Η Γερμανία πιέζει τις Βρυξέλλες να μεταρρυθμίσουν τους πρόσφατα συμφωνημένους δημοσιονομικούς κανόνες για να επιτρέψουν περισσότερες αμυντικές δαπάνες, σηματοδοτώντας μια δραματική αλλαγή πολιτικής. Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ τέθηκαν σε ισχύ μόλις πέρυσι μετά από τεταμένες διαπραγματεύσεις μεταξύ χωρών που υποστηρίζουν αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και εκείνων που υποστηρίζουν μεγαλύτερη ευελιξία.
Την Τρίτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια ρήτρα έκτακτης ανάγκης που θα επέτρεπε στις χώρες να αυξήσουν προσωρινά τις αμυντικές δαπάνες έως και 1,5 τοις εκατό του ΑΕΠ ετησίως για τέσσερα χρόνια, αλλά ακόμη και αυτό, λέει τώρα το Βερολίνο, δεν είναι αρκετό. Σε συνάντηση των πρεσβευτών της ΕΕ την Τετάρτη, η γερμανική αντιπροσωπεία υποστήριξε ότι ενώ η κίνηση της Επιτροπής ήταν ένα θετικό πρώτο βήμα, δεν θα αρκούσε για να ανταποκριθεί στις νέες πραγματικότητες της στάσης ασφάλειας της Ευρώπης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και ότι θα ήταν απαραίτητες αλλαγές στους δημοσιονομικούς κανόνες, είπαν στο Politico τρεις διπλωμάτες της ΕΕ που γνωρίζουν τις συζητήσεις.
Η Γερμανία είναι η πιο αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία εδώ και χρόνια
Η ειρωνεία της κατάστασης είναι ενδιαφέρουσα: η Γερμανία είναι το πιο αυστηρό δημοσιονομικό «γεράκι» στις Βρυξέλλες εδώ και χρόνια, απαιτώντας αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία σε ολόκληρο το μπλοκ. Όταν οι κυβερνήσεις έθεσαν το ενδεχόμενο εξαίρεσης για αμυντικές επενδύσεις κατά τη διαπραγμάτευση των αρχικών δημοσιονομικών κανόνων, ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Κρίστιαν Λίντνερ ήταν μεταξύ των πιο έντονων αντιπάλων της ιδέας, ενώ χώρες όπως η Πολωνία και η Ιταλία την υποστήριξαν σθεναρά. Αλλά τώρα, αντιμέτωπο με αυξανόμενες ανησυχίες για την ασφάλεια και μεταβαλλόμενη γεωπολιτική πραγματικότητα, το Βερολίνο ηγείται του αγώνα για μεγαλύτερη ευελιξία.
Η πλήρης ισχύς της ανάκαμψης έγινε εμφανής την Τρίτη όταν το κεντροδεξιό CDU και το κεντροαριστερό SPD -τα δύο βασικά κόμματα που θα ηγηθούν της Γερμανίας μετά τις εκλογές του περασμένου μήνα- κατέληξαν σε μια συμφωνία ορόσημο για την ενίσχυση των αμυντικών επενδύσεων με τη μεταρρύθμιση του μηχανισμού πέδησης του χρέους της Γερμανίας.
Ένας συνταγματικός περιορισμός εμπόδισε τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης να χρησιμοποιήσει τη δημοσιονομική γενναιοδωρία για να τονώσει την εγχώρια ζήτηση για σχεδόν δεκαπέντε χρόνια. Το γερμανικό αίτημα «ήταν απροσδόκητο: προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον», είπε μια από τις διπλωματικές πηγές. «Ήταν μια αστεία ανταλλαγή», είπε ένας άλλος διπλωμάτης. Ο Γάλλος πρέσβης «έπρεπε να προειδοποιήσει τη Γερμανία για υπερβολική ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες. «Όλοι γελούσαν», πρόσθεσε το άτομο. Η ιστορική συμφωνία μεταξύ του CDU του Friedrich Merz και του SPD του Olaf Scholz δημιουργεί μια εξαίρεση που επιτρέπει αμυντικές δαπάνες άνω του 1 τοις εκατό του ΑΕΠ σε μόνιμη βάση.
Το γερμανικό αμυντικό σχέδιο ξεπερνά τα σχέδια της Επιτροπής
Οι σύμβουλοι και των δύο πλευρών υπολόγισαν ότι η ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της χώρας θα απαιτήσει επένδυση 400 έως 500 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα χρόνια, αριθμός που κάνει τα σχέδια της Επιτροπής να φαίνονται μη φιλόδοξα. Συγκριτικά, το τρέχον σχέδιο δημοσιονομικής εξαίρεσης της ΕΕ στοχεύει να ξεκλειδώσει περίπου 650 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετες δαπάνες σε ολόκληρο το μπλοκ, σύμφωνα με εκτιμήσεις της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ.
Οι αγορές αντέδρασαν γρήγορα στη γερμανική συμφωνία, με το κόστος δανεισμού του Βερολίνου να εκτινάσσεται πάνω από 10 τοις εκατό σε μία μόνο ημέρα, τη μεγαλύτερη αύξηση από το 1997, εν αναμονή του επερχόμενου χρέους. Ενώ οι κυβερνήσεις με περιορισμένους προϋπολογισμούς αντιμετωπίζουν συχνά την αστάθεια της αγοράς ομολόγων, η ιστορική δημοσιονομική σύνεση της Γερμανίας βοήθησε να καθιερωθεί η αγορά Bund ως μία από τις πιο σταθερές στον κόσμο. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να τελειώσει.
«Το γεωπολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει», είπε ο διπλωμάτης, τονίζοντας ότι η ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών δεν θα εκλείψει σύντομα. Δεν είναι ότι οι ανησυχίες της Γερμανίας είναι μεμονωμένες. Πολλές χώρες της ΕΕ πιστεύουν ότι δεν μπορούν πλέον να βασίζονται στην αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας με τον Τραμπ στο τιμόνι της νέας παγκόσμιας τάξης. «Είναι σαν να κλείσαμε τον ήλιο και τώρα πρέπει να πληρώνουμε καθημερινά τη θέρμανση», είπε τέταρτος διπλωμάτης, μιλώντας για τη νέα πραγματικότητα. Οι ηγέτες θα μπορούσαν να συζητήσουν το αίτημα την Πέμπτη όταν συγκεντρωθούν στις Βρυξέλλες για μια ειδική συνάντηση για την άμυνα και την Ουκρανία.