Πρώτον, η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη ενιαία δημοκρατική αγορά στον κόσμο, με σχεδόν 500 εκατομμύρια καταναλωτές και ενιαίους κανόνες. Μεταξύ 2012 και 2021, το ετήσιο εμπόριο αγαθών στην ΕΕ αυξήθηκε από 2,4 τρισεκατομμύρια ευρώ σε 3,4 τρισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το ετήσιο εμπόριο αγαθών μεταξύ της ΕΕ και του υπόλοιπου κόσμου την ίδια περίοδο αυξήθηκε από 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ σε 2,2 ευρώ τρισεκατομμύριο.

Επομένως, ενώ οι γεωπολιτικές εντάσεις και η έλλειψη σεβασμού των πολυμερών εμπορικών κανόνων έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ΕΕ, ο πραγματικός ακρογωνιαίος λίθος της ΕΕ είναι η ενιαία αγορά — η οποία φέτος έκλεισε τα 30.

Για το λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό να συνεχίσει να διατηρείται η ενιαία αγορά και για αυτό είναι απαραίτητη η επαρκής εφαρμογή των πολιτικών ανταγωνισμού, αποφεύγοντας την αδικαιολόγητη χρήση των μέσων κρατικών ενισχύσεων από τα κράτη μέλη που έχουν βαριές τσέπες.

Δεύτερον, οι αγορές εργασίας της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ είναι ισχυρές και ανθεκτικές, με ποσοστά ανεργίας σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Τον Οκτώβριο του 2023, το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ διαμορφώθηκε στο 6,5 τοις εκατό και κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023, το 65,5 τοις εκατό του πληθυσμού της ζώνης του ευρώ μεταξύ 15 και 74 ετών απασχολούνταν ή αναζητούσαν εργασία. Ωστόσο, τα στοιχεία είναι ακόμη καλύτερα σε άλλους τομείς, όπως οι ΗΠΑ, όπου το ποσοστό ανεργίας είναι στο 3,8 τοις εκατό και το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό είναι στο 69 τοις εκατό.

Ως αποτέλεσμα, είναι σημαντικό να μην εφησυχάζουμε και να διατηρήσουμε την απαιτούμενη μεταρρυθμιστική δυναμική στις ενεργητικές και παθητικές πολιτικές εργασίας για την προώθηση της αντιστοίχισης μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας.

Τρίτον, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας, ο οποίος πριν από μια δεκαετία βρισκόταν σε κρίση, είναι τώρα καλά κεφαλαιοποιημένος, με αυξανόμενα κέρδη και υψηλούς δείκτες ρευστότητας, έχοντας επιδείξει μεγάλη ανθεκτικότητα έναντι της χρηματοπιστωτικής αναταραχής που ξεκίνησε στις ΗΠΑ τον περασμένο Μάρτιο.

Η ανθεκτικότητα επιβεβαιώθηκε πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές από τα αποτελέσματα των τελευταίων τραπεζικών τεστ αντοχής που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών. Ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού ούτε σε αυτό το μέτωπο και οι τράπεζες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν μέρος της αύξησης των κερδών που παρατηρείται βραχυπρόθεσμα για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους και να αντιμετωπίσουν καλύτερα τα πιθανά χειρότερα σενάρια κινδύνου.

Τέταρτον, η δημόσια στήριξη για τον μετασχηματισμό της οικονομίας από τις αρχές της ΕΕ, τις εθνικές και τις περιφερειακές αρχές είναι ουσιαστική. Η αντίδραση στην πανδημία του Covid-19, το ταμείο ανάκαμψης της επόμενης γενιάς, ανέρχεται σε σχεδόν 800 δισ. ευρώ σε μεταφορές και δάνεια που επικεντρώνονται κυρίως στην πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των οικονομιών μας.

Πολλές συζητήσεις έχουν αφιερωθεί στον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού των ΗΠΑ (IRA), με τα 369 δισ. $ [341 δισ. ευρώ], αλλά το ποσό των κεφαλαίων για την πράσινη μετάβαση στις ΗΠΑ δεν είναι υψηλότερο από αυτό στην ΕΕ. Αυτό που διαφέρει μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι ο τρόπος με τον οποίο τα δημόσια κεφάλαια διοχετεύονται στον ιδιωτικό τομέα, με τις ΗΠΑ να βασίζονται περισσότερο σε φορολογικές εκπτώσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο και την ΕΕ σε μακροχρόνιες διοικητικές διαδικασίες σε διαφορετικά επίπεδα. Επομένως, οποιεσδήποτε προσπάθειες θα μπορούσε να κάνει η ΕΕ για να αυξήσει την ταχύτητα και τη βεβαιότητα με την οποία τα δημόσια κεφάλαια φτάνουν στον ιδιωτικό τομέα θα ήταν ευπρόσδεκτη.

Πέμπτον, η ζώνη του ευρώ βασίζεται σε έναν ακμάζοντα εξωτερικό τομέα και το ευρώ, το δεύτερο πιο σημαντικό διεθνές αποθεματικό νόμισμα μετά το δολάριο. Εκτός από λίγους μήνες τον τελευταίο καιρό, η ζώνη του ευρώ παραδοσιακά βασίζεται σε σημαντικά πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, παρέχοντας στο μπλοκ χρηματοδοτική ικανότητα έναντι του υπόλοιπου κόσμου. Η θέση του ευρώ ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος είναι επίσης αξιοσημείωτη, αν και πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τη διατήρηση του διεθνούς ρόλου του.

Καινοτομία vs μίμηση vs ρύθμιση

Έκτον, η ΕΕ είναι μια ρυθμιστική δύναμη, ένας ρυθμιστής προτύπων που επωφελείται από το λεγόμενο «φαινόμενο των Βρυξελλών». Αυτό παρέχει στην ΕΕ το πλεονέκτημα της πρώτης κίνησης, επομένως, όταν άλλες μεγάλες δικαιοδοσίες εξετάζουν τη ρύθμιση, συχνά εμπνέονται από τη νομοθεσία που έχει εγκριθεί στην ΕΕ.

Ωστόσο, η ΕΕ θα πρέπει να προσπαθήσει όχι μόνο να διατηρήσει το καθεστώς της ως ρυθμιστικής αρχής, τροφοδοτώντας το ρητό ότι «οι ΗΠΑ καινοτομούν, η Κίνα αντιγράφει και η ΕΕ ρυθμίζει», αλλά και για να γίνει τόπος καινοτομίας.

Τέλος, η ΕΕ και η ευρωζώνη είναι ισχυρές γιατί γνωρίζουν πολύ καλά τις αδυναμίες και τα κομμάτια που λείπουν. Όλα τα μέρη γύρω από το τραπέζι συμφωνούν σχετικά με τη σημασία της διεύρυνσης της ΕΕ, την ανάγκη να οριστικοποιηθεί η Ένωση Τραπεζικών και Κεφαλαιαγορών και να εισαχθεί μια μόνιμη δημοσιονομική ικανότητα χρηματοδοτούμενη από κοινό χρέος, τη σημασία της διασφάλισης της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών μας, την καταλληλότητα να προωθήσουμε Ε&Α και διαθέτουν, μεταξύ άλλων, ένα ρυθμιστικό περιβάλλον υπέρ των επενδύσεων.

Η επίγνωση των κομματιών που λείπουν είναι ζωτικής σημασίας, αλλά η ΕΕ δεν πρέπει να περιμένει την επόμενη κρίση για να αναλάβει δράση.

Πράγματι, τα τελευταία χρόνια, οι προσπάθειες εμβάθυνσης στην οικονομική και νομισματική ένωση έγιναν μόνο όταν αντιμετώπισαν μεγάλες κρίσεις, όπως η κρίση δημόσιου χρέους στη ζώνη του ευρώ, όταν ξεκίνησε η Τραπεζική Ένωση και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας ή ο Covid -19 κρίση, όταν δημιουργήθηκε το ταμείο ανάκαμψης.

Με λίγα λόγια, φυσικά, υπάρχει ελπίδα για την ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με προκλήσεις, αλλά έχουμε επίσης πολλές δυνάμεις να αξιοποιήσουμε. Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι η πολιτική βούληση να προχωρήσουμε.