Σε μια κίνηση που επίσημα και για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό κείμενο απεικονίζει τα μέγιστα δυναμικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, με πλήρη επιρροή της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες, η Αθήνα προχώρησε στην υποβολή του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.

HDN Newsroom

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης χαρακτήρισε το κείμενο ζωτικής σημασίας, ενώ κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η Ελλάδα κλείνει εκκρεμότητες του παρελθόντος και υπερασπίζεται στην πράξη τα εθνικά συμφέροντα, με το υπουργείο Εξωτερικών να διευκρινίζει ότι η Αθήνα συνεχίζει τον διάλογο.

Ο ελληνικός χάρτης καταγράφει τις συμφωνίες για την οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών με Ιταλία και Αίγυπτο, που προέκυψαν μετά από διμερείς διαπραγματεύσεις, βάσει των κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας και των αρχών της καλής γειτονίας. Η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία τέμνει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, αμφισβητώντας τη ρεβιζιονιστική λογική της Γαλάζιας Πατρίδας.

Ειδικότερα, με την υποβολή του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού αποτυπώνονται πρώτα οι δύο συμφωνίες ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο. Συγκεκριμένα, αυτή με την Αίγυπτο είναι μια συμφωνία που βασίζεται στους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και στις αρχές της καλής γειτονίας και, κυρίως, αποτελεί την ισχυρότερη πρακτική πρόκληση στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Δεύτερον, με την καταγραφή του πλήρους αντίκτυπου της υφαλοκρηπίδας αποτυπώνονται ουσιαστικά τα μέγιστα δυναμικά όρια του ελληνικού θαλάσσιου χώρου. Το σημείο από το οποίο η Ελλάδα θα ξεκινούσε μια πιθανή διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ είναι ουσιαστικά εγγυημένο.

Η δημοσίευση της Χάρτας έρχεται στον απόηχο των εξελίξεων με τις έρευνες για το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, με την Αθήνα να έχει δεύτερες σκέψεις, καθώς φαινόταν ότι φθάνουμε στα όρια της κρίσης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.

Από εκεί και πέρα, η κίνηση της Αθήνας φέρνει ξανά στην επιφάνεια τις δομικές διαφορές των δύο πλευρών σχετικά με το μείζον θέμα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών.

"Η κυβέρνηση κλείνει εκκρεμότητες του παρελθόντος. Υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα έμπρακτα και ουσιαστικά, όχι με επικοινωνιακές φωτοβολίδες", αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, απαντώντας στην κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης για καθυστέρηση στην υποβολή των σχετικών χαρτών τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα την καταδίκη μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η κυβέρνηση επισημαίνει ότι η οριοθέτηση των μη οριοθετημένων περιοχών έχει γίνει με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, κάτι που φυσικά δεν σημαίνει ότι αυτός ο χάρτης αποτελεί την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Ο χάρτης περιλαμβάνει τις δύο συμφωνίες με Ιταλία και Αίγυπτο, αλλά σε περίπτωση νέας συμφωνίας, π.χ. με την Αίγυπτο ή την Τουρκία, το αποτύπωμα θα διαφοροποιηθεί. Εξ ορισμού, η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.

Η αντίδραση της Τουρκίας

Η Τουρκία αντέδρασε σε αυτή την κίνηση της Ελλάδας, όπως ήταν αναμενόμενο. «Ορισμένες από τις περιοχές που ορίζονται στο «Θαλάσιο Χωροταξικό Σχέδιο» που υποβλήθηκε από την Ελλάδα βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ, παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Επαναλαμβάνουμε ότι οι μονομερείς ενέργειες και διεκδικήσεις της Ελλάδας δεν θα έχουν νομικές συνέπειες για την Τουρκία. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι μονομερείς ενέργειες ως κλειστές Η Μεσόγειος πρέπει να αποφευχθεί», ανακοίνωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.

Τόνισε ότι «οι απόπειρες τετελεσμένου γεγονότος, όπως και στο παρελθόν, δεν θα έχουν νομικές συνέπειες για την Τουρκία σήμερα ή στο μέλλον», ενώ σημείωσε ότι η Τουρκία «θα υποβάλει το δικό της ΘΧΣ στην UNESCO και στα αρμόδια όργανα των Ηνωμένων Εθνών».

Η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών καταλήγει: «Η Τουρκία θα υποβάλει το MSP της στην UNESCO και στα αρμόδια όργανα των Ηνωμένων Εθνών».

Σύμφωνα με την Τουρκία, τα ελληνικά νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε ΑΟΖ, ενώ η τουρκική υφαλοκρηπίδα φτάνει στο μέσο του Αιγαίου, καθώς η οριοθέτηση γίνεται με βάση τις ηπειρωτικές ακτές των δύο κρατών. Η πυξίδα της Τουρκίας είναι το τουρκολιβυκό μνημόνιο, που αγνοεί όχι μόνο το Δίκαιο της Θάλασσας αλλά και τις νομικές συμφωνίες μεταξύ των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου.

Σημειώνεται ότι εκκρεμεί ακόμη ο ακριβής καθορισμός της διεξαγωγής του Ύπατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας και της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν.

Προς το παρόν, ο χάρτης δεν αντικατοπτρίζει τις χρήσεις, δηλαδή τι επιτρέπεται πού με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό θα γίνει σε δεύτερο χρόνο με περαιτέρω εξειδίκευση δραστηριοτήτων όπως:

– ο χαρακτηρισμός θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και η προστασία των υποβρύχιων αρχαιοτήτων. η βελτίωση των θαλάσσιων μεταφορών, η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, η εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων από ΑΠΕ και υδρογονάνθρακες, η χωροθέτηση ιχθυοτροφείων και διασυνοριακών υποδομών κοινού ενδιαφέροντος

Η αντίδραση της Τουρκίας, η οποία αναφερόταν στις μονομερείς ενέργειες της Ελλάδας και ανακοίνωσε την υποβολή αντίστοιχου τουρκικού χάρτη σε διεθνείς οργανισμούς, δεν προκάλεσε έκπληξη για την ελληνική κυβέρνηση.

Ακόμη, η ελληνική κυβέρνηση διευκρινίζει σε όλους τους τόνους ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και ο χάρτης που τον συνοδεύει δεν συνιστούν οριοθέτηση ΑΟΖ. Ωστόσο, αποτυπώνεται η πλήρης επιρροή της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες. Στη χρήση της μέσης γραμμής μετριέται με τα νησιά και όχι με τη στεριά.

Στο ερώτημα εάν ο χάρτης MSP απεικονίζει την ΑΟΖ της Ελλάδας σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια (στο Ιόνιο, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο), το Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε:

«Η διαδικασία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, που αφορά τη διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών αναλύουν και οργανώνουν ανθρώπινες δραστηριότητες στις παραπάνω θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων.

Συνεπώς, ο χάρτης που απεικονίζει τον Ελληνικό Θαλάσσιο Χωρικό Σχεδιασμό δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ».

Τι περιλαμβάνει ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός;

Οι θαλάσσιες περιοχές που απεικονίζονται στον χάρτη περιλαμβάνουν τις συμφωνίες οριοθέτησης ελληνοϊταλικής ΑΟΖ του 1977 και 2020 και την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020. Όσον αφορά τις μη οριοθετημένες περιοχές, η διάμεση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας απεικονίζεται, μέχρι τη σύναψη της συμφωνίας γειτονίας γειτονικά ή παρακείμενα των ελληνικών ακτών.

Για την επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια Στο ερώτημα εάν αντικατοπτρίζει επέκταση της ελληνικής ακτογραμμής στα 12 ναυτικά μίλια (στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο), το Υπουργείο Εξωτερικών διευκρινίζει ότι:

«Η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι δικαίωμα για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται όταν και όπως κρίνει ότι είναι προς το εθνικό συμφέρον βάσει των κανόνων που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο».

Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που τα πιο απομακρυσμένα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (δηλαδή η πλήρης επιρροή της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες) αντικατοπτρίζονται σε επίσημο κανονιστικό κείμενο της ΕΕ.

Οι θαλάσσιες περιοχές που απεικονίζονται στον χάρτη περιλαμβάνουν τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ του 1977 και 2020 και την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020, ενώ συμπίπτουν με τα όρια που απορρέουν από τον νόμο 4001/2011.

Ποιος είναι ο στόχος του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού
? Στόχος του MSP είναι η οργάνωση του θαλάσσιου χώρου, η ομαλή αλληλεπίδραση χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το ΘΧΣ θα λαμβάνει υπόψη κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές παραμέτρους για δραστηριότητες όπως:

– την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής -μεταξύ άλλων- με τον χαρακτηρισμό θαλάσσιων πάρκων, – τη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιδιαίτερα των υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων,
– τη βελτίωση και προστασία των θαλάσσιων μεταφορών, – τη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού, – την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της χώρας και ιδιαίτερα των πιθανών κοιτασμάτων φυσικού αερίου και των υπεράκτιων αιολικών μας πάρκων, – ιχθυοκαλλιέργεια. – την ενίσχυση των διασυνοριακών υποδομών κοινού ενδιαφέροντος με άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την άμεση περιφέρειά της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός χωρίζεται σε 4 χωρικές ενότητες προκειμένου να αποτυπωθεί η διοικητική δομή των αντίστοιχων Περιφερειών.

Θα ακολουθήσει η έκδοση των αντίστοιχων θαλάσσιων χωρικών πλαισίων, όπως έγινε με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (12 από τα συνολικά 13 έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη και το 13ο).