Το blitzkrieg της κυβέρνησης Τραμπ κατά της επιστήμης είναι άνευ προηγουμένου και είναι ακόμη πιο σοκαριστικό που προέρχεται από μια δημοκρατική χώρα. Η βαρβαρότητα των απολύσεων δημοσίων υπαλλήλων, η διακοπή της χρηματοδότησης και το μπλοκάρισμα ερευνητικών προγραμμάτων είναι συγκλονιστική. Η οργουελική διάσταση της επιχείρησης εξερράγη με τη δημοσίευση μιας λίστας όρων που δεν πρέπει πλέον να χρησιμοποιούνται σε έγγραφα έρευνας και εργασίας – κλίμα, ρύπανση, αδικία, αναφορά σε φύλο ή φυλή… Σε σημείο που ορισμένοι επιστήμονες αρχίζουν να φαντάζονται ότι οι περιγραφές θα περνούν κάτω από τον ζυγό των λογοκριτών Τραμπ.

Όταν η γλώσσα βασανίζεται τόσο πολύ, είναι επειδή τα γεγονότα είναι ανησυχητικά. Η επίθεση Τραμπ έχει ιδεολογικές ρίζες, υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της απάτης και της σπατάλης. Σύμφωνα με την ατζέντα του Project 2025 που επινοήθηκε από υπερσυντηρητικές δεξαμενές σκέψης , ο στόχος είναι να αφαιρεθεί από τον ακαδημαϊκό κόσμο και τις κυβερνητικές υπηρεσίες κάθε πρωτοβουλία που σχετίζεται με προγράμματα «διαφορετικότητα, ισότητα και ένταξη» (DEI). Αλλά και να παρεμποδίσει την εργασία που τεκμηριώνει τις ζημιές στο κλίμα και το περιβάλλον, στην υγεία και δικαιολογεί κανονισμούς που δεν επιθυμούν οι βιομήχανοι.

Αυτός ο πόλεμος ενάντια στην επιστήμη στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μέρος ενός παγκόσμιου πλαισίου παρακμής των ακαδημαϊκών ελευθεριών. Το 2024, το 45,5% του παγκόσμιου πληθυσμού, ή 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι, θα ζουν σε ένα περιβάλλον που το στερείται, σύμφωνα με έναν δείκτη που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο Friedrich-Alexander του Erlangen-Nuremberg (Γερμανία). Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία βρίσκονται στο κάτω μέρος της κατάταξης. Αυτά τα στοιχεία, που δημοσιεύονται ετησίως, επιβεβαίωσαν μια σαφή πτώση στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2019, υπό την πίεση των Ρεπουμπλικανών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μελλοντικές εκδόσεις θα λαμβάνουν υπόψη την τρέχουσα επίθεση.

Είσοδος στη «Χρυσή Εποχή της Άγνοιας»

Η ταχεία επιτάχυνση των εργασιών στις Ηνωμένες Πολιτείες υποδηλώνει ότι αυτές οι ελευθερίες, τόσο πολύτιμες για την τροφή της γνώσης, αλλά και για να ρίξουν φως στις συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από τις τεχνικές μας εξελίξεις, είναι ένα εύθραυστο εμπόρευμα. Η «χρυσή εποχή της άγνοιας» στην οποία μπαίνουμε, σύμφωνα με τον ιστορικό της επιστήμης Ρόμπερτ Πρόκτορ, χαρακτηρίζεται από μια μορφή ενεργού αγώνα ενάντια στη διαπίστωση γεγονότων – στην πραγματικότητα της κλιματικής και περιβαλλοντικής κρίσης, στους μηχανισμούς που λειτουργούν στις κοινωνικές αδικίες. Όταν όλα είναι απλώς θέμα γνώμης, όπως συμβαίνει στην πλειονότητα των κοινωνικών δικτύων και σε ορισμένα μέρη των μέσων ενημέρωσης, ο ενημερωμένος δημοκρατικός διάλογος παρεμποδίζεται, ακόμη και αποτρέπεται.

Η επιστήμη είναι μια παγκόσμια, συχνά κοινή, επιχείρηση. Η ζημιά στις αμερικανικές ερευνητικές προσπάθειες θα έχει επιπτώσεις σε διεθνή προγράμματα συλλογής και ερμηνείας δεδομένων που είναι απαραίτητα για το μέλλον του πλανήτη μας, αλλά και για την κατανόηση του Σύμπαντος.

Τι να κάνουμε; Μια χώρα όπως η Γαλλία, η οποία ήδη παλεύει να προσφέρει στους επιστήμονές της αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και έρευνας, δεν έχει τα μέσα να εντείνει την πρωτοβουλία που ξεκίνησε ο Εμμανουέλ Μακρόν το 2017 για να υποδεχθεί τους «αντιφρονούντες» Αμερικανούς επιστήμονες . Η κλίμακα για μια φιλόδοξη πολιτική υποδοχής πρέπει να είναι ευρωπαϊκή. Όπως και οι πρωτοβουλίες για την αντιγραφή και την προστασία βάσεων δεδομένων που απειλούνται πέρα από τον Ατλαντικό. Η κρίσιμη στιγμή απαιτεί επείγουσα δημιουργικότητα τόσο από τους επιστήμονες όσο και από τους Ευρωπαίους ηγέτες.