Αλλά ο άνθρακας δεν είναι ο μόνος ένοχος. Η γεωργία παράγει το επιβλητικό 40 τοις εκατό όλων των ανθρωπογενών εκπομπών μεθανίου, ενός ιδιαίτερα ισχυρού αερίου που ευθύνεται για 0,5 βαθμούς της θέρμανσης της ατμόσφαιρας.

Καθώς διασπάται πολύ πιο γρήγορα από το CO2, οι επιστήμονες λένε ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες πρέπει να δράσουν για τις εκπομπές μεθανίου τώρα για να προσφέρουν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση στον πλανήτη μας που θερμαίνεται.

Για την ΕΕ, αυτό θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς τη μεταρρύθμιση της κτηνοτροφίας, η οποία ευθύνεται για πάνω από το ήμισυ του γεωργικού μεθανίου της Ένωσης. Η ΕΕ είναι επίσης ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός βοείου κρέατος και ο δεύτερος μεγαλύτερος σε γαλακτοκομικά προϊόντα παγκοσμίως, με τα ζώα να αντιπροσωπεύουν το 40% των γεωργικών εσόδων.

Όμως, με την ορμή που αυξάνεται στο COP28 για τον περιορισμό των εκπομπών από τα συστήματα τροφίμων, η ΕΕ αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση —στο Ντουμπάι και στο εσωτερικό— να αναθεωρήσει τον οδικό της χάρτη για το κλίμα.

Ορμή για αλλαγή

Πάνω από 130 χώρες έχουν ήδη υπογράψει τη «Διακήρυξη των ΗΑΕ για τη βιώσιμη γεωργία, τα ανθεκτικά συστήματα τροφίμων και τη δράση για το κλίμα», που κυκλοφόρησε στην έναρξη της COP28.

Τα μέρη δεσμεύονται να περιορίσουν τις εκπομπές από τη γεωργία και να αυξήσουν τις προσπάθειες για να βοηθήσουν τους αγρότες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Στους υπογράφοντες περιλαμβάνονται όλα τα βαρέα γεωργικά προϊόντα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας.

Επί τόπου, ακτιβιστές των συστημάτων τροφίμων χαιρέτησαν τη δήλωση ως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, παρά τις ανησυχίες ότι δεν περιλαμβάνει σαφείς στόχους και χρονοδιαγράμματα για τη μείωση των εκπομπών.

«Είναι πραγματικά συναρπαστικό να βλέπεις το φαγητό να τοποθετείται στο επίκεντρο από την προεδρία, είναι πραγματικά συναρπαστικό που τόσες πολλές χώρες έχουν υπογράψει σε αυτό, αλλά όπως συμβαίνει με όλες αυτές τις διακηρύξεις, εξαρτάται από το τι θα κάνουν στη συνέχεια. Όχι μόνο λόγια, αλλά και πράξεις », δήλωσε η Lucrezia Tincani από το δίκτυο Farm Animal Investment Risk and Return (πρωτοβουλία FAIRR) με έδρα το Λονδίνο.

Αλλά ένα μεγάλο ερωτηματικό αιωρείται πάνω από την ΕΕ, η οποία έχει διατηρήσει τα συστήματα τροφίμων – ιδίως τα ζώα – στο πίσω μέρος των πολιτικών για το κλίμα.

Η εθνικά καθορισμένη συνεισφορά της (NDC) – ένας κοινός οδικός χάρτης που περιγράφει τις προσπάθειες που καταβάλλονται από τα κράτη μέλη για τη μείωση των εκπομπών στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού – είναι εκπληκτικά ασαφής στη γεωργία και δεν αναφέρει καν την κτηνοτροφία, παρά τη λεπτομερή ανάλυση σε άλλους τομείς, όπως οι μεταφορές, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή εναλλακτικά καύσιμα.

Άνιση πρόοδος

Από το 2005 έως το 2021, οι εκπομπές που σχετίζονται με τη γεωργία μειώθηκαν μόνο κατά 3% στην ΕΕ, μια τάση που οι περισσότεροι ειδικοί περιγράφουν ως ανεπαρκή.

Η πρόοδος κατανεμήθηκε άνισα μεταξύ των κρατών μελών, μειώθηκε κατά 10 τοις εκατό σε ορισμένα αλλά αυξήθηκε κατά το ίδιο ποσό σε άλλα, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας και της Ιρλανδίας.

«Σε όλους αρέσει να δεσμεύονται και να θεωρούνται ηγέτης, αλλά στη συνέχεια δεν εκδηλώνεται πραγματικά σε ενέργειες όπως θα θέλαμε να δούμε», δήλωσε η Nusa Urbancic, Διευθύνουσα Σύμβουλος του Changing Markets Foundation — μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που στοχεύει να οδηγήσει τον ιδιωτικό τομέα σε περισσότερα. βιώσιμων πρακτικών.

Το κρέας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο για την ΕΕ, καθώς τα λόμπι των αγροκτημάτων εξακολουθούν να ασκούν μεγάλη επιρροή στις εθνικές και κοινές γεωργικές πολιτικές.

«Είναι ένας τομέας που επιδοτείται σε μεγάλο βαθμό, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, και είναι πραγματικά ένας τομέας που μπορεί να αλλάξει», είπε ο Urbancic, αναφέροντας τη Γερμανία και τη Δανία ως πρωτοπόρους στη μείωση της παραγωγής κρέατος, ενώ άλλοι, όπως η Ιταλία και η Γαλλία, υστερούν. .

«Μόλις πρόκειται για συγκεκριμένους κανονισμούς, υπάρχει τεράστια απώθηση», δήλωσε στο EUobserver στο COP η Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Jutta Paulus, μέλος της αντιπροσωπείας της ΕΕ στο COP28.

Τα λόμπι διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στον εκτροχιασμό των προηγούμενων προσπαθειών για τη ρύθμιση των εκπομπών μεθανίου στα ζώα, για παράδειγμα μέσω της πρόσφατα επικαιροποιημένης οδηγίας για τις εκπομπές του κλάδου.

«Ήταν πολύ ξεκάθαρο ότι δεν θα υπήρχε πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εάν περιλαμβάνονταν τα βοοειδή», είπε ο Paulus. «Ο αγροτικός τομέας, ειδικά η παραγωγή κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, είναι απίστευτα ισχυρός».

Τα επόμενα βήματα για την ΕΕ

Ενόψει της COP, οι επίτροποι έχουν επισημάνει την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής για την επίτευξη του κλιματικού στόχου της ΕΕ για μείωση των εκπομπών τουλάχιστον κατά 55 τοις εκατό έως το 2030, σε σύγκριση με το 1990.

«Οι εγχώριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μας μειώνονται σταθερά», δήλωσε στον Τύπο τον περασμένο μήνα ο Επίτροπος για το κλίμα της ΕΕ Wopke Hoekstra , επισημαίνοντας τον αυξημένο ρυθμό ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Αλλά ο Hoekstra ζήτησε επίσης «ουσιαστική πρόοδο στη μείωση των εκπομπών στη γεωργία».

Η ΕΕ διαθέτει πολλά εργαλεία για τη ρύθμιση των εκπομπών, κανένα από τα οποία δεν παρέχει μεγάλη μόχλευση στον γεωργικό τομέα των κρατών μελών.

Το νούμερο ένα, το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS), περιορίζει την ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπουν οι βιομηχανίες στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών, αλλά δεν καλύπτει τη γεωργία.

Ο δεύτερος, κανόνες για τη γη, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία (LULUCF), εστιάζοντας στην αφαίρεση των εκπομπών και όχι στη μείωση, μέσω της δασοκομίας και της βελτιωμένης χρήσης γης.

Οι περισσότερες μειώσεις των γεωργικών εκπομπών εμπίπτουν στον Κανονισμό Καταμερισμού Προσπάθειας, ο οποίος δίνει εντολή σε όλα τα μέλη να μειώσουν τις εκπομπές σε τομείς που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ κατά 40% έως το 2030 σε σχέση με το 2005.

Αλλά τα κράτη έχουν πολλά περιθώρια για τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνουν αυτόν τον στόχο, ο οποίος δεν διακρίνει το μεθάνιο από άλλα αέρια του θερμοκηπίου. "Εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει τα μέτρα που θέλει να εφαρμόσει", συνόψισε ο Urbancic.

Εάν οι δεσμεύσεις τους για το COP28 δεν ωθήσουν τα μέλη της ΕΕ σε δράση, ο άνεμος της αλλαγής μπορεί να πνέει από άλλη κατεύθυνση, είπε ο Urbancic. «Το 2025 πρόκειται να αναθεωρήσουμε την οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών (NEC), η οποία είναι μια τεράστια ευκαιρία να συμπεριληφθεί το μεθάνιο ως ατμοσφαιρικός ρύπος. Επειδή δεν αφορά μόνο τις εκπομπές: αφορά τον αντίκτυπο που έχει στην υγεία των ανθρώπων, στις καλλιέργειες και ακόμη. κτηνοτροφική παραγωγικότητα».