Ρουκέτες εκτοξεύτηκαν την Κυριακή 31 Μαρτίου σε ένα σπίτι της φυλής του Abdel Hamid Dbeibah στη λιβυκή πρωτεύουσα: το περιστατικό ακούγεται σαν συναγερμός. Κακός άνεμος πνέει κατά της κυβέρνησης εθνικής ενότητας στην Τρίπολη. Ο πρωθυπουργός που επένδυσε το 2021, μέχρι τώρα ικανός να απομακρύνει την αντίσταση στη δύναμή του, ιδίως αγοράζοντας πολιτική ειρήνη χάρη στον δημοσιονομικό λαϊκισμό που χρηματοδοτείται γενναιόδωρα από απροσδόκητα πετρέλαια, αντιμετωπίζει, εδώ και αρκετές εβδομάδες, μια διάβρωση της βασικής του πολιτικής.

Η εποπτεία της, de facto περιορισμένη στη Δυτική Λιβύη λόγω της επίμονης διχοτόμησης της χώρας, αντιμετωπίζει τώρα μια τριπλή απειλή: την απειλή της οικονομικής εξάντλησης, την ευθραυστότητα του συμφώνου ασφαλείας μεταξύ των πολιτοφυλακών στην περιοχή της Τριπολιτανίας και τις ανεπίλυτες εντάσεις με Ο Στρατάρχης Khalifa Haftar, ο «ισχυρός άνδρας» της Κυρηναϊκής (Ανατολικά) όπου λειτουργεί μια παράλληλη κυβέρνηση.

Ενώ η Λιβύη είχε βιώσει σχετική σταθερότητα από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του Οκτωβρίου 2020 μεταξύ των δύο αντίπαλων στρατοπέδων της Ανατολικής και της Δυτικής Λιβύης, η άνοδος αυτών των εντάσεων ανησυχεί τις δυτικές καγκελαριές. « Η Λιβύη έχει εξαφανιστεί από τη διεθνή ατζέντα, αλλά δεν πρέπει να το ξεχνάμε, μπορεί για άλλη μια φορά να γίνει μια βόμβα που εκρήγνυται στα πρόσωπά μας», προειδοποιεί διπλωμάτης που εδρεύει στην Τρίπολη.

Ορθοδοξία

Το πιο ακανθώδες ζήτημα που αντιμετωπίζει ο κ. Dbeibah είναι αναμφίβολα η εξάντληση της δημόσιας χρηματοδότησης που του είχε επιτρέψει μέχρι τώρα να αγοράσει την πίστη των περισσότερων πολιτοφυλακών στην Τρίπολη. Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Λιβύης, Sadiq Al-Kebir, παντοδύναμος και άφθαρτος φύλακας του Λιβυκού Υπουργείου Οικονομικών, αρνείται εδώ και πολλούς μήνες να αποδεσμεύσει τα απαιτούμενα κεφάλαια στο όνομα της δημοσιονομικής ορθοδοξίας, πυροδοτώντας έτσι μια σκληρή σύγκρουση μεταξύ των δύο ανδρών.

Τον Δεκέμβριο του 2023, φέρεται να ξέσπασε μια σκληρή διαμάχη μεταξύ του κ. Al-Kebir και Ο Ibrahim Dbeibah, ανιψιός και σύμβουλος του Πρωθυπουργού, σε σημείο που ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, φοβούμενος για την ασφάλειά του, χρειάστηκε να καταφύγει στην Τουρκία για σχεδόν ενάμιση μήνα, πριν επιστρέψει στην Τρίπολη, σύμφωνα με διπλωματική πηγή.

Στην τελευταία διαμάχη μεταξύ του κ. Al-Kebir και του αρχηγού της κυβέρνησης της Τρίπολης, ο κυβερνήτης επέβαλε φόρο 27% στις συναλλαγές σε ξένο νόμισμα, ένα μέτρο που αποσκοπούσε στην αναχαίτιση της κατασπατάλησης των συναλλαγματικών αποθεμάτων και της συνακόλουθης πτώσης της αξίας του δηνάριο στη μαύρη αγορά, πηγή πληθωριστικών εντάσεων.

Το θέμα είναι ακόμη πιο ευαίσθητο για τον Abdel Hamid Dbeibah, καθώς η σταθερότητα της πολιτικής του βάσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δημοσιονομική του σπατάλη. « Η δύναμη του Ντμπέιμπα συνδέεται με τις ένοπλες ομάδες που υποστήριξε», υπογραμμίζει μια διπλωματική πηγή . Η οικονομική ασφυξία θα τον εξέθετε σε μια υπαρξιακή κρίση. » Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί να αποκλειστεί ένα ολίσθημα ασφαλείας στην Τρίπολη την επομένη του Άιντ –γύρω στις 10 Απριλίου–, η πηγή αυτή ανησυχεί. Οι εντάσεις είναι ήδη υψηλές μεταξύ του συνασπισμού πολιτοφυλακών που υποστηρίζουν την Dbeibah – όπως η Ταξιαρχία 444 του Mahmoud Hamza – και εκείνων που διασφαλίζουν την ασφάλεια της κεντρικής τράπεζας, της Rada Force του Abdul Rauf Kara.

«Σύμφωνο διαφθοράς»

Μια άλλη παραβίαση που αποδυνάμωσε αυτό το «σύμφωνο ασφαλείας», το οποίο είχε γενικά σταθεροποιήσει την Τριπολιτανία από το 2020, άνοιξε στα σύνορα Τυνησίας-Λιβύης στο σημείο διέλευσης Ras Jedir. Στις 18 Μαρτίου, ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ τοπικών δυνάμεων που ελέγχουν την περιοχή από την επανάσταση του 2011, κυρίως από την κοινότητα Amazigh (Berber) της Zouara, και μονάδες που εστάλησαν στην περιοχή από τον Υπουργό Άμυνας. Εσωτερικών της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, Emad Al-Trabelsi, στο όνομα της «ασφάλειας των κρατικών συνόρων» και της «καταπολέμησης του λαθρεμπορίου ».

Μία από τις πηγές της σύγκρουσης βρίσκεται στην περιφερειακή καταγωγή του κ. Al-Trabelsi. Ο τελευταίος είναι στην πραγματικότητα ντόπιος του Zinten, μιας πόλης με αραβικό πληθυσμό της οποίας οι πολιτοφυλακές συγκρούστηκαν τα έτη 2014-2015 με ένοπλες ομάδες Amazigh σε αυτό το τμήμα της δυτικής Λιβύης. «Η σύγκρουση γύρω από το Ρας Τζεντίρ προέρχεται κυρίως από έναν οικονομικό ανταγωνισμό για τον έλεγχο του λαθρεμπορίου με την Τυνησία », παρατηρεί ένας Λίβυος αναλυτής. Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχει ταυτότητα. Αλλά εάν δεν διαχειρίζεται σωστά, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια εθνοτική σύγκρουση μεταξύ του πληθυσμού των Αμαζίγ και των Αράβων ».

Τέλος, το τρίτο μέτωπο στο οποίο ο κ. Dbeibah βλέπει τη θηλιά να σφίγγει γύρω του: μια όλο και πιο περίπλοκη σχέση με τον Στρατάρχη Χάφταρ, ο οποίος, από το προπύργιο του τη Βεγγάζη, βασιλεύει στην Κυρηναϊκή. Την επομένη της άφιξής του, το 2021, επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης, ο κ. Dbeibah κατάφερε να συνάψει μάλλον ειρηνικές σχέσεις με τον κ. Haftar, ενάντια στο χάσμα Δύσης-Ανατολής που κυριαρχούσε στην πολιτική ζωή της Λιβύης από την επανάσταση του 2011. Αλλά η ηρεμία, που επέτρεψε η κατάπαυση του πυρός του Οκτωβρίου 2020, ήταν περισσότερο «σύμφωνο διαφθοράς» , σύμφωνα με τη φόρμουλα που χρησιμοποιούσαν τότε οι Λίβυοι αναλυτές, παρά για μια διαρκή συμφιλίωση.

«Νότια Πλάγια του ΝΑΤΟ»

Η απόδειξη ήταν ότι ο κ. Χάφταρ δεν έχασε χρόνο –τον Φεβρουάριο του 2022– για να εμπνεύσει τη δημιουργία μιας παράλληλης κυβέρνησης, που ονομάζεται «εθνική σταθερότητα» (GSN), με έδρα τη Βεγγάζη. Έκτοτε, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο στρατοπέδων – με επικεφαλής κυρίως τον Ibrahim Dbeibah και τον Saddam Haftar (γιο του στρατάρχη) – με σκοπό την επανένωση των δύο αρχών απέτυχαν. «Ο κ. Χάφταρ είναι πολύ άπληστος, απαιτεί τα κύρια χαρτοφυλάκια», εκμυστηρεύεται η διπλωματική πηγή. Ο κ. Χάφταρ φαίνεται να έχει ανεβάσει πρόσφατα τα ηνία υποστηρίζοντας τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας στα παρασκήνια στη διελκυστίνδα του με τον κ. Ντμπέιμπα. Ο κ. Al-Kebir έλαβε πράγματι τη φαινομενική υποστήριξη της Aguila Salah, του προέδρου του Κοινοβουλίου – με έδρα το Τομπρούκ – που ελέγχεται από τον στρατάρχη.

Επίσης, οι δυσκολίες συσσωρεύονται για τον αρχηγό της κυβέρνησης της Τρίπολης. Λίγοι αναλυτές, ωστόσο, τολμούν να προβλέψουν την επικείμενη πτώση της, η απουσία μιας εναλλακτικής προσωπικότητας στη δυτική Λιβύη να λειτουργεί υπέρ της. Αντί για μια βραχυπρόθεσμη αναταραχή, η Λιβύη κινδυνεύει να συνεχίσει να μαραζώνει σε ένα καταστροφικό αδιέξοδο στο πλαίσιο της αυξανόμενης επιρροής δύο ξένων κρατών: της Τουρκίας και της Ρωσίας. Μια νέα εξέλιξη είναι ότι οι τελευταίοι ανοίγονται από την ιστορική περιοχή ίδρυσής τους: την Τριπολιτανία για την Άγκυρα και την Κυρηναϊκή για τη Μόσχα, για να οργώσουν τώρα αδιάφορα τα εδάφη της Δύσης και της Ανατολής.

Η Ουάσιγκτον δεν κρύβει πλέον την ανησυχία της. Ενώ είχαν κλείσει την πρεσβεία τους στην Τρίπολη στο χάος μετά το 2011, οι Αμερικανοί επιδιώκουν να ανοίξουν ξανά τη διπλωματική τους αντιπροσωπεία, όπως αποκαλύφθηκε, στις 11 Μαρτίου, σε αίτημα προϋπολογισμού για 12,7 εκατομμύρια δολάρια (12 εκατομμύρια ευρώ) που απέστειλε για το σκοπό αυτό. το Υπουργείο Εξωτερικών στο Κογκρέσο. Το έγγραφο αναφέρει "την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας στη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ " μεταξύ των κινήτρων για αυτήν την επιστροφή στη Λιβύη, μια νύξη για την παρουσία της ρωσικής παραστρατιωτικής ομάδας Africa Corps (από την ομάδα Wagner) στην Κυρηναϊκή, υπό την ομπρέλα του Στρατάρχη Χάφταρ. Μια νέα στρατηγική εξίσωση στα σκαριά;