Μια επιδεινούμενη πολιτική κρίση πλήττει το Πακιστάν που πολώνεται ολοένα και περισσότερο, οι θεσμοί είναι εύθραυστοι και ο κυβερνών συνασπισμός και η αντιπολίτευση έχουν σταματήσει, αφήνοντας τη χώρα ανίκανη να σπάσει το πολιτικό της αδιέξοδο. Το Πακιστάν Tehreek-e-Insaf (PTI) με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό Imran Khan εγκατέλειψε τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση και την κατηγόρησε για πολιτική χειραγώγηση καθώς και για δυσπιστία. Το πολιτικό αδιέξοδο στο Πακιστάν εντάθηκε μετά από αυτή την απόφαση, αφήνοντας ανεπίλυτες προκλήσεις διακυβέρνησης, οικονομικής ανάκαμψης και ασφάλειας.

Πολιτική πόλωση και ο ρόλος του PTI

Η δημοκρατία του Πακιστάν κυριαρχείται από πολιτική πόλωση. Έχουμε δει ιστορικά? ότι τα πολιτικά κόμματα αντιμετώπισαν πράγματι τη διακυβέρνηση ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος που επιδιώκει ανταγωνιστικά βραχυπρόθεσμα εκλογικά κέρδη σε βάρος της μακροπρόθεσμης σταθερότητας. Το 2018, το PTI ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος λογοδοσία και μεταρρυθμίσεις, και αυτοπροσδιορίστηκε ως διαταράκτης του πολιτικού status quo. Ωστόσο, η θητεία του πλήττεται από αποτυχίες διακυβέρνησης, φθίνουσα οικονομία και κακή σχέση με τους κρατικούς θεσμούς.

Το PTI έχασε την κυβερνητική εξουσία μέσω κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας μη εμπιστοσύνης τον Απρίλιο του 2022, μετά την οποία ο Imran Khan ξεκίνησε ανοιχτή αντιπαράθεση κατά του κυβερνώντος συνασπισμού. Ένταση ξέσπασε με την κυβέρνηση συνασπισμού του Πακιστανικού Μουσουλμανικού Συνδέσμου-Ναουάζ (PML-N) με μαζικές διαδηλώσεις, εκκλήσεις για πρόωρες εκλογές και κατηγορίες για «ξένη συνωμοσία». Η άρνηση του PTI για συνομιλίες έριξε λάδι στη φωτιά και σταμάτησε κάθε προσπάθεια επίλυσης της ολοένα και βαθύτερης οικονομικής κρίσης και κρίσης ασφάλειας της χώρας.

Η σημασία του πολιτικού διαλόγου

Τα πολιτικά αδιέξοδα σε εύθραυστες δημοκρατίες όπως το Πακιστάν επιλύονται κυρίως μέσω διαπραγματεύσεων. Ο διάλογος δημιουργεί συναίνεση, αμβλύνει την πόλωση και διασφαλίζει ότι οι εθνικές προτεραιότητες βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής. Ωστόσο, η πολιτική ελίτ του Πακιστάν έχει χρησιμοποιήσει συχνά τη διαπραγμάτευση ως εργαλείο για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς, αλλά σπάνια για να σφυρηλατήσει τη συμφιλίωση. Η απόφαση του PTI να εγκαταλείψει τις συνομιλίες αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης αδυναμίας των πολιτικών παραγόντων να συμβιβαστούν μεταξύ τους, θέτοντας σε κίνδυνο τη θεσμική αποτελεσματικότητα.

Το PTI επικύρωσε την αποχώρησή του εμπλέκοντας την κυβέρνηση πολιτικής χειραγώγησης και ανειλικρίνειας. Όμως, με αυτή την απόφαση, το PTI ωθήθηκε στο πίσω μέρος της εποικοδομητικής αντιπολίτευσης και παραγκωνίστηκε από το να παίξει ρόλο στον επηρεασμό βασικών πολιτικών. Το κοινοβούλιο έχει παραλύσει χωρίς διάλογο, εμποδίζοντάς το να εγκρίνει την απαραίτητη νομοθεσία ή να εγκρίνει τις μεταρρυθμίσεις όπως απαιτεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Χωρίς λειτουργικούς θεσμούς και χωρίς να φαίνεται τέλος στην παράλυση της διακυβέρνησης, ο δημόσιος σκεπτικισμός του Πακιστάν απέναντι στη δημοκρατία θα συνεχίσει να αυξάνεται.

Στρατηγική του PTI: Πολιτική ρητορική ή μεταρρύθμιση;

Το PTI ισχυρίζεται ότι το μποϊκοτάζ του προέρχεται από τη δέσμευσή του για μεταρρυθμίσεις και την απόρριψη ενός διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, οι επικριτές του PTI είπαν ότι η προσέγγιση του κόμματος δίνει έμφαση στην πολιτική ρητορική έναντι της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης. Η υπόθεση για τη διενέργεια πρόωρων εκλογών υπό τον Imran Khan στερείται εκτίμησης για τα ευρύτερα προβλήματα που δημιουργεί η πολιτική αστάθεια. Το ιστορικό ιστορικό του έθνους δείχνει πώς οι απρογραμμάτιστες εκλογές χωρίς θεσμική υποστήριξη τείνουν να επιδεινώνουν τα πολιτικά ρήγματα αντί να δημιουργούν λύσεις.

Η αποχώρηση του PTI από την πολιτική συμμετοχή δημιουργεί απομόνωση, η οποία μειώνει τον έλεγχο της διακυβέρνησης του κόμματος και αποδυναμώνει τις δυνατότητες υπεράσπισης του κόμματος για λογαριασμό των υποστηρικτών του. Μια τέτοια προσέγγιση είναι ανησυχητική γιατί εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν το PTI θέλει πραγματικά μια ουσιαστική μεταρρύθμιση ή αν δεν χρειάζεται να εδραιώσει την πολιτική του βάση.

Συνέπειες του πολιτικού αδιεξόδου

Η διστακτική σχέση μεταξύ του PTI και του κυβερνώντος συνασπισμού έχει τεράστιες επιπτώσεις στη διακυβέρνηση, την οικονομία και την ασφάλεια του Πακιστάν.

Διακυβέρνηση και θεσμική παράλυση

Οι βασικοί θεσμοί έχουν καταστεί αναποτελεσματικοί λόγω της έλλειψης πολιτικού διαλόγου. Το κοινοβούλιο έχει καταστεί μη λειτουργικό ως φόρουμ νομοθεσίας και συζήτησης, ενώ οι επαρχιακές κυβερνήσεις αγωνίζονται να προσφέρουν βασικές υπηρεσίες. Λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης για αποκέντρωση, οι δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν σχέση με την αντιμετώπιση προβλημάτων της βάσης παραμένουν ανεπαρκώς αξιοποιημένες.

Οικονομική αστάθεια

Η πολιτική αστάθεια έχει συσσωρευτεί περαιτέρω στις οικονομικές προκλήσεις του Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένου του πληθωρισμού, της υποτίμησης του νομίσματος και της συρρίκνωσης των συναλλαγματικών αποθεμάτων. Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται από το ΔΝΤ και είναι κρίσιμες για την αποδέσμευση της κρίσιμης οικονομικής βοήθειας έχουν καθυστερήσει λόγω καθυστερήσεων στην εφαρμογή τους. Το Πακιστάν χωρίς σταθερή συναίνεση για την οικονομική πολιτική, αντιμετωπίζει αθέτηση υποχρεώσεων χρέους και η υψηλή του ανεργία συνεχίζει να επιδεινώνεται, μειώνοντας περαιτέρω την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Ανησυχίες για την ασφάλεια

Η αναζωπύρωση της μαχητικότητας στο Khyber Pakhtunkhwa και στο Baluchistan είναι απόδειξη ότι υπάρχει συντριπτική ανάγκη για μια ολοκληρωμένη στρατηγική ασφάλειας. Η πολιτική πόλωση, ωστόσο, έχει διασπάσει την ηγεσία και της έχει αφαιρέσει την ικανότητά της να αναλαμβάνει συντονισμένη δράση ενάντια σε αυτές τις απειλές . Αυτή η κατάσταση δημιουργεί αστάθεια στις παραμεθόριες περιοχές ενώ απειλεί την εθνική ασφάλεια.

Διεθνείς επιπτώσεις

Λόγω του παρατεταμένου πολιτικού του αδιεξόδου, το Πακιστάν έχει υποστεί ζημία στη διεθνή φήμη. Η τρέχουσα κρίση έχει κάνει τους δωρητές μαζί με τους στρατηγικούς εταίρους να δουν τη συστημική αστάθεια του Πακιστάν, η οποία μειώνει την ικανότητά του να εξασφαλίσει ξένες επενδύσεις μαζί με ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες.

Συγκριτικά Μαθήματα από τη Νότια Ασία

Η κρίση του Πακιστάν δεν είναι μοναδική. Άλλες χώρες της Νότιας Ασίας έχουν περάσει παρόμοια προβλήματα και, ως εκ τούτου, παρέχουν ένα καλό παράδειγμα για το πώς να λυθούν τέτοια πολιτικά αδιέξοδα.

Μπαγκλαντές :

Κατά τις εκλογές του 2014, το Εθνικιστικό Κόμμα του Μπαγκλαντές (BNP) επέλεξε να μποϊκοτάρει, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα παρατεταμένο χάος και θεσμική διάβρωση. Η κρίση έδειξε την ανάγκη δημιουργίας διαλόγου χωρίς αποκλεισμούς και αξιόπιστων εκλογικών διαδικασιών προκειμένου να μην αλλοτριωθεί η φωνή της αντιπολίτευσης.

Σρι Λάνκα

Η οικονομική κατάρρευση του 2022 αποκάλυψε πώς η αδράνεια της διακυβέρνησης και οι καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις δημιουργούν επικίνδυνες καταστάσεις. Η εμπειρία της Σρι Λάνκα δίνει έμφαση στην προτεραιότητα της οικονομικής σταθερότητας αντί να εμπλακεί σε πολιτικούς ανταγωνισμούς κατά τη διάρκεια κρίσεων.

Αυτές οι περιπτώσεις δείχνουν ότι τα μέτρα που εμπλέκουν τους δημοκρατικούς θεσμούς με τρόπους που προάγουν τη θεσμική μεταρρύθμιση, το διάλογο χωρίς αποκλεισμούς και την ευθύνη της ηγεσίας αποτελούν προϋπόθεση για την επίλυση πολιτικών κρίσεων. Για να επιβιώσει στις τρέχουσες προκλήσεις του, το Πακιστάν πρέπει να μάθει από αυτά τα μαθήματα.

Χάραξη μιας πορείας για τη συμφιλίωση και τη μεταρρύθμιση

Το πολιτικό αδιέξοδο του Πακιστάν απαιτεί μια ολοκληρωμένη, πολύπλευρη, καλά στρογγυλεμένη στρατηγική για να το σπάσει, μια στρατηγική που θα αντιμετωπίσει την αιτία της πόλωσης και της αποτυχίας της διακυβέρνησης στη ρίζα της. Η συμφιλίωση και η βιώσιμη μεταρρύθμιση απαιτεί από όλους τους πολιτικούς παράγοντες και ενδιαφερόμενους φορείς να δώσουν προτεραιότητα στη σταθερότητα της χώρας έναντι των κατοχυρωμένων βραχυπρόθεσμων κερδών.

Επαναφορά του Διαλόγου

Αυστηρά μιλώντας, ο διάλογος ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος οποιασδήποτε δημοκρατικής λύσης, αλλά έχει αγνοηθεί επανειλημμένα στην πολιτική αρένα του Πακιστάν. Η παρατεταμένη αντιπαράθεση δεν είναι προς το συμφέρον κανενός, ούτε του PTI ούτε του κυβερνώντος συνασπισμού, και οι δύο πρέπει να το συνειδητοποιήσουν και αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός. Και οι δύο πλευρές θα πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία για ένα πλαίσιο δομημένων διαπραγματεύσεων, αντί να εμπλέκονται σε παιχνίδια κατηγοριών του κοινού. Το δικαστικό σώμα μαζί με αξιόπιστα στελέχη της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να λειτουργήσουν ως διαμεσολαβητές που εγγυώνται τη διατήρηση της αμεροληψίας της διαδικασίας διατηρώντας παράλληλα τη διαφάνεια.

Ενίσχυση θεσμών

Η έλλειψη ισχυρών θεσμών κάνει τις πολιτικές και οικονομικές κρίσεις του Πακιστάν ακόμη χειρότερες. Μία από τις απαιτήσεις για τη σταθεροποίηση της διακυβέρνησης είναι η μετατροπή των στυλ ηγεσίας από χαρισματικά και προσωποποιητικά σε δομικά δημοκρατικά. Η ενδυνάμωση του Κοινοβουλίου, των τοπικών κυβερνήσεων και των ανεξάρτητων εποπτικών οργάνων ενισχύει τη λογοδοσία και τη συμπερίληψη, μετριάζοντας την πόλωση.

Αντιμετώπιση Οικονομικών Προκλήσεων

Η νηφάλια συναίνεση για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση της οικονομίας του Πακιστάν. Η πολιτική σταθερότητα δεν μπορεί να καθυστερήσει την οικονομική ανάκαμψη — είναι άρρηκτα συνυφασμένη. Τα οικονομικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν χωρίς δικομματική συνεργασία και εθνική ενότητα. Αντί για κομματικές ατζέντες, οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να βάλουν τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη μείωση της φτώχειας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην κορυφή της λίστας.

Συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών

Η κοινωνία των πολιτών λειτουργεί ως ο απαραίτητος σύνδεσμος μεταξύ των πολιτικών παραγόντων και των πολιτών για τη μείωση του ελλείμματος εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) μπορούν να βοηθήσουν την επικοινωνία, τη λογοδοσία και τη συμφιλίωση και να προωθήσουν μια πιο συμμετοχική δημοκρατία αξιοποιώντας τις.

Υπάρχει πολιτικό αδιέξοδο στο Πακιστάν επειδή οι θεσμοί του παραμένουν αδύναμοι και η πολιτική εχθρότητα παραμένει υψηλή, ενώ οι επιδόσεις διακυβέρνησης συνεχίζουν να υπολείπονται. Η πολιτική απόφαση του PTI να αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις έχει κάνει τις υπάρχουσες προκλήσεις του Πακιστάν ακόμη χειρότερες. Για να σπάσουμε αυτό το αδιέξοδο, χρειαζόμαστε τώρα ισχυρή ηγεσία, διάλογο και ανθρώπους που βάζουν το έθνος πρώτα και όχι το κόμμα.

Μαθαίνοντας από το παρελθόν του και αντλώντας συγκριτικές εμπειρίες από την περιοχή, το Πακιστάν μπορεί να χαράξει μια πορεία προς τη συμφιλίωση, τη μεταρρύθμιση και την ανθεκτικότητα.

[Φωτογραφία από το Pakistan Tehreek-e-Insaf, μέσω Wikimedia Commons]

Ο Adan Mirza είναι υποψήφιος διδάκτορας στις Σπουδές Ειρήνης και Συγκρούσεων στο CIPS, NUST, Ισλαμαμπάντ και ειδικεύεται στην ανθρώπινη ασφάλεια σε ζώνες συγκρούσεων. Οι απόψεις και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα.