Η πρόσφατη ίδρυση του Danantara, του νέου κρατικού επενδυτικού ταμείου της Ινδονησίας, έχει προκαλέσει σημαντικό δημόσιο ενδιαφέρον αλλά και κάποιο βαθμό ανησυχίας. Τέτοιες αντιδράσεις είναι κατανοητές σε μια χώρα με το περίπλοκο πολιτικό και οικονομικό τοπίο της Ινδονησίας, όπου οι θεσμικές καινοτομίες μεγάλης κλίμακας συχνά προκαλούν σκεπτικισμό και αβεβαιότητα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η βιώσιμη εθνική ανάπτυξη απαιτεί τολμηρές και στρατηγικές αλλαγές. Ενώ η Danantara μπορεί να αντιπροσωπεύει μια απόκλιση από την παραδοσιακή οικονομική διαχείριση, δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Μια ιστορική προοπτική αποκαλύπτει έναν αξιοσημείωτο παραλληλισμό στο παρελθόν της Ινδονησίας που μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για το παρόν.

Η Ινδονησία έχει στραφεί ιστορικά σε ελίτ τεχνοκράτες και συγκεντρωτική κρατική εξουσία σε περιόδους αναγκαίου οικονομικού μετασχηματισμού. Μια σημαντική περίπτωση στην ιστορία της μετά την ανεξαρτησία δείχνει αυτή τη στρατηγική: η χρήση της λεγόμενης « Μαφίας του Μπέρκλεϋ » από τον Πρόεδρο Σουχάρτο κατά τη διάρκεια του καθεστώτος της Νέας Τάξης μπορεί να συγκριθεί με την ίδρυση της Νταντάρα από τον Πρόεδρο Πραμπόβο Σουμπιάντο. Παρόλο που τα ιστορικά πλαίσια διαφέρουν – το πρώτο αναδύεται από την πολιτική του Ψυχρού Πολέμου, την ύφεση και τον υπερπληθωρισμό, και το δεύτερο εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής αναδιάταξης και την άνοδο των στρατηγικών κρατικών επενδυτικών ταμείων – και οι δύο πρωτοβουλίες αντικατοπτρίζουν μια κοινή πολιτική και οικονομική στρατηγική: ανάθεση του εθνικού οικονομικού μετασχηματισμού σε καλά μορφωμένες, παγκοσμίως συνδεδεμένες ελίτ υπό ισχυρό προεδρικό έλεγχο.

Η ηγεσία του Danantara έχει τραβήξει ιδιαίτερη προσοχή λόγω της ακαδημαϊκής γενεαλογίας της: πάνω από το 40 τοις εκατό είναι απόφοιτοι ιδρυμάτων Ivy League, ενώ πολλοί άλλοι είναι κάτοχοι πτυχίων από δυτικά πανεπιστήμια. Αυτή η συγκέντρωση της ελίτ εκπαίδευσης οδήγησε ορισμένους παρατηρητές να βαφτίσουν την ομάδα «Μαφία του Ivy League», απηχώντας τους κύκλους των ειδικών με ξένη εκπαίδευση που περικύκλωσαν τον Σουχάρτο κατά τη διάρκεια των 30 και πλέον ετών στην εξουσία του.

Η Μαφία του Μπέρκλεϋ: Τεχνοκρατική Σταθεροποίηση στην Εποχή του Σουχάρτο

Τα γεγονότα στα τέλη του 1965 οδήγησαν σε πολιτική αναταραχή και σε μια οικονομική κρίση που χαρακτηρίστηκε από ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού, εξάντληση αποθεμάτων και κατάρρευση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Ο στρατηγός Σουχάρτο αναδείχθηκε ως βασικό πρόσωπο, εδραίωσε την εξουσία και στράφηκε σε οικονομολόγους με σπουδές στη Δύση, πολλοί από τους οποίους εκπαιδεύτηκαν στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ.

Επηρεασμένη από τα δυτικά μοντέλα που προωθούν τη δημοσιονομική πειθαρχία και την παγκόσμια ολοκλήρωση, η Μαφία του Μπέρκλεϋ εφάρμοσε μακροοικονομικές μεταρρυθμίσεις που σταθεροποίησαν το νόμισμα, περιόρισαν τον πληθωρισμό και αναδιάρθωσαν την οικονομία. Με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, έθεσαν τα θεμέλια για τα πενταετή αναπτυξιακά σχέδια της Ινδονησίας, τα οποία επικεντρώθηκαν στην οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη.

Αν και ήταν αποτελεσματικές στην αποκατάσταση της σταθερότητας και της ανάπτυξης στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, αυτές οι πολιτικές επέτρεψαν επίσης τον φιλικό καπιταλισμό. Το καθεστώς του Σουχάρτο συγκέντρωσε την οικονομική δύναμη σε μια μικρή ελίτ, διευκολύνοντας τη διαφθορά. Οι τεχνοκράτες είχαν ελευθερία στη διαμόρφωση της πολιτικής, αλλά λειτουργούσαν μέσα στο αυταρχικό πλαίσιο του Σουχάρτο – ένα μοντέλο που παρατηρήθηκε σε άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες ασιατικές οικονομίες εκείνη την εποχή.

Danantara: Η οικοδόμηση του έθνους μέσω του κυρίαρχου πλούτου στην εποχή του Prabowo

Γρήγορα προς τα εμπρός στο 2025, και η Ινδονησία επιδιώκει και πάλι έναν φιλόδοξο οικονομικό μετασχηματισμό υπό τον Πρόεδρο Prabowo. Η Danantara δημιουργήθηκε για να ξεκλειδώσει την αξία των κρατικών επιχειρήσεων (SOEs) της Ινδονησίας, να προσελκύσει επενδύσεις και να αυξήσει την αύξηση του ΑΕΠ από 5% σε 8% έως το 2029.

Ιδρύθηκε μέσω νομοθετικής τροποποίησης και λειτουργεί υπό την άμεση προεδρική εξουσία, η Danantara ξεκίνησε με κεφάλαια 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων και διαχειρίζεται τα μερίδια του κράτους σε μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις όπως η Pertamina, η κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας PLN και η Bank Mandiri – επιβλέποντας πιθανώς περιουσιακά στοιχεία έως και 900 δισεκατομμύρια δολάρια.

Από τα 22 μέλη της ομάδας διαχείρισης της Danantara, τα εννέα είναι απόφοιτοι της Ivy League. Οι περισσότεροι από την υπόλοιπη ομάδα κατέχουν πτυχία από άλλα δυτικά πανεπιστήμια, ενισχύοντας την παγκόσμια εμπειρία τους. Αυτή η μαφία του Ivy League συμβολίζει τη συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ινδονησίας σε τεχνοκράτες με ξένη εκπαίδευση.

Όπως η μαφία του Μπέρκλεϋ, η ομάδα του Danantara αντικατοπτρίζει μια τεχνοκρατική λύση στις αναπτυξιακές προκλήσεις. Στη δεκαετία του 1960, οικονομολόγοι εκπαιδευμένοι στη Δύση προσέφεραν αξιοπιστία για να προσελκύσουν ξένους εταίρους. Με παρόμοιο τρόπο σήμερα, η ελίτ ομάδα της Danantara σκοπεύει να σηματοδοτήσει την εμπιστοσύνη στους παγκόσμιους επενδυτές. Σε αντίθεση με την αντιδραστική προσέγγιση της δεκαετίας του 1960, ωστόσο, η Danantara είναι μια προληπτική στρατηγική που διαμορφώθηκε σύμφωνα με τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του Κόλπου, με στόχο να επενδύσει σε ενέργεια, τεχνητή νοημοσύνη, επισιτιστική ασφάλεια και κρίσιμα ορυκτά.

Παραλληλισμοί σε Στρατηγική και Δομή

Παρά τα διαφορετικά ιστορικά πλαίσια, τόσο η Μαφία του Μπέρκλεϋ όσο και η Μαφία του Ivy League μοιράζονται κοινά στοιχεία

Και οι δύο βασίζονται στην ελίτ τεχνοκρατική ηγεσία, με τη μορφή διεθνώς εκπαιδευμένων ειδικών με ισχυρά παγκόσμια δίκτυα.

Και οι δύο λειτουργούν υπό κεντρική προεδρική εποπτεία. Ο Σουχάρτο διατήρησε τον έλεγχο της Μαφίας του Μπέρκλεϋ, ενώ επέτρεψε την αυτονομία – όπως ο Πραμπόβο με τη Μαφία του Ivy League του Danantara.

Και οι δύο πρωτοβουλίες στόχευαν στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της Ινδονησίας, αν και η μαφία του Μπέρκλεϋ έδινε προτεραιότητα στη σταθεροποίηση, ενώ ο Danantara δίνει έμφαση στην τεχνολογική αυτάρκεια και την ανταγωνιστικότητα.

Και οι δύο αξιοποιούν κρατικά περιουσιακά στοιχεία για να επιτύχουν τους στόχους τους. Ο Suharto χρησιμοποίησε αρχικά τις κρατικές επιχειρήσεις για να οδηγήσει την εκβιομηχάνιση πριν στραφεί προς τον ιδιωτικό τομέα και τις ξένες επενδύσεις. Η Prabowo σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την Danantara για να ενοποιήσει και να βελτιστοποιήσει στρατηγικά τις κρατικές επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα προσελκύει ιδιωτικές και ξένες επενδύσεις.

Τέλος, και οι δύο αναζήτησαν αξιοπιστία στο εξωτερικό, ελπίζοντας ότι η διεθνής αξιοπιστία θα τονώσει τις επενδύσεις. Η Μαφία του Μπέρκλεϋ στράφηκε στις δυτικές κυβερνήσεις και θεσμούς. Η Danantara συνεργάζεται με κεφάλαια του Κόλπου και παγκόσμιο κεφάλαιο.

Διαφορές στο πλαίσιο και την εκτέλεση

Ωστόσο, πρέπει επίσης να σημειωθούν σημαντικές διαφορές.

Η Μαφία του Μπέρκλεϋ λειτουργούσε υπό τον αυταρχισμό. Ο Danantara λειτουργεί σε μια δημοκρατία, αν και σε μια δημοκρατία με αυξανόμενες ανησυχίες για υπερβολή των εκτελεστικών στελεχών.

Ο Ψυχρός Πόλεμος διαμόρφωσε τη δεκαετία του 1960. Ο σημερινός κόσμος χαρακτηρίζεται από πολυπολική πολιτική, απαλλαγή από τον άνθρακα και οικονομικό εθνικισμό.

Η ατζέντα της μαφίας του Μπέρκλεϋ ήταν σε μεγάλο βαθμό αντιδραστική – για να σώσει μια οικονομία που καταρρέει. Η Danantara είναι στραμμένη προς το μέλλον και στρατηγική, σχεδιασμένη για να ανασχεδιάσει τη θέση της Ινδονησίας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Η Μαφία του Μπέρκλεϋ λειτουργούσε σε μια εποχή με περιορισμένο δημόσιο έλεγχο. Η Danantara, αντίθετα, προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις στην αγορά, αντανακλώντας τις ανησυχίες των επενδυτών σχετικά με τη διακυβέρνηση και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις.

Διαρθρωτικοί Κίνδυνοι και Προκλήσεις Διακυβέρνησης

Ενώ τόσο η Μαφία του Μπέρκλεϋ όσο και η Μαφία του Ivy League αντιπροσωπεύουν τολμηρές στρατηγικές οικονομικού μετασχηματισμού υπό την ηγεσία της ελίτ, δεν είναι χωρίς σοβαρούς διαρθρωτικούς κινδύνους και προκλήσεις διακυβέρνησης που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματά τους.

Η Μαφία του Μπέρκλεϋ επικρίθηκε συχνά ότι ήταν ελιτίστρια και αποκομμένη από την πραγματικότητα των καθημερινών Ινδονήσιων. Η Ivy League Mafia αντιμετωπίζει παρόμοιες ανησυχίες σχετικά με την αδιαφάνεια και την ανακατεύθυνση μερισμάτων SOE.

Υπό τον Σουχάρτο, η μαφία του Μπέρκλεϋ αντιμετώπιζε ελάχιστη επίβλεψη, οδηγώντας σε συγκέντρωση εξουσίας. Η Danantara αντιμετωπίζει παρόμοιους κινδύνους, καθώς τα ελεγκτικά όργανα δεν διαθέτουν πλήρη εξουσία. Η διασφάλιση της διαφάνειας απαιτεί ανεξάρτητους ελέγχους, ισχυρότερους νόμους, δημόσιες αναφορές και εποπτικό συμβούλιο.

Όπως οι τεχνοκράτες του Μπέρκλεϋ, οι ηγέτες του Danantara δεν πρέπει να τιμωρούνται για απρόβλεπτες αποτυχίες. Αλλά εάν η απόδοση υστερεί επανειλημμένα, θα πρέπει να αντικατασταθούν – όχι να ποινικοποιηθούν – για να διατηρηθεί η αξιοπιστία και η πειθαρχία.

Τα αναπτυξιακά κέρδη του Σουχάρτο συνοδεύτηκαν από εδραιωμένα δίκτυα πατρωνίας. Χωρίς αυστηρές διασφαλίσεις, η Danantara κινδυνεύει με παρόμοια σύλληψη της ελίτ, ειδικά δεδομένου του συγκεντρωτισμού του κρατικού κεφαλαίου και της επιρροής της.

Και οι δύο εποχές αποκαλύπτουν τους κινδύνους παραγκωνισμού δημοκρατικών ή γραφειοκρατικών ελέγχων υπέρ της εκτελεστικής κυριαρχίας. Η κεντρική λήψη αποφάσεων, ακόμη και όταν είναι αποτελεσματική, μπορεί να οδηγήσει σε διαφθορά ή κακοδιαχείριση χωρίς θεσμική ισορροπία.

Στρατηγικοί Τομείς και Προτεραιότητες της Danantara

Οι επενδύσεις της Danantara τοποθετούνται ως εργαλεία οικοδόμησης εθνών, όχι μόνο ως οικονομικές κινήσεις. Στοχεύουν σε τομείς που ενισχύουν το ΑΕΠ και την αυτάρκεια εν μέσω της παγκόσμιας αστάθειας της εφοδιαστικής αλυσίδας και του αυξανόμενου εθνικισμού των πόρων.

Χρησιμοποιώντας τους φυσικούς πόρους της Ινδονησίας, ο στόχος είναι να ανέβει η αλυσίδα αξίας εστιάζοντας στην εγχώρια διύλιση εξόρυξης και υλικών που σχετίζονται με τα ηλεκτροκίνητα, όπως το νικέλιο, απηχώντας τη στρατηγική του Σουχάρτο της δεκαετίας του 1970 με το πετρέλαιο και τη δασοκομία.

Με έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη και την τεχνολογική υποδομή, η Danantara επιδιώκει την ψηφιακή αυτάρκεια, σε αντίθεση με τη Μαφία του Μπέρκλεϊ που εστίαζε στη θεμελιώδη μακροοικονομική πολιτική.

Η Danantara επενδύει σε ανάντη φυσικό αέριο, υποδομές αγωγών, διύλιση πετρελαίου και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να τοποθετήσει την Ινδονησία ως περιφερειακό ενεργειακό κόμβο. Η μαφία του Μπέρκλεϋ αξιοποίησε τους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ινδονησίας για να αναπτύξει την οικονομία.

Η Danantara εστιάζει επίσης στη γεωργική υποδομή και την εφοδιαστική, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές τροφίμων και την οικοδόμηση αγροτικής οικονομικής ανθεκτικότητας, κάτι που ήταν επίσης ένας από τους στόχους της Μαφίας του Μπέρκλεϋ.

Όλοι αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν μακροπρόθεσμα στρατηγικά στοιχήματα που στοχεύουν όχι μόνο στη δημιουργία αποδόσεων αλλά και στην επανατοποθέτηση της Ινδονησίας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Απόηχοι του παρελθόντος, Φιλοδοξίες για το Μέλλον

Ο Danantara αντιπροσωπεύει μια κομβική στιγμή στην οικονομική τροχιά της Ινδονησίας, απηχώντας την εξάρτηση του Suharto στη μαφία του Berkeley μέσω του διορισμού από τον Prabowo τεχνοκρατών με ξένη εκπαίδευση. Αυτό το μοντέλο ηγεσίας συνδυάζει την ιστορική συνέχεια με τις σύγχρονες επενδυτικές στρατηγικές, με στόχο να τοποθετήσει την Ινδονησία ως περιφερειακό ηγέτη σε τομείς όπως η ενέργεια, η τεχνητή νοημοσύνη, η επισιτιστική ασφάλεια και τα κρίσιμα ορυκτά.

Ενώ η μαφία του Μπέρκλεϋ κατάφερε να σταθεροποιήσει και να αναπτύξει την οικονομία, η συγκεντρωτική προσέγγιση του Danantara εγκυμονεί κινδύνους σύλληψης των ελίτ, πολιτικής παρέμβασης και αδύναμης εποπτείας. Οι ανησυχίες του κοινού σχετικά με την περιορισμένη ελεγκτική αρχή υπογραμμίζουν την ανάγκη για θεσμοθετημένη διαφάνεια, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων ελέγχων και της σαφούς υποβολής εκθέσεων. Η επιτυχία του ταμείου εξαρτάται από την ικανότητα της ηγεσίας του να εξισορροπεί τις παγκόσμιες βέλτιστες πρακτικές με την εγχώρια λογοδοσία και το εθνικό όφελος χωρίς αποκλεισμούς.