Η αφήγηση του νεοφιλελευθερισμού ξεδιπλώνεται σαν μια τεράστια, περίπλοκη ταπετσαρία, πλεγμένη με νήματα οικονομικής φιλοδοξίας, τεχνολογικής προόδου και ιδεολογικής σύγκρουσης. Αυτή η διεισδυτική αφήγηση εκθέτει τις δομικές ραφές και τις ιδεολογικές αντιφάσεις μιας παγκόσμιας τάξης σε ένα σταυροδρόμι.
Η Αυγή της Ελευθερίας της Αγοράς: Η άνοδος του νεοφιλελευθερισμού, ριζωμένη στις στάχτες του New Deal και τροφοδοτούμενη από την πτώση του κομμουνισμού, υποσχέθηκε μια εποχή αχαλίνωτης ελευθερίας της αγοράς και απορρύθμισης. Αυτή η αλλαγή καταλύθηκε από την πτώση του κομμουνισμού και της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία όχι μόνο αφαίρεσε έναν σημαντικό ιδεολογικό ανταγωνιστή, αλλά άνοιξε τεράστιες περιοχές στην καπιταλιστική διείσδυση, αναδιαμορφώνοντας θεμελιωδώς τις παγκόσμιες αγορές και τη δυναμική της εργασίας.
Το λυκόφως μεταξύ φίλου και εχθρού: Ωστόσο, αυτή η αλλαγή, εμβληματική ενός βαθύτερου μετασχηματισμού στην αμερικανική πολιτική και οικονομία, δεν ήταν χωρίς τη σκιά της. Ο εναγκαλισμός των νεοφιλελεύθερων πολιτικών -που χαρακτηρίστηκε από ορόσημα όπως η κατάργηση του νόμου Glass-Steagall και η απορρύθμιση ζωτικών τομέων- προανήγγειλε την καινοτομία και την ανάπτυξη, αλλά έσπειρε επίσης σπόρους ανισότητας, εξάρθρωσης και δυσαρέσκειας. Αυτές οι κινήσεις, ενώ στόχευαν στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, προκάλεσαν επίσης σημαντικές κοινωνικοοικονομικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της οικονομικής ανισότητας, της διάβρωσης του μεταποιητικού τομέα και της αποσταθεροποίησης της μεσαίας τάξης. Η οικονομική κρίση του 2008 ήταν η βασική τρομερή κοινωνικο-οικονομική συνέπεια και στάθηκε ως ένα έντονο μνημείο για τα τρωτά σημεία του νεοφιλελευθερισμού, πυροδοτώντας μια επανεκτίμηση των αρχών και των συνεπειών του.
Βαθιά απογοήτευση στη συνέχεια: Ο απόηχος της κρίσης του 2008, που χαρακτηρίζεται από την απάντηση 6.000.000.000.000,00 δολαρίων του Προέδρου Ομπάμα για τη διάσωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Wall Street, ενώ παραμελεί τις ευρύτερες ανάγκες του αμερικανικού κοινού είναι η πιο σκοτεινή κληρονομιά της κυβέρνησης Ομπάμα. Αυτό το ναδίρ σχεδόν δεκαετίας σηματοδότησε επίσης μια αυξανόμενη απογοήτευση από τις νεοφιλελεύθερες διαβεβαιώσεις, όπως αποδεικνύεται από την άνοδο λαϊκιστικών κινημάτων και μορφών που αμφισβήτησαν τη νεοφιλελεύθερη συναίνεση για το ελεύθερο εμπόριο, την παγκοσμιοποίηση και την οικονομική απορρύθμιση.
Η Παγκόσμια Σύγκρουση Ιδεολογιών: Μια άλλη πτυχή αυτής της περίπλοκης πραγματικότητας. Ο φιλελευθερισμός, με τις θεμελιώδεις αρχές της ατομικής πρωτοκαθεδρίας και της πλουραλιστικής ανοχής, συναντά τα όριά του όταν ξεπερνά τα εθνικά σύνορα, φιλοδοξώντας για μια παγκόσμια αποστολή. Η «σταυροφορική παρόρμηση» του φιλελευθερισμού, αν και ευγενής στην προσπάθειά της για καθολικά δικαιώματα και δημοκρατία, συχνά συγκρούεται με το αδάμαστο πνεύμα του εθνικισμού. Αυτή η ένταση υπογραμμίζει μια θεμελιώδη αλήθεια: οι φιλοδοξίες για ελευθερία και αυτοδιάθεση είναι βαθιά συνυφασμένες με την εθνική ταυτότητα και κυριαρχία.
Η τομή νεοφιλελευθερισμού και λαϊκισμού: Η εκστρατεία επανεκλογής του Τραμπ, βουτηγμένη στη λαϊκιστική ρητορική, βρίσκει την απήχησή της στον απόηχο των τρωτών σημείων του νεοφιλελευθερισμού. Η εκλογή του υπογραμμίζει τις δομικές συνέπειες από τις δεκαετίες νεοφιλελεύθερων πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής ανισότητας, της διάβρωσης της μεταποίησης και της αποσταθεροποίησης της μεσαίας τάξης. Αυτά τα παράπονα, που φωτίστηκαν έντονα από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, έθεσαν τις βάσεις για την ατζέντα του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική», μια άμεση αποκήρυξη της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης. Υποσχόμενος μια αναβίωση των εγχώριων βιομηχανιών και δίνοντας προτεραιότητα στην εθνική κυριαρχία έναντι των παγκοσμιοποιητικών φιλοδοξιών, ο Τραμπ εκμεταλλεύεται μια βαθιά ριζωμένη δυσαρέσκεια με τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές στρατηγικές που απέτυχαν να ωφελήσουν δίκαια όλους τους Αμερικανούς (Harvey, 2005).
Ο Εθνικισμός ως Συνεκτική Δύναμη: Η αναζωπύρωση του εθνικισμού υπογραμμίζει τον διττό του ρόλο στις φιλελεύθερες δημοκρατίες τόσο ως ενοποιητικό όσο και ως διαταράκτη. Η έμφαση του Τραμπ στην ασφάλεια των συνόρων, τον οικονομικό προστατευτισμό και την εθνική ταυτότητα ευθυγραμμίζεται με τον ισχυρισμό του άρθρου ότι ο εθνικισμός δεσμεύει τις κοινωνίες εν μέσω των πλουραλιστικών προκλήσεων του φιλελευθερισμού. Αυτή η εθνικιστική ζέση παρέχει ένα αντίβαρο στη φιλελεύθερη ατζέντα των καθολικών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, δίνοντας έμφαση στην κυριαρχία και την αυτοδιάθεση ως πρωταρχικής σημασίας. Η σύγκρουση μεταξύ αυτών των ιδεολογικών δυνάμεων αποτελεί την επιτομή της ευρύτερης έντασης εντός των ΗΠΑ, όπως φαίνεται στις συζητήσεις για τις μεταναστευτικές πολιτικές και τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες (Anderson, 1983).
Η Σταυροφορική Παρόρμηση του Φιλελευθερισμού: Μια εγγενής ένταση στον φιλελευθερισμό προκύπτει όταν εφαρμόζεται πέρα από την εγχώρια σφαίρα και στη σφαίρα των διεθνών σχέσεων. Εδώ, η «σταυροφορική παρόρμηση» του φιλελευθερισμού, που καθοδηγείται από την έννοια των καθολικών αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων, συχνά συγκρούεται με την σκληρή πραγματικότητα του εθνικισμού και την αρχή της αυτοδιάθεσης. Η φιλελεύθερη προσπάθεια εξαγωγής της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως, όπως φαίνεται στην αμερικανική εξωτερική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, συναντά αντίσταση και αποτυχία, όχι επειδή οι φιλοδοξίες της ελευθερίας και της ισότητας είναι ανεπιθύμητες, αλλά επειδή συγκρούονται με τις βαθιά ριζωμένες εθνικές ταυτότητες και την επιθυμία για την κυριαρχία και την αυτοδιοίκηση.
Η συνεχιζόμενη και τώρα συνεχώς αυξανόμενη κριτική της «σταυροφορικής παρόρμησης» του φιλελευθερισμού προσφέρει ένα φιλοσοφικό υπόβαθρο στην εξωτερική πολιτική του Τραμπ. Η αποχώρηση της κυβέρνησής του από διεθνείς συμφωνίες, όπως η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα και η Πυρηνική Συμφωνία του Ιράν, αντανακλά την ιεράρχηση του εθνικού συμφέροντος έναντι των φιλελεύθερων φιλοδοξιών της παγκοσμιοποίησης. Αυτή η προσέγγιση αντικατοπτρίζει το επιχείρημα ότι η επιδίωξη του φιλελευθερισμού για παγκόσμια δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τις παγιωμένες εθνικές ταυτότητες και την αρχή της κυριαρχίας. Η πολιτική του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» βαθμονομεί αυτή την ισορροπία, υποστηρίζοντας τη στρατηγική απεμπλοκή από διεθνείς εμπλοκές που δεν εξυπηρετούν άμεσα εθνικά συμφέροντα (Fukuyama, 1989).
Στο σταυροδρόμι: Η νεοφιλελεύθερη παγκόσμια τάξη, επομένως, βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής, που αμφισβητείται όχι μόνο από τις συνέπειες των οικονομικών στρατηγικών της, αλλά και από την αναζωπύρωση του εθνικιστικού θέρους. Οποιαδήποτε βιώσιμη απάντηση είναι ένας διαφοροποιημένος χορός μεταξύ οικονομικών πολιτικών, πολιτικών ιδεολογιών και πολιτιστικών ταυτοτήτων. Προς μεγάλη απογοήτευση οποιουδήποτε φιλελεύθερου, το βάναυσο γεγονός παραμένει ότι ο εθνικισμός παρέχει τη συνεκτική δύναμη που ενώνει μια κοινωνία, ιδιαίτερα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες όπου γιορτάζεται ο πλουραλισμός και τα ατομικά δικαιώματα. Ωστόσο, αυτή η ισορροπία είναι λεπτή, καθώς ο εθνικισμός μπορεί τόσο να προστατεύσει από τις υπερβολές ενός ισχυρού κράτους όσο και να επιδεινώσει τις τάσεις προς αποκλεισμό ή επιθετικότητα προς τον «άλλο». Αυτή η δυαδικότητα υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της πλοήγησης των φιλελεύθερων αρχών μέσα σε ένα εθνικιστικό πλαίσιο, τόσο στο εσωτερικό όσο και στη διεθνή σκηνή.
Η οικονομική ανισότητα και ο κοινωνικός κατακερματισμός της νεοφιλελεύθερης εποχής ευνοούν την άνοδο ηγετών όπως ο Τραμπ, που υπόσχονται να διορθώσουν αυτά τα συστημικά ζητήματα. Η εστίασή του στην αναβίωση της Ζώνης της Σκουριάς και στην αντιμετώπιση των παραπόνων των απαξιωμένων Αμερικανών της εργατικής τάξης αποτελεί παράδειγμα απάντησης στη «συστημική παραμέληση». Με την υπεράσπιση των δασμών και την επαναδιαπραγμάτευση των εμπορικών συμφωνιών, ο Τραμπ τοποθετείται ως διορθωτική δύναμη σε δεκαετίες νεοφιλελεύθερων υπερβολών (Stiglitz, 2013).
Ο μη χαρτογραφημένος ορίζοντας: Καθώς η νεοφιλελεύθερη υπόσχεση αντιμετωπίζει τις πραγματικότητες της οικονομικής ανισότητας, της κοινωνικής αποσύνθεσης και της παγκόσμιας αστάθειας, επιβάλλεται μια αναστοχαστική παύση. Η μελλοντική τροχιά του νεοφιλελευθερισμού, συνυφασμένη με τη φιλελεύθερη αναζήτηση στις διεθνείς υποθέσεις, παραμένει φρικτά αβέβαιη, σκληρά αμφισβητούμενη από αναδυόμενα παραδείγματα που επιδιώκουν να συμφιλιώσουν τα ιδανικά της ελευθερίας, της ισότητας και της κοινότητας εντός των ορίων ενός έθνους-κράτους (πολλά με πυρηνική ικανότητα). . Αυτές οι γεωπολιτικές αλλαγές, σε συνδυασμό με τη συστημική παραμέληση της εργατικής τάξης και την όξυνση των περιφερειακών ανισοτήτων, έχουν συμβάλει στην αίσθηση του κοινωνικού κατακερματισμού και της πανδημικής απογοήτευσης.
Οποιαδήποτε βιώσιμη γεωπολιτική κίνηση προς τα εμπρός πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει μια διαφοροποιημένη κατανόηση του φιλελευθερισμού και του εθνικισμού που αντηχεί με τις ευρύτερες επιπτώσεις της προεδρίας του Τραμπ. Η εκστρατεία και το στυλ διακυβέρνησής του υπογραμμίζουν τους περιορισμούς τόσο του αχαλίνωτου νεοφιλελευθερισμού όσο και του ανεξέλεγκτου φιλελευθερισμού στην αντιμετώπιση των πολύπλευρων προκλήσεων του σύγχρονου κόσμου. Αυτή η προσέγγιση υποδηλώνει την αναγκαιότητα ενός υβριδικού μοντέλου που αναγνωρίζει τη σημασία της εθνικής ταυτότητας παραμένοντας προσαρμόσιμη στην παγκόσμια αλληλεξάρτηση – μια ισορροπία γεμάτη ένταση αλλά απαραίτητη για μακροπρόθεσμη σταθερότητα (Rodrik, 2011).
Τοποθετώντας τις πολιτικές του Τραμπ στην ευρύτερη κριτική του νεοφιλελευθερισμού και του φιλελευθερισμού, ελπίζουμε ότι η πλατφόρμα του αντηχεί με βαθιά οικονομικά και κοινωνικά παράπονα, ενώ περιηγείται στην περίπλοκη αλληλεπίδραση του εθνικισμού και των φιλελεύθερων αρχών. Η αναλυτική προοπτική στο παρόν προσφέρει πολύτιμες γνώσεις σχετικά με τη διαρκή ελκυστικότητα και την αμφιλεγόμενη φύση της ηγεσίας του.
Ένας αποκαλυπτικός παράδεισος στη γη: Όποιος αρνείται να δώσει καλύτερη προτεραιότητα στην κυριαρχία και την ασφάλεια του έθνους-κράτους έναντι της δονκιχωτικής προσπάθειας να αναδιαμορφώσει τον κόσμο με την εικόνα του φιλελευθερισμού, καλπάζει σε ένα πυρηνικό ναρκοπέδιο τόσο εστιασμένο, με λόγχη στην καρδιά που χτυπά ενός ανεμόμυλου, αυτή η πραγματικότητα καταρρέει. Με απλά λόγια, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια λεπτή κατανόηση των ορίων και των δυνατοτήτων του φιλελευθερισμού, προτρέποντας μια εξωτερική πολιτική που σέβεται την πολυπλοκότητα της εθνικής ταυτότητας και κυριαρχίας.
Αναφορές
- Anderson, Β. (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism . Αριστερή σελίδα.
- Fukuyama, F. (1989). Το τέλος της Ιστορίας; The National Interest , (16), 3–18.
- Harvey, D. (2005). Μια σύντομη ιστορία του νεοφιλελευθερισμού . Oxford University Press.
- Rodrik, D. (2011). Το παράδοξο της παγκοσμιοποίησης: Δημοκρατία και το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας . WW Norton & Company.
- Stiglitz, JE (2013). Το τίμημα της ανισότητας: Πώς η σημερινή διχασμένη κοινωνία θέτει σε κίνδυνο το μέλλον μας . WW Norton & Company.
Ο Emir J. Phillips DBA/JD MBA είναι διακεκριμένος χρηματοοικονομικός σύμβουλος και αναπληρωτής καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Lincoln (HBCU) στο Jefferson City, MO με περισσότερα από 35 χρόνια εκτεταμένης επαγγελματικής εμπειρίας στον τομέα του. Με ένα DBA από την Grenoble Ecole De Management, Γαλλία, ο Dr. Phillips στοχεύει να εξοπλίσει τους μελλοντικούς επαγγελματίες με μια βαθιά κατανόηση των μεγάλων στρατηγικών, της κριτικής σκέψης και της θεμελιώδης ηθικής στις επιχειρήσεις, δίνοντας έμφαση στην πρακτική εφαρμογή τους στον επαγγελματικό κόσμο.