Όταν το Κοσσυφοπέδιο κήρυξε την ανεξαρτησία του το 2008, σηματοδότησε την αρχή των διπλωματικών προσπαθειών της Σερβίας να αμφισβητήσει την κρατική υπόσταση του Κοσσυφοπεδίου, οδηγώντας το Βελιγράδι να δημιουργήσει απροσδόκητες συνεργασίες με χώρες σε όλο τον κόσμο.

Από αυτές τις προσπάθειες, και με τη νέα ατζέντα του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) να επεκτείνει την παγκόσμια εμβέλειά του, προέκυψε η εταιρική σχέση μεταξύ Σερβίας και Κίνας. Σήμερα, 15 χρόνια μετά τον χωρισμό από τη Σερβία, το Κοσσυφοπέδιο διαπιστώνει ότι η ανεξαρτησία του εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος – όχι μόνο για τα άμεσα εμπλεκόμενα μέρη αλλά και για τις μεγάλες δυνάμεις που προσπαθούν να ενισχύσουν τις θέσεις τους στο ζήτημα της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας.

Η επίσημη θέση του Βελιγραδίου σχετικά με το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου, που ορίζεται από το ψήφισμα 1244 των Ηνωμένων Εθνών , είναι ότι το Κοσσυφοπέδιο δεν είναι ανεξάρτητη χώρα. Η θεσμοθετημένη διαδικασία διαλόγου μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα ηγείται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η Σερβία έχει στραφεί σε εταίρους στη Μόσχα και το Πεκίνο για να διασφαλίσει ότι, αν μη τι άλλο, το Κοσσυφοπέδιο δεν θα γίνει μέλος των Ηνωμένων Εθνών και ότι αυτοί οι εταίροι θα είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν το δικαίωμα βέτο τους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να αποτρέψουν κάτι τέτοιο. .

Με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το να έχεις τη Ρωσία ως εταίρο έχει γίνει περισσότερο υποχρέωση. Η Σερβία, μια χώρα με καθεστώς υποψήφιας για ένταξη στην ΕΕ, δεν ακολούθησε τις ευρωπαϊκές χώρες και τους διατλαντικούς εταίρους στην επίσημη αποστασιοποίηση της από τη Ρωσία. Όμως, τουλάχιστον ανεπίσημα, το Βελιγράδι έχει στραφεί σε άλλους εταίρους προκειμένου να προωθήσει στρατηγικά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της διαμάχης για την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου.

Υπό αυτές τις συνθήκες, οι αρχές της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας έχουν αρχίσει να παίζουν σημαντικότερο ρόλο στις επικοινωνίες που προέρχονται από τις συναντήσεις μεταξύ Σέρβων και Κινέζων αξιωματούχων.

Κατά τη διάρκεια του Τρίτου Φόρουμ Belt and Road τον Οκτώβριο του 2023, ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping είπε, μετά από συνάντηση με τον Σέρβο πρόεδρο Aleksandar Vucic, ότι η Σερβία ήταν «σιδερένιος φίλος» της Κίνας. Ο Σι σημείωσε επίσης ότι «η Κίνα υποστηρίζει σταθερά τη Σερβία στη διαφύλαξη της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας» και είναι έτοιμη να ενισχύσει τη στρατηγική συνέργεια με τη Σερβία και να μεταφράσει «την παραδοσιακή φιλία μεταξύ των δύο χωρών σε πιο πρακτικά αποτελέσματα συνεργασίας».

Για το Κοσσυφοπέδιο, η ισχύς της σχέσης Κίνας-Σερβίας είναι ένα ακόμη εμπόδιο για την επίτευξη πλήρους διεθνούς αναγνώρισης. Η εταιρική σχέση μεταξύ Σερβίας και Κίνας μπορεί να μην βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των θεμάτων που επιβαρύνουν τους Κοσοβάρους, αλλά θα μπορούσε να έχει μεγάλη σημασία, ειδικά για τις φιλοδοξίες του Κοσσυφοπεδίου να ενταχθεί κάποια μέρα στα Ηνωμένα Έθνη.

Σύμφωνα με έναν πρώην υπουργό Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου, «ο μόνος τρόπος για να επιβληθεί με επιτυχία το Κοσσυφοπέδιο στις Βρυξέλλες ή στο Βερολίνο είναι ως λύση, όχι ως πρόβλημα». Πρόσφατα, ωστόσο, η κυβέρνηση στην Πρίστινα θεωρείται όλο και περισσότερο ως ένας προκλητικός εταίρος από αξιωματούχους στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον.

Η προτίμηση για την ευρωατλαντική ολοκλήρωση έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πολιτική της Πρίστινα. Η Πρίστινα είναι ξεκάθαρα με τη Δύση και το γεγονός ότι η Σερβία συνεργάστηκε με την Ανατολή για να αμφισβητήσει τον στόχο της πλήρως αναγνωρισμένης ανεξαρτησίας δεν έχει μειώσει την αφοσίωση του Κοσσυφοπεδίου στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η ευρωατλαντική συναίνεση του Κοσσυφοπεδίου αντιμετώπισε προκλήσεις λόγω της αύξησης του λαϊκισμού. Πρώην ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος από το Κοσσυφοπέδιο είπε: «Σε όλους αρέσει η ιδέα της ένταξης στην ΕΕ, αλλά κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η διαδικασία. Για παράδειγμα, το Κοσσυφοπέδιο έχασε τέσσερα χρόνια στην οριοθέτηση των συνόρων με το Μαυροβούνιο». Σε αρκετές περιπτώσεις, εκπρόσωποι τόσο από την κυβέρνηση των ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ επέκριναν δημόσια τις θέσεις της κυβέρνησης του Κοσσυφοπεδίου, επικαλούμενοι έλλειψη συντονισμού με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η στασιμότητα της διαδικασίας εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας, με τη διευκόλυνση της ΕΕ και την υποστήριξη των ΗΠΑ, έχει επιδεινώσει τις προκλήσεις στα Δυτικά Βαλκάνια. Σύμφωνα με τον Agon Maliqi, η πολιτική της ΕΕ προς την περιοχή, η οποία συχνά περιγράφεται ως με αυτόματο πιλότο και χαρακτηρίζεται ως «περιορισμός» την τελευταία δεκαετία, έχει εντείνει αυτές τις προκλήσεις.

Ο Μαλίκι υποστήριξε ότι η απουσία μιας ξεκάθαρης προοπτικής της ΕΕ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κλιμάκωση των εθνοτικών συνοριακών θεμάτων και στις αυξημένες ανησυχίες για την ασφάλεια, ιδιαίτερα για το ΝΑΤΟ. Από την σκοπιά του Κοσσυφοπεδίου, μια αναποτελεσματική ΕΕ χαιρετίζεται από την Κίνα, επειδή αυτή η κατάσταση παρουσιάζει μια ευκαιρία για την Κίνα να τοποθετηθεί ως πιο «ικανός και αξιόπιστος» εταίρος. Συγκεκριμένα, στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, υπήρξε μια αισθητή θετική αλλαγή στην προσέγγιση της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια, ιδίως όσον αφορά την προοπτική της διεύρυνσης.

Η συνεργασία μεταξύ Κίνας και Κοσσυφοπεδίου παραμένει σχεδόν ανύπαρκτη. Τεχνικά, η Κίνα δεν έχει αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητη χώρα και δεν το έχει εμπλακεί στην πλατφόρμα περιφερειακής συνεργασίας που συγκεντρώνει χώρες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αν και η Κίνα διατηρεί γραφείο αντιπροσωπείας στην Πρίστινα, οι διπλωματικές σχέσεις δεν έχουν αναπτυχθεί. Αν δεν ήταν η σχέση του Πεκίνου με το Βελιγράδι, η Κίνα δεν θα ήταν ένα θέμα που σκέφτονται ή ενδιαφέρονται οι περισσότεροι Κοσοβάροι.

Ωστόσο, ακόμη και αν η Σερβία δεν είχε αναπτύξει τόσο ισχυρούς δεσμούς με την Κίνα, η θέση του Πεκίνου στο θέμα της εδαφικής ακεραιότητας θα εξακολουθούσε να αποτελεί ζήτημα. Το de facto ανεξάρτητο καθεστώς της Ταϊβάν και οι φιλοδοξίες του Πεκίνου για ενοποίηση είναι οι κύριοι λόγοι που η Κίνα στέλνει ένα τόσο ισχυρό μήνυμα για την εδαφική ακεραιότητα και θεωρεί τη Σερβία εταίρο που αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα.

Το Κοσσυφοπέδιο έχει καταλάβει ότι δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες όσον αφορά τη συνεργασία με το Πεκίνο, έτσι μετά από κάποιους αρχικούς δισταγμούς, η συνεργασία αναπτύχθηκε σιγά σιγά με την Ταϊπέι. Η Ομάδα Φιλίας Κοσσυφοπεδίου-Ταϊβάν προτάθηκε από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Διασποράς της Συνέλευσης του Κοσσυφοπεδίου μετά από πρόταση μελών της Συνέλευσης από το Κίνημα Αυτοδιάθεσης. Η εναρκτήρια συνεδρίαση αυτής της ομάδας πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2021 διαδικτυακά, με τη συμμετοχή 39 νομοθετών από τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα της Ταϊβάν. Η Blerta Deliu-Kodra, μέλος της Συνέλευσης του Κοσσυφοπεδίου και επίσης μέλος της Ομάδας Φιλίας Κοσσυφοπεδίου-Ταϊβάν, είπε ότι η ίδρυση της ομάδας είναι σημαντική για το άνοιγμα των διμερών σχέσεων μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Ταϊβάν ως δύο δημοκρατιών.

Η πιο σημαντική εξέλιξη στη Συνεργασία Κοσσυφοπεδίου-Ταϊβάν ήταν η επίσκεψη οκταμελούς αντιπροσωπείας από τη Συνέλευση του Κοσσυφοπεδίου στην Ταϊπέι τον Μάρτιο του 2023, με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό Avdullah Hoti, η οποία περιελάμβανε συνάντηση με τον Πρόεδρο Tsai Ing-wen. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, ο Χότι είπε ότι το Κοσσυφοπέδιο κατανοεί πλήρως τη θέση της Ταϊβάν και ότι η Ταϊβάν πρέπει να θεωρεί το Κοσσυφοπέδιο φίλο στα Βαλκάνια, προσθέτοντας ότι η χώρα είναι έτοιμη να λειτουργήσει ως κόμβος για την Ταϊβάν στην περιοχή.

Το σκεπτικό πίσω από την προσέγγιση του Κοσσυφοπεδίου στην Ταϊβάν γίνεται πιο ξεκάθαρο στη δήλωση του Χότι. Θεωρώντας την Ταϊβάν φίλο στα Βαλκάνια, υπονοεί ότι αυτή η σχέση δεν είναι μόνο συμβολική αλλά έχει στρατηγική σημασία. Καθώς το Κοσσυφοπέδιο ακολουθεί την πορεία του στην παγκόσμια σκηνή, η συμμαχία με την Ταϊβάν εμφανίζεται ως στρατηγική κίνηση, συμβάλλοντας στη διπλωματική του διαφοροποίηση.

Η θέση του Κοσσυφοπεδίου για την Κίνα θα συνεχίσει να καθορίζεται από τη σχέση μεταξύ Πεκίνου και Βελιγραδίου, ειδικά εάν η διαδικασία του διαλόγου εξομάλυνσης που διευκολύνει η ΕΕ δεν παράγει αποτελέσματα και η Σερβία συνεχίσει να αμφισβητεί την ανεξαρτησία της χώρας. Μόνο εάν αλλάξει η θέση της Σερβίας για το Κοσσυφοπέδιο και η διαδικασία εξομάλυνσης παράγει αποτελέσματα, μπορεί να αλλάξει η θέση της Κίνας για το Κοσσυφοπέδιο.

Αυτό το άρθρο δημιουργήθηκε ως μέρος του έργου Spheres of Influence Uncovered, που υλοποιείται από τα n-ost, BIRN, Anhor και JAM News, με οικονομική υποστήριξη από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (BMZ).