Η σύγκρουση έχει δει δορυφόρους παρατήρησης της γης, που προηγουμένως ήταν αφιερωμένοι στην παρακολούθηση περιβαλλοντικών φαινομένων, να χρησιμοποιούνται τώρα τόσο από τις ρωσικές όσο και από τις ουκρανικές δυνάμεις για αναγνώριση και συλλογή πληροφοριών στη σύγκρουση.

Ως αποτέλεσμα, η προστασία και η ανθεκτικότητα των δυνατοτήτων που βασίζονται στο διάστημα έχουν γίνει κρίσιμες. Οι χώρες σε όλο τον κόσμο λαμβάνουν υπόψη. Η πρόσφατη στρατιωτική άσκηση AsterX της Γαλλίας είναι το τελευταίο παράδειγμα των συνεχιζόμενων προσπαθειών για την ενίσχυση των διαστημικών δυνατοτήτων και τη διασφάλιση της ακεραιότητας των πόρων.

Η ευρωπαϊκή προσπάθεια για τη ρύθμιση του χώρου

Παρά την εκθετική αύξηση των δραστηριοτήτων σε αυτόν τον τομέα, ο χώρος παραμένει ελαφρώς ρυθμισμένος. Ως απάντηση, υπάρχει τώρα μια προφανής ώθηση για περιφερειακές δυνάμεις όπως η ΕΕ να νομοθετήσουν και να προστατεύσουν την κυριαρχική πρόσβαση στο διάστημα μέσω αυτού που θα μπορούσε να περιγραφεί ως διπλής προσέγγισης για την ασφάλεια (προβλήματα βιωσιμότητας) και την ασφάλεια (ανησυχίες που σχετίζονται με την άμυνα).

Η ΕΕ έχει επαναξιολογήσει τη στάση της για το διάστημα ως στρατιωτικό τομέα. Η Διαστημική Στρατηγική για την Ασφάλεια και την Άμυνα του 2023 τονίζει την αυξανόμενη εξάρτηση του μπλοκ από το διάστημα σε αυτό το πλαίσιο.

Επιπλέον, η πρώτη Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (EDIS) προβλέπει την υλοποίηση βασικών έργων, συμπεριλαμβανομένου του Space Domain Awareness, που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί ή να προχωρήσει έως το 2035.

Παράλληλα, η ΕΕ προωθεί την ασφαλή και βιώσιμη χρήση των τροχιακών πόρων μέσω της προσέγγισής της στη διαχείριση της διαστημικής κυκλοφορίας. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) επιδιώκει επίσης να προωθήσει την ατζέντα για τη διαστημική βιωσιμότητα αναπτύσσοντας τη Χάρτα Zero Debris.

Αυτές οι προσπάθειες είναι ζωτικής σημασίας, αλλά συχνά αποτυγχάνουν να τηρήσουν την κρίσιμη σχέση μεταξύ της προώθησης της διαστημικής ασφάλειας και της διασφάλισης της συνολικής ασφάλειας. Στον τομέα του διαστήματος, η πιεστική πρόκληση της τροχιακής συμφόρησης απαιτεί την επαναβαθμονόμηση της στρατηγικής.

Προσαρμογή στρατηγικών διαστημικής άμυνας

Η κατάσταση του τροχιακού περιβάλλοντος είναι τώρα εντελώς διαφορετική από ό,τι όταν τέθηκε σε ισχύ η πρώτη συνθήκη για το διάστημα πριν από 60 χρόνια. Με την εμφάνιση της βιομηχανίας του Νέου Διαστήματος, ο αριθμός των δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη έχει αυξηθεί σημαντικά, αυξάνοντας από περίπου 500 σε 8.000 τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια. Ως αποτέλεσμα αυτής της τάσης, η ποσότητα των ανιχνεύσιμων και μη ανιχνεύσιμων συντριμμιών έχει εκτοξευθεί στα ύψη, δημιουργώντας ένα εξαιρετικά εύθραυστο περιβάλλον για την ασφαλή διεξαγωγή όλων των διαστημικών δραστηριοτήτων.

Η τροχιακή συμφόρηση αυξάνει τον κίνδυνο συγκρούσεων, αποτελώντας άμεση απειλή για τα διαστημικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας. Παρά τις προόδους όσον αφορά τις τεχνολογίες επιτήρησης και παρακολούθησης του διαστήματος, δεν μπορούν να παρακολουθηθούν όλα τα συντρίμμια και επομένως να αποφευχθούν.

Επιπλέον, τα συντρίμμια που προκύπτουν από κινητικές και άλλες αντίπαλες επιθέσεις συμβάλλουν στην ευθραυστότητα ολόκληρου του τροχιακού περιβάλλοντος, ενώ συχνά παραβλέπονται στις στρατηγικές διαστημικής άμυνας. Οι πρόσφατες ρωσικές προειδοποιήσεις σχετικά με την ανάπτυξη πυρηνικών διαστημικών όπλων υπογραμμίζουν ευρύτερες ανησυχίες για την ασφάλεια.

Η χρήση ενός πυρηνικού όπλου σε τροχιά θα είχε ως αποτέλεσμα ένα σημαντικό νέφος συντριμμιών, καθιστώντας τις κοντινές τροχιές πιθανώς μη πρακτικές για χρήση. Ενώ μεγάλα έθνη διαστημικών μεταφορών όπως η Ρωσία είναι απίθανο να θέσουν σε κίνδυνο τα διαστημικά πλεονεκτήματα τους, άλλα έθνη όπως το Ιράν μπορεί να επιδιώξουν να ισοπεδώσουν τους όρους ανταγωνισμού.

Οι τρέχουσες στρατηγικές κάνουν ανακριβή διάκριση μεταξύ των ανησυχιών για την ασφάλεια. Ως εκ τούτου, το πλήρες φάσμα των απειλών που επιβαρύνουν την ακεραιότητα των διαστημικών πόρων δύσκολα προσδιορίζεται στο πλαίσιο μιας ενιαίας κοινής στρατηγικής και επομένως είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί.

Συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ

Οι μελλοντικοί νόμοι και στρατηγικές πρέπει να παρέχουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση των προκλήσεων για την κυριαρχική μας πρόσβαση στο διάστημα. Με την ικανότητα να θέτει δεσμευτικές απαιτήσεις για τη ρύθμιση της πρόσβασης στην εσωτερική της αγορά, η ΕΕ βρίσκεται σε μοναδική θέση να ενθαρρύνει πιο βιώσιμες συμπεριφορές.

Λίγες μόλις εβδομάδες πριν από τη δημοσίευση της πρώτης πρότασης για το Διαστημικό Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSL), το μπλοκ πρέπει να αναγνωρίσει τις αλληλεξαρτήσεις μεταξύ διαστημικής ασφάλειας και ασφάλειας.

Προχωρώντας προς τα εμπρός και επεκτείνοντας το μοντέλο του γαλλικού AsterX, θα πρέπει επίσης να ενθαρρυνθούν οι επιτραπέζιες στρατιωτικές ασκήσεις με ομοϊδεάτες εταίρους. Τα σενάρια που θα αναπτυχθούν πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους για την ασφάλεια ως πρωταρχικές απειλές για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, η διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της κοινής μας ασφάλειας στο πλαίσιο της συνεργασίας ΕΕ-ΝΑΤΟ.