Κι όμως όλα αυτά μπορεί να μην ήταν αρκετά. Η άρνηση των αρχών να παραδώσουν το σώμα του Ναβάλνι στην οικογένειά του και η άρνησή τους να παράσχουν αποδείξεις για τις συνθήκες του θανάτου του ώθησαν τη σύζυγό του να ισχυριστεί ότι ο Ναβάλνι δηλητηριάστηκε για άλλη μια φορά.

Μόνο μια έρευνα από ένα ανεξάρτητο, αμερόληπτο όργανο εμπειρογνωμόνων, που διεξάγεται με γρήγορο, αποτελεσματικό, ενδελεχή και διαφανή τρόπο μπορεί να αποκαλύψει την αλήθεια για τις συνθήκες που οδήγησαν στον θάνατο του Ναβάλνι.

Η δικαιοσύνη για τον Ναβάλνι δεν μπορεί να αφεθεί στις αρχές της Ρωσίας. Η επανειλημμένη αποτυχία τους —ή έκδηλη άρνησή τους— να διερευνήσουν προηγούμενες δολοφονίες και επιθέσεις σε φωνές της αντιπολίτευσης και το μοτίβο στοχευμένων δολοφονιών επικριτών της ρωσικής κυβέρνησης, ακόμη και όταν βρίσκονται στην εξορία, προειδοποιούν ότι δεν μπορεί να αναμένεται μια ανεξάρτητη, αμερόληπτη και άμεση έρευνα από την τρέχουσα κυβέρνηση .

Αντίθετα, η διεθνής κοινότητα πρέπει να εντείνει τα αιτήματά της για μια ανεξάρτητη, αμερόληπτη και αποτελεσματική έρευνα και δίωξη των εγκεφάλων αυτού του εγκλήματος. Ας το παραδεχτούμε: έχει λίγα όργανα στη διάθεσή του για να το κάνει.

Υπάρχουν όμως επιλογές. Περιλαμβάνουν μια χώρα που κινεί μια διαφορά με τη Ρωσία στο πλαίσιο της Σύμβασης κατά των βασανιστηρίων, η οποία θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε δεσμευτική εντολή κατά της Ρωσίας από το Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης. Ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τη Ρωσία θα μπορούσε επίσης να ξεκινήσει μια ανεξάρτητη διεθνή έρευνα για τη δολοφονία του Ναβάλνι, παρόμοια με την έρευνα που διεξήγαγα για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι ή για τη δηλητηρίαση του Νοβιτόκ του Ναβάλνι στο ρόλο μου ως ειδικού εισηγητή για τις εξωδικαστικές εκτελέσεις.

Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό της Μόσχας για τη διερεύνηση της δολοφονίας του Ναβάλνι. Όλα τα κράτη, με τη σειρά τους, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις προσπάθειες καθολικής δικαιοδοσίας για να λογοδοτήσουν όλους όσοι είναι υπεύθυνοι για εγκλήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο που διαπράχθηκαν κατά του Αλεξέι Ναβάλνι.

Προηγούμενο Κασόγκι

Πριν από τέσσερα χρόνια, όταν ερεύνησα τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι, συνέστησα τη δημιουργία ενός διεθνούς ανεξάρτητου μηχανισμού για την ανάληψη ποινικών ερευνών για στοχευμένες δολοφονίες δημοσιογράφων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ως γενικός γραμματέας της Αμνηστίας, επαναλαμβάνω αυτήν την έκκληση.

Θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας μόνιμος διεθνής, ανεξάρτητος μηχανισμός διερεύνησης και λογοδοσίας, η εντολή του οποίου θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη διεξαγωγή ερευνών για παράνομους θανάτους με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών και αποδεικτικών στοιχείων για πιθανή χρήση σε ποινικές και άλλες νομικές και διοικητικές διαδικασίες. Θα μπορούσε να εντοπίσει πιθανές οδούς απονομής δικαιοσύνης σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο και άλλους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να συμβάλουν στον τερματισμό της ατιμωρησίας, μεταξύ άλλων σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο.

Ένας μηχανισμός με τέτοια εντολή δεν είναι καινοτομία. Την τελευταία δεκαετία, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έχουν δημιουργήσει μια σειρά μηχανισμών λογοδοσίας και διερεύνησης ως απάντηση σε ένοπλες συγκρούσεις ή καταστάσεις μαζικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι χώρες κυμαίνονται από τη Βόρεια Κορέα έως τη Συρία, όπως η Μιανμάρ, η Σρι Λάνκα, το Ισραήλ και πιο πρόσφατα η Ουκρανία και το Ιράν. Η εν πολλοίς αποσπασματική προσέγγιση πίσω από αυτούς τους μηχανισμούς ώθησε πολλούς εμπειρογνώμονες να συστήσουν τη δημιουργία ενός ενιαίου μόνιμου μηχανισμού, μια προσέγγιση που θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα.

Ωστόσο, η πρόταση έχει επικεντρωθεί μέχρι στιγμής σε καταστάσεις μαζικών παραβιάσεων, σε αντίθεση με τη διερεύνηση μεμονωμένων εγκλημάτων που στοχεύουν υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφους ή πολιτικούς αντιπάλους.

Η έλλειψη λογοδοσίας για τέτοια εγκλήματα είναι καλά αποδεδειγμένη. Η συστημική ατιμωρησία που προκύπτει δηλητηριάζει όλες τις κοινωνίες. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την παρακμή της προστασίας των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, τη συρρίκνωση του πολιτικού χώρου και τη διεθνική καταστολή , είναι ζωτικής σημασίας ένας μόνιμος μηχανισμός του οποίου η εντολή θα περιλαμβάνει εστίαση σε υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφους και άλλους που στοχεύουν στην ειρηνική τους έκφραση.

Η διεθνής κοινότητα, παρ' όλη τη διαφωνία της, κατάφερε να θεσπίσει όργανα έρευνας και λογοδοσίας ειδικά για την κρίση. Πρέπει να βρεθεί παρόμοια πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση των παράνομων θανάτων δημοσιογράφων, πολιτικών αντιφρονούντων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω ενός πάγιου μέσου με εντολή να διερευνά ανεξάρτητα τέτοια εγκλήματα. Η αντιμετώπιση και η απάντηση σε αυτά τα εγκλήματα όχι μόνο θα υπηρετήσει τη δικαιοσύνη αλλά μπορεί επίσης να αποτρέψει περαιτέρω μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο παράνομος θάνατος του Ναβάλνι είναι μια τραγωδία για τη Ρωσία, για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία και τώρα όλο και περισσότερο εκτός Ρωσίας. Όπως είπε ο ίδιος ο Ναβάλνι — «Δεν επιτρέπεται να τα παρατήσεις». Πρέπει να ακολουθήσουμε το παράδειγμα που έδωσε η σύζυγός του Γιούλια, η οποία ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει τον αγώνα του, ακολουθώντας τα βήματα πάρα πολλών μελών της οικογένειας σε όλο τον κόσμο που αναγκάστηκαν να βγουν στη δημόσια σκηνή, που οδηγήθηκαν εκεί από αγάπη, θλίψη και αψηφώντας την καταστολή.

Ο θάνατός του είναι εμβληματικός ενός παγκόσμιου προτύπου – μια απότομη αύξηση του αριθμού των κρατικών και μη κρατικών παραγόντων που στοχεύουν δημοσιογράφους, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτικούς ακτιβιστές και άλλες επικριτικές φωνές. Η ώρα για δράση είναι τώρα. Δεν μπορούμε να καθίσουμε και να περιμένουμε μια ακόμη παράνομη δολοφονία ενός ακόμη αντιπάλου, στη Ρωσία και αλλού.