Μετά από μήνες διαμάχης για το δημόσιο χρέος και τις αποφάσεις δαπανών, η γερμανική κυβέρνηση κατέρρευσε τον Νοέμβριο του 2024 . Μεταξύ των πολλών διαφωνιών μεταξύ των κομμάτων που αποτελούσαν τον κυβερνητικό συνασπισμό ήταν ο τρόπος πληρωμής των μέτρων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Επιδιώκοντας να επωφεληθούν από τους απογοητευμένους ψηφοφόρους (οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έδειξαν υποστήριξη ρεκόρ στους Πράσινους), τα λαϊκιστικά κόμματα αμφισβήτησαν έκτοτε την ιδέα της αντιμετώπισης περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Το Alternative für Deutschland (AfD), για παράδειγμα, το δεξιό κόμμα που αρνείται την ύπαρξη ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, έχει εκφράσει ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια και το οικονομικό κόστος των πράσινων εναλλακτικών λύσεων.
Εάν ο ευρύτερος στόχος του AfD ήταν να αφαιρέσει τα πράσινα ζητήματα από την πολιτική ατζέντα, το σχέδιο φαίνεται να λειτουργεί. Ενόψει των γενικών εκλογών στις 23 Φεβρουαρίου 2025, η μετανάστευση και η οικονομία είναι τα πιο σημαντικά ζητήματα για τους ψηφοφόρους (το καθένα με ποσοστό 34%), με την κλιματική αλλαγή να υστερεί πολύ (13%).
Ούτε το περιβάλλον υπήρξε προτεραιότητα στις προεκλογικές εκστρατείες των κομμάτων. Στην πρώτη τηλεοπτική συζήτηση μεταξύ του καγκελαρίου, του σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς, και του πιθανότερου διαδόχου του, του συντηρητικού Φρίντριχ Μερτς, το θέμα αγνοήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου . Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και ο φόβος της απώλειας ψηφοφόρων φαίνεται να έχουν παραγκωνίσει τις περιβαλλοντικές πολιτικές.
Άλλοι το θέλουν ξανά στην κορυφή της ατζέντας. Η εξωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας, για παράδειγμα, περιγράφει την κλιματική κρίση ως έναν από τους σημαντικότερους κινδύνους που αντιμετωπίζει η χώρα, παράλληλα με την τρομοκρατία και τον πόλεμο.
Οι επιχειρηματικές ενώσεις προέτρεψαν την επόμενη κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής για χάρη των γερμανικών θέσεων εργασίας. Η Ομοσπονδία Γερμανικών Βιομηχανιών ζήτησε αύξηση των δημοσίων δαπανών για την κλιματική αλλαγή έως και 70 δισεκατομμυρίων ευρώ (58 δισεκατομμύρια λίρες). Οι νεότεροι ψηφοφόροι κάλεσαν σε μια πανεθνική διαμαρτυρία για να επαναφέρουν το θέμα στο μυαλό των πολιτικών.
Άρα οι Γερμανοί ψηφοφόροι έχουν γίνει πραγματικά δύσπιστοι σχετικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής; Σε μια πρόσφατη μελέτη , διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι που σχεδίαζαν να ψηφίσουν για το AfD και το αριστερό λαϊκιστικό κόμμα BSW είναι πράγματι σκεπτικοί ως προς την ανάγκη για μακροπρόθεσμες πολιτικές για το κλίμα.
Μεταξύ των ψηφοφόρων αυτών των δύο κομμάτων, μόνο το 23% (AfD) και το 41% (BSW) πιστεύουν ότι είναι απαραίτητη μια ενεργειακή μετάβαση για την επίτευξη εθνικών στόχων για το κλίμα. Για τους ψηφοφόρους των Πρασίνων το ποσοστό αυτό είναι 93%, και για τους υποστηρικτές του SDP είναι 83%.
Οι ψηφοφόροι σε όλο το πολιτικό φάσμα έχουν διαφορετικές προτεραιότητες όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό. Για τους υποστηρικτές του λαϊκιστικού κόμματος, το ενεργειακό κόστος υπερβαίνει τα πάντα, με μόνο το 12% του AfD και το 20% των ψηφοφόρων της BSW να θεωρούν σημαντικές τις χαμηλές εκπομπές ρύπων.
Αυτοί οι ψηφοφόροι είναι επίσης λιγότερο πιθανό να υποθέσουν ότι η ενεργειακή μετάβαση θα έχει θετικές επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας και είναι πιο πιθανό να φοβούνται την αύξηση του ενεργειακού κόστους και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Εν ολίγοις, φοβούνται τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της ενεργειακής μετάβασης. Αυτόν τον φόβο φαίνεται ότι μπόρεσε να κινητοποιήσει η ακροδεξιά.
Κλιματικά κόστη
Τα αποτελέσματά μας υποστηρίζονται από άλλες έρευνες που δείχνουν ότι οι φτωχότεροι ψηφοφόροι ανησυχούν για το πιθανό κόστος που σχετίζεται με τις καθαρές μηδενικές φιλοδοξίες.
Υπάρχει επίσης αβεβαιότητα σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στην απασχόληση. Πολλοί άνθρωποι στη Γερμανία πιστεύουν ότι θα υπάρξουν απώλειες θέσεων εργασίας στην τοπική τους κοινότητα ως αποτέλεσμα της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια και το 25% ανησυχεί ότι θα χάσει τη δουλειά του.
Αν και αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να φαίνονται ζοφερά, βρήκαμε επίσης την υποστήριξη της πλειοψηφίας –ακόμη και μεταξύ των ψηφοφόρων του AfD– για τις πολιτικές αλλαγής του κλίματος όπου οι κοινότητες επωφελούνται οικονομικά από τοπικά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και όπου οι πολίτες αισθάνονται ότι έχουν περισσότερη φωνή στον τρόπο με τον οποίο τίθεται σε ισχύ η ενεργειακή μετάβαση.
Οι άνθρωποι θέλουν να ακουστούν και να συμμετέχουν σε μια πιθανή μεταμόρφωση. Προηγούμενη έρευνα στην ψυχολογία έχει δείξει ότι η συμμετοχή σε διαδικασίες και η αντίληψη της δικαιοσύνης μπορεί να αυξήσει την αποδοχή.
Η έρευνα δείχνει επίσης ότι οι άνθρωποι φοβούνται τις επιπτώσεις των κλιματικών πολιτικών στα προσωπικά τους οικονομικά και ότι αυτό το αντιληπτό κόστος εμποδίζει τη φιλική προς το περιβάλλον συμπεριφορά.
Αλλά η κλιματική κρίση δεν θα εξαφανιστεί, ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά τη Γερμανία τα επόμενα χρόνια. Περισσότερες πλημμύρες και ξηρασίες «μια φορά τον αιώνα» θα χτυπήσουν το έθνος και θα επαναφέρουν την κλιματική κρίση στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας.
Όταν συμβεί αυτό, οι πολιτικοί πρέπει να διασφαλίσουν ότι έχουν ένα θετικό και αξιόπιστο όραμα για το μέλλον έτοιμο να το παρουσιάσουν στους ψηφοφόρους – όπου το κόστος επιμερίζεται δίκαια. Αυτό θα καταστήσει πιο δύσκολο για τα λαϊκιστικά κόμματα να παίξουν με τις οικονομικές ανησυχίες και πιο εύκολο να πείσουν τους Γερμανούς ψηφοφόρους να δώσουν προτεραιότητα στην κλιματική κρίση.