Το Πακιστάν και το Αφγανιστάν έχουν ιστορία συγκρουσιακών σχέσεων από την ίδρυση του Πακιστάν το 1947. Το Αφγανιστάν είναι μια γειτονική χώρα βορειοδυτικά του Πακιστάν, που μοιράζεται ένα μακρύ, πορώδες σύνορο γνωστό ως Γραμμή Ντουράντ. Ωστόσο, οι γεωπολιτικές συνθήκες έχουν διαμορφώσει τις σχέσεις τους παρά τους κοινούς θρησκευτικούς και πολιτιστικούς δεσμούς τους. Το Αφγανιστάν αντιμετώπισε μια εισβολή από την ΕΣΣΔ το 1979 και στη συνέχεια από τις ΗΠΑ το 2001. Ο πόλεμος των ΗΠΑ κατά της τρομοκρατίας κατά της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν συνεχίστηκε για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Το 2021, οι ΗΠΑ απέσυραν τις δυνάμεις τους από το Αφγανιστάν και μετέφεραν την εξουσία στους Αφγανούς Ταλιμπάν.

Η απόσυρση οδήγησε σε μόνιμες επιπτώσεις και στα δύο έθνη, ιδιαίτερα στο Πακιστάν. Με την πρόσφατη αύξηση των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων εντός του Πακιστάν, η επανεμφάνιση του TTP, ή Tehrik-e-Taliban Pakistan, είναι μια σημαντική ανησυχία για τους αξιωματούχους. Αυτή η μαχητική ομάδα έχει διασυνδέσεις και δραστηριότητες τόσο στο Πακιστάν όσο και στο Αφγανιστάν. Το Tehrik-e-Taliban Το Πακιστάν απολαμβάνει την υποστήριξη από τους Αφγανούς Ταλιμπάν. Πρόσφατα, έχει γίνει ακόμη πιο επικίνδυνο, εν μέρει λόγω των νέων δεσμών του με το ISKP (Ισλαμικό Κράτος στην επαρχία Χορασάν).

Το TTP έχει ενημερώσει την πακιστανική κυβέρνηση για το σχέδιό του να επιβάλει νόμους της σαρία όπως εκείνοι στο Αφγανιστάν. Για να προωθήσουν τους στόχους τους, έχουν βάλει στο στόχαστρο επίμονα στρατιωτικό προσωπικό, αποσταθεροποιώντας την ειρήνη στο Πακιστάν. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επιθέσεις μαχητών αυξήθηκαν κατά 40% το 2024 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, συνολικά 905 επιθέσεις που οδήγησαν σε 1.177 θανάτους και 1.292 τραυματισμούς, ενώ η κυβέρνηση κατάφερε να εξοντώσει μόνο 934 μαχητές. Το 2024 χαρακτηρίζεται ως η πιο θανατηφόρα χρονιά για τρομοκρατική δραστηριότητα την τελευταία δεκαετία.

Οι σχέσεις μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν έχουν επιδεινωθεί. Το Πακιστάν προέτρεψε την αφγανική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την απειλή του TTP στο έδαφός του, αλλά το Αφγανιστάν επιμένει ότι το TTP ανησυχεί πρωτίστως για την εσωτερική ασφάλεια του Πακιστάν. Σε αντίδραση σε αυτές τις μαχητικές επιθέσεις, το Πακιστάν ξεκίνησε την επιχείρηση κατά της εξέγερσης «Azm-e-Istehkam» τον Ιούνιο του περασμένου έτους για να αντιμετωπίσει τόσο τις εσωτερικές όσο και τις εξωτερικές προκλήσεις ασφάλειας, που προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν. Τον Δεκέμβριο του 2024, το Πακιστάν διεξήγαγε επίσης αεροπορικές επιδρομές στο Αφγανιστάν, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν μέλη του TTP. Η αφγανική κυβέρνηση καταδίκασε αυτά τα χτυπήματα και υποσχέθηκε αντίποινα. Καθώς μπαίνουμε στην Πρωτοχρονιά, το KPK και το Μπαλουχιστάν έχουν υποφέρει σημαντικά από τρομοκρατικές δραστηριότητες, αναφέροντας 27 περιστατικά στο KP και 19 στην πρώην περιοχή FATA. Το Μπαλουχιστάν αντιμετώπισε 24 επιθέσεις μαχητών.

Ο κίνδυνος που θέτει το TTP εκτείνεται πέρα από το Πακιστάν. Εκθέσεις του ΟΗΕ αναφέρουν ότι η Αλ Κάιντα υποστηρίζει το TTP εκπαιδεύοντας μαχητές κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν. Επιπλέον, η ύποπτη συμμαχία μεταξύ TTP και ISKP μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την απειλή του TTP. Η Θεωρία του Περιφερειακού Συγκροτήματος Ασφαλείας των Barry Buzan και Ole Wæver υποστηρίζει ότι οι απειλές είναι πιο πιθανό να εξαπλωθούν σε γειτονικές περιοχές παρά σε μεγάλες αποστάσεις. Αυτό βοηθά να διευκρινιστεί η πιθανή διάχυση της απειλής TTP σε ολόκληρη τη Νότια Ασία.

Οι επιθέσεις από μαχητές του TTP στο Πακιστάν οδήγησαν σε τρομερές συνέπειες. Το έθνος έχει υποστεί σημαντικές απώλειες, τόσο από άποψη ανεκτίμητης αξίας ανθρώπινων ζωών —πολιτικών και στρατιωτικών— όσο και από οικονομική άποψη. Το αυξανόμενο κύμα τρομοκρατίας έχει εκτεταμένες επιπτώσεις για το Πακιστάν. Αν και η διεθνής της θέση έχει βελτιωθεί πρόσφατα, αυτές οι επιθέσεις απείλησαν για άλλη μια φορά τη φήμη της, με αποτέλεσμα να μειωθεί το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών. Ταυτόχρονα, η πολιτική αστάθεια στη χώρα έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου η τρομοκρατία μπορεί να ευδοκιμήσει. Σε απάντηση στην τρομοκρατική επίθεση στο Καλάτ νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο πρωθυπουργός Σαχμπάζ Σαρίφ τόνισε ότι η εθνική ενότητα είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της τρομοκρατίας.

Η ανάγκη της ώρας είναι πράγματι η ενότητα και μια πολιτικά σταθερή χώρα που μπορεί να επικεντρωθεί σε αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις και στρατηγικές. Απαιτείται μια πολύπλευρη προσέγγιση για τη διαχείριση της απειλής της τρομοκρατίας στη χώρα. Σε διπλωματικό επίπεδο, η πακιστανική κυβέρνηση πρέπει να αυξήσει τον διάλογο με την αφγανική κυβέρνηση για να βρει κοινό έδαφος για την εξάλειψη τρομοκρατικών ομάδων. Σε τακτικό επίπεδο, οι αντιτρομοκρατικές στρατηγικές πρέπει να αναθεωρηθούν και να επανεκκινηθούν σύμφωνα με τις ασύμμετρες στρατηγικές των μαχόμενων ομάδων. Η διεξοδική έρευνα και ανάλυση είναι σημαντικές για τη μελέτη των ασύμμετρων στρατηγικών των απαγορευμένων ομάδων. Επιπλέον, βασικοί περιφερειακοί παράγοντες στην Ασία, όπως η Κίνα και η Ρωσία, μπορούν επίσης να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην καταπολέμηση και τον περιορισμό της τρομοκρατίας, εμπλακώντας με το Αφγανιστάν. Το Πακιστάν αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις σε οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά μέτωπα. Ωστόσο, το θέμα της τρομοκρατίας πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, γιατί χωρίς ειρήνη, το έθνος δεν μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του.

[Φωτογραφία από Weaveravel, CC BY-SA 4.0, μέσω Wikimedia Commons]

Ο Tabish Munir είναι ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Quaid-e-Azam στο Ισλαμαμπάντ. Οι απόψεις και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα.