Στις 28 Ιανουαρίου, το Charles de Gaulle Carrier Strike Group του Γαλλικού Ναυτικού πραγματοποίησε μια ιστορική πρώτη επίσκεψη σε λιμάνι στην Ινδονησία ως μέρος της ανάπτυξής του στον Ινδο-Ειρηνικό στο πλαίσιο της αποστολής «Clemenceau 25». Η επίσκεψη προηγήθηκε επίσης του γαλλικού πολεμικού ναυτικού «La Perouse 25», μια άνευ προηγουμένου ναυτική άσκηση στην οποία συμμετείχαν εννέα χώρες – Γαλλία, Αυστραλία, Καναδάς, Ινδία, Ινδονησία, Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Ηνωμένες Πολιτείες και Ηνωμένο Βασίλειο – που πραγματοποιήθηκε στα στενά Malacca, Sunda και Lombok.

Τρεις ημέρες αργότερα, ο Γάλλος υπουργός Ενόπλων Δυνάμεων Σεμπαστιέν Λεκόρνου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Prabowo Subianto, τον Υπουργό Άμυνας της Ινδονησίας Sjafrie Sjamsoeddin και τον Υπουργό Εξωτερικών Sugiono. Την επόμενη μέρα, ο Sjafrie και κορυφαίοι αξιωματούχοι των Εθνικών Ενόπλων Δυνάμεων της Ινδονησίας (TNI) επιβιβάστηκαν στο Charles de Gaulle Carrier στο Lombok, στη Δυτική Nusa Tenggara.

Η απόφαση της Τζακάρτα να επιτρέψει στο Παρίσι να οργανώσει μια πολυεθνική στρατιωτική άσκηση στα τρία κρίσιμα θαλάσσια τσοκ και να αγκυροβολήσει το πυρηνικό αεροπλανοφόρο στο λιμάνι της, για να μην πω τίποτα για τις διπλωματικές δεσμεύσεις υψηλού επιπέδου που ακολούθησαν, αντανακλούσε το γεγονός ότι η Γαλλία γίνεται όλο και πιο στρατηγικός εταίρος ασφαλείας για την Ινδονησία.

Δεν πρόκειται για πρόσφατη εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως υπουργός Άμυνας της Ινδονησίας από το 2019 έως το 2024, ο Prabowo πραγματοποίησε τουλάχιστον επτά επίσημες επισκέψεις στη Γαλλία, καθιστώντας την έναν από τους πιο συχνά επισκεπτόμενους ξένους προορισμούς του. Το 2021, η συνεργασία για την ασφάλεια μεταξύ των δύο εθνών θεσμοθετήθηκε περαιτέρω με την υπογραφή μιας νέας Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (DCA).

Γιατί Γαλλία;

Ινδονήσιοι αξιωματούχοι εξήγησαν ρητά το σκεπτικό. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης επικύρωσης του DCA τον Ιούνιο του 2024, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Ρέτνο Μαρσούντι τόνισε το καθεστώς της Γαλλίας ως μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του δεύτερου μεγαλύτερου εξαγωγέα όπλων στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ. Υπό αυτή την άποψη, η κίνηση της Ινδονησίας να εντείνει την αμυντική της δέσμευση με τη Γαλλία δεν αφορά αποκλειστικά τη διμερή συνεργασία αλλά και μια προσπάθεια ανύψωσης της παγκόσμιας γεωπολιτικής της θέσης.

Επιπλέον, η επιδίωξη στρατηγικής αυτονομίας της Γαλλίας, ακόμη και ενώ εξακολουθεί να είναι μέρος του ΝΑΤΟ και του δυτικού μπλοκ, την παρουσιάζει ως πιθανό εναλλακτικό γεωπολιτικό εταίρο για χώρες όπως η Ινδονησία, που επιδιώκει να διαφοροποιήσει τη στρατηγική της συνεργασία πέρα από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα.

Το μοναδικό γεωπολιτικό αποτύπωμα της Γαλλίας στον Ινδο-Ειρηνικό προσθέτει στη στρατηγική της αξία για την Ινδονησία. Τα εδάφη της στη Γαλλική Πολυνησία και τη Νέα Καληδονία παρέχουν στο Παρίσι μόνιμο μερίδιο και στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Όπως έδειξε η αποστολή Clemenceau 25, η Γαλλία έχει επίσης σημαντική ικανότητα να προβάλει πρόσθετη στρατιωτική δύναμη και πόρους στον Ινδο-Ειρηνικό.

Εν τω μεταξύ, η Γαλλία βλέπει την Ινδονησία ως βασικό εταίρο στην περιοχή λόγω, μεταξύ άλλων, του μεγέθους και της στρατηγικής της θέσης, η τελευταία από τις οποίες φάνηκε ξεκάθαρα από την άσκηση La Perouse 25. Ταυτόχρονα, τα οικονομικά συμφέροντα παίζουν μεγάλο ρόλο. Ένα σημαντικό παράδειγμα είναι η επιλογή της Ινδονησίας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη Rafale και υποβρύχια Scorpene Evolved από τη Γαλλία σε μια συμφωνία αξίας άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τα εμπόδια παραμένουν

Ενώ η Γαλλία και η Ινδονησία στοχεύουν να ενισχύσουν περαιτέρω την αμυντική τους συνεργασία, οι οικονομικοί περιορισμοί εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική πρόκληση για την Τζακάρτα. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί φέρεται να έχουν καθυστερήσει ορισμένα έργα προμήθειας όπλων από τη Γαλλία και άλλες χώρες, εγείροντας έτσι ανησυχίες για την ικανότητα της Ινδονησίας να διατηρήσει τις μακροπρόθεσμες αμυντικές της δεσμεύσεις.

Τον περασμένο μήνα, το Υπουργείο Άμυνας της Ινδονησίας ανακοίνωσε ένα σχέδιο για σταδιακό διπλασιασμό των αμυντικών δαπανών της χώρας, επί του παρόντος από τις χαμηλότερες στην ASEAN, στο 1,5 τοις εκατό του ΑΕΠ . Ωστόσο, η έλλειψη σαφούς χρονοδιαγράμματος ή προθεσμίας δημιουργεί αμφιβολίες για το πόσο γρήγορα μπορούν να πραγματοποιηθούν αυτές οι φιλοδοξίες. Στην πραγματικότητα, ένας ετήσιος αμυντικός προϋπολογισμός που υπερβαίνει το 1 τοις εκατό του ΑΕΠ συζητείται τουλάχιστον από το 2009.

Επιπλέον, η πρόσφατη αμφιλεγόμενη απόφαση για ανακατανομή 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων του κρατικού προϋπολογισμού στα εμβληματικά προγράμματα του Prabowo, συμπεριλαμβανομένων των δωρεάν γευμάτων και των προγραμμάτων βελτίωσης της υγειονομικής περίθαλψης, τα οποία το Υπουργείο Άμυνας ισχυρίζεται ότι δεν επηρεάζουν τα προγράμματα προμηθειών και τις λειτουργίες της TNI, δεν στέλνει ένα πολλά υποσχόμενο μήνυμα για την ικανότητα της Τζακάρτα να αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες της. Μια άλλη πρόκληση προέρχεται από τη φιλοδοξία της Τζακάρτα να επεκτείνει τους αμυντικούς της δεσμούς με άλλες μεγάλες δυνάμεις , συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και της Ρωσίας. Αυτή η κίνηση θα μπορούσε ενδεχομένως να περιορίσει την προσοχή και τους πόρους που μπορεί να αφιερώσει στη Γαλλία.

Η διοίκηση του Prabowo εισήγαγε επίσης μια νέα πρόκληση: τη στρατιωτικοποίηση των πολιτικών λειτουργιών. Η αυξανόμενη συμμετοχή της TNI σε μη παραδοσιακές αμυντικές δραστηριότητες έχει γίνει μάρτυρας τους τελευταίους μήνες, όπως στο φιλόδοξο πρόγραμμα δωρεάν γεύματος του Prabowo. Επιπλέον, υπάρχει πρόταση για τη δημιουργία 100 «εδαφικών ταγμάτων πεζικού» για την επιτάχυνση της περιφερειακής ανάπτυξης. Σε αντίθεση με τις τακτικές στρατιωτικές μονάδες, αυτά τα τάγματα θα αποτελούνται από εταιρείες κτηνοτροφίας, αλιείας, γεωργίας και υγείας. Με άλλα λόγια, αυτά τα τάγματα δεν είναι σχεδιασμένα για μάχη. Η οδηγία του Prabowo για την TNI να βοηθήσει στη φύλαξη φυτειών φοινικέλαιου θόλωσε περαιτέρω τη γραμμή μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών θεμάτων.

Οι παρατηρητές προειδοποιούν ότι αυτή η τάση εκτρέπει τους στρατιωτικούς πόρους από τις αμυντικές προτεραιότητες ενώ αποδυναμώνει τους πολιτικούς θεσμούς και την υπεροχή . Για τους ξένους εταίρους της Ινδονησίας, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να υποδηλώνει μια πιο εσωστρεφή TNI με μειωμένη ικανότητα συμμετοχής σε διεθνείς αμυντικές πρωτοβουλίες.

Από τη γαλλική πλευρά, τα εμπόδια περιλαμβάνουν την εσωτερική πολιτική αστάθεια, ιδιαίτερα μετά την ψηφοφορία μη εμπιστοσύνης τον Δεκέμβριο, που θα μπορούσε να επηρεάσει την αμυντική πολιτική της χώρας, και τον πόλεμο στην Ουκρανία που συνεχίζει να προσελκύει σημαντική προσοχή και πόρους.

Τραμπ Παράγοντες

Περαιτέρω αβεβαιότητες στην αμυντική εταιρική σχέση Ινδονησίας-Γαλλίας ενδέχεται να προκύψουν από την κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσιγκτον. Με την εξωτερική πολιτική «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ και την πιθανή πίεση στους διατλαντικούς δεσμούς ασφαλείας, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζητά ήδη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αμυντική αυτονομία. Εάν η Ουάσιγκτον μειώσει τη στρατιωτική υποστήριξη στο ΝΑΤΟ, η Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να επενδύσουν περισσότερους πόρους για να καλύψουν το κενό, μια κατάσταση που θα περιόριζε την ικανότητά τους να ενισχύσουν τη δέσμευσή τους στον Ινδο-Ειρηνικό.

Το χειρότερο σενάριο για την Ινδονησία θα ήταν μια σημαντική απεμπλοκή μεταξύ της TNI και του αμερικανικού στρατού, ιδιαίτερα ως απάντηση στην απόφαση της Τζακάρτα να ενταχθεί στους BRICS και να εμβαθύνει τους δεσμούς ασφαλείας με την Κίνα . Παραδόξως, αυτό θα μπορούσε να ανοίξει νέες ευκαιρίες για τη Γαλλία να επεκτείνει τον ρόλο της ως στρατηγικού αμυντικού εταίρου για την Ινδονησία, καλύπτοντας τα κενά που αφήνουν οι ΗΠΑ.

Τα επόμενα χρόνια, η αμυντική συνεργασία μεταξύ Ινδονησίας και Γαλλίας θα συνεχίσει να εντείνεται. Ωστόσο, δεδομένων των εγχώριων αβεβαιοτήτων και στα δύο έθνη και της ευρύτερης διεθνούς δυναμικής, μένει να φανεί εάν ο άξονας Τζακάρτα-Παρίσι θα λάβει την προσοχή και τους πόρους που του αξίζει.