 8,37 δισεκατομμυρίων ρουπιών Νεπάλ (60,5 εκατομμύρια δολάρια), υπογραμμίζοντας το αυξανόμενο ενδιαφέρον του κοινού και της αγοράς. Μελέτες του Πανεπιστημίου του Κατμαντού δείχνουν επίσης ότι η λειτουργία ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου στο Νεπάλ είναι σχεδόν 4,7 φορές φθηνότερη από ένα όχημα βενζίνης και 3,6 φορές φθηνότερο από ένα όχημα ντίζελ. Τα EV είναι σαφώς τα πιο οικονομικά και φυσικά κατάλληλα για το Νεπάλ, ευθυγραμμισμένα απρόσκοπτα με το υπάρχον ηλεκτρικό του δίκτυο.

Φυσικά, ο λογισμός αλλάζει εάν το υδρογόνο αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία εξαγωγής, αλλά αυτό προσθέτει υλικοτεχνική και γεωπολιτική πολυπλοκότητα. Η στήριξη σε έναν μόνο αγοραστή όπως η Ινδία αντικατοπτρίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ήδη το Νεπάλ με τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, η κλίμακα και η φιλοδοξία της Ινδίας να γίνει παγκόσμιος κόμβος πράσινου υδρογόνου σημαίνει ότι θα μπορούσε να παράγει υδρογόνο με πολύ χαμηλότερο κόστος, καθιστώντας τις εισαγωγές από το Νεπάλ λιγότερο ελκυστικές. Δεν μπορούν να παραβλεφθούν οι κίνδυνοι της στήριξης σε μια ενιαία αγορά, η ανάγκη για δαπανηρές υποδομές μεταφοράς και ο ανταγωνισμός με μεγαλύτερες, πιο προηγμένες οικονομίες.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το κόστος υποδομής για το πράσινο υδρογόνο παραμένει τρομακτικό. Μια πρόσφατη μελέτη του Χάρβαρντ υπολόγισε τις επενδύσεις αποθήκευσης και διανομής σε 300.000 δολάρια ανά τόνο, στοιχεία που ακόμη και οι ανεπτυγμένες οικονομίες είναι δύσκολο να δικαιολογηθούν. Για παράδειγμα, στην Καλιφόρνια, ενώ το κόστος παραγωγής είναι $1 έως $2 ανά κιλό, οι τιμές λιανικής στους σταθμούς ανεφοδιασμού ανεβαίνουν στα $13 έως $16 λόγω των πρόσθετων εξόδων αποθήκευσης και μεταφοράς. Για το Νεπάλ, με το δύσκολο ορεινό ανάγλυφο και την έλλειψη υποδομής, αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να χρησιμεύουν ως ταπεινή υπενθύμιση της πολυπλοκότητας και του κόστους που συνεπάγεται, απαιτώντας μια ξεκάθαρη αξιολόγηση για το πού ταιριάζει πραγματικά το πράσινο υδρογόνο στην εθνική ενεργειακή στρατηγική.

Η πράσινη αμμωνία, ωστόσο, παρουσιάζει μια εύλογη περίπτωση για το Νεπάλ , δεδομένης της ετήσιας ζήτησης λιπασμάτων από 700.000 έως 800.000 μετρικούς τόνους. Ένα όριο ζήτησης αυτής της κλίμακας δικαιολόγησε έργα από την Ινδία, τη Σαουδική Αραβία και τη Ναμίμπια. Όμως η κλίμακα από μόνη της δεν αρκεί. Οργανισμοί όπως το Global Green Growth Institute (GGGI) αξιολογούν το δυναμικό πράσινης αμμωνίας του Νεπάλ.

Ενώ περιμένουμε περισσότερες μελέτες και γνώσεις σχετικά με την αμμωνία, η βασική εστίαση πρέπει να παραμείνει στην οικονομική βιωσιμότητα, τη δομή της αγοράς, τις συμφωνίες αποχώρησης, τις μακροπρόθεσμες εμπορικές δεσμεύσεις και όχι απλώς το κόστος παραγωγής πράσινου υδρογόνου. Μπορεί να ανταγωνιστεί τις εισαγωγές; Είναι βιώσιμη η υποδομή; Ποια κλίμακα έχει οικονομική λογική; Μια ισορροπημένη προσέγγιση θα διασφαλίσει ότι η στρατηγική του Νεπάλ θα είναι ταυτόχρονα φιλόδοξη και θεμελιωμένη σε μακροπρόθεσμες οικονομικές προτεραιότητες. Το Νεπάλ μπορεί να δανειστεί μαθήματα από διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως η υποστήριξη της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης για έργα πράσινης αμμωνίας στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Ανάπτυξης Πράσινων Καυσίμων Υποπεριφερειακής Οικονομικής Συνεργασίας Νότιας Ασίας και η τεχνική βοήθεια του στην Ινδία για προηγμένα βιοκαύσιμα και πράσινο υδρογόνο.

Ωστόσο, προς το παρόν, η προτεραιότητα απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές για το Νεπάλ θα πρέπει να είναι να ηλεκτρίσει τα πάντα, όπου μπορεί. Το πράσινο υδρογόνο θα πρέπει να συμπληρώνει – όχι να ανταγωνίζεται – την επέκταση της υδροηλεκτρικής ενέργειας, διασφαλίζοντας ότι η φιλοδοξία συνδυάζεται με τον οικονομικό ρεαλισμό. Η εξαγωγική ευφορία του πράσινου υδρογόνου στην αμμωνία μπορεί να περιμένει. Το πρώτο καθήκον του Νεπάλ είναι να ισχύει και να συντηρείται.