Της Αικατερίνης Τσούνη

Η 19η Απριλίου είναι η 200ή επέτειος από τον θάνατο του Τζορτζ Γκόρντον, του Λόρδου Μπάιρον. Γιατί να θυμόμαστε έναν Άγγλο ποιητή; Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ρομαντικούς ποιητές στην ιστορία. Η ποίηση και τα θεατρικά του έργα έχουν μαγέψει γενιές αναγνωστών. Ο Λόρδος Βύρων ενέπνευσε τον δυτικό πολιτισμό να αγωνιστεί για τα δικαιώματα των καταπιεσμένων ανθρώπων, ιδιαίτερα της Ελλάδας.

Ένα διάσημο ποίημα είναι το "She Walk in Beauty". Το ποίημα ανοίγει:
«Περπατάει στην ομορφιά, σαν τη νύχτα
Από ασυννέφιαστα κλίματα και έναστρους ουρανούς.
Και ό,τι καλύτερο είναι σκοτεινό και φωτεινό
Γνωρίστε στην όψη και τα μάτια της.
Ωριμασμένο έτσι σε αυτό το τρυφερό φως
Που αρνείται τον παράδεισο μέχρι την τρελή μέρα». 1

Ο Ευγένιος Ντελακρουά, ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης της ρομαντικής εποχής, ήταν πάνω από όλα φιλέλληνας επηρεασμένος από τα έργα του Λόρδου Γκόρντον Μπάιρον.

Το “The Garden of Heroes” δεν βρίσκεται στο Beaten Trail των προτεινόμενων ελληνικών τοποθεσιών από εκδρομικά γραφεία. Πήγα με το Kapogiannis Tours of Tripoli για να ανακαλύψουμε την Ελληνική Ψυχή της Ανεξαρτησίας σε μια εκδρομή με οδηγό την Κωστούλα. Βρίσκεται στην είσοδο του Μεσολογγίου. Ο Κήπος διαθέτει ένα μεγάλο τμήμα αφιερωμένο στους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης, που πολέμησαν για την ελευθερία του Μεσολογγίου. Μου έκανε εντύπωση ένα μαρμάρινο άγαλμα του μεγάλου ποιητή Βύρωνα, πάνω από το μέρος που είναι θαμμένη η καρδιά του. Ο Λόρδος Βύρων πέθανε στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου 1824, κατά τη δεύτερη πολιορκία της πόλης. Η καρδιά του θάφτηκε στο Μεσολόγγι. Κάθε χρόνο, την Κυριακή των Βαΐων γίνεται Μνημιακή Πορεία. Η πορεία ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και καταλήγει στον Κήπο των Ηρώων.2

Το 1823, σημειώθηκε απότομη πτώση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την ελληνική υπόθεση, λόγω ενός εμφυλίου πολέμου μεταξύ των ηγετών. Στα τέλη του 1823, ο Λόρδος Βύρων αγκάλιασε την ελληνική υπόθεση, φτάνοντας στο Μεσολόγγι. Από αυτή τη στιγμή ο Πανελληνισμός έγινε δυνατός. Ήταν αναμφισβήτητο στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και αλλού. Ο θυσιαστικός θάνατος του Βύρωνα στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου επηρέασε την ελληνική ανεξαρτησία.

Πριν από την εθνική εξέγερση, οι Έλληνες ήταν σχεδόν γνωστοί. «Πρέπει να θυμόμαστε ότι μετά από τέσσερις αιώνες Τουρκοκρατίας ή κακής διακυβέρνησης, η Ελλάδα είχε βυθιστεί τόσο χαμηλά που δεν προκάλεσε κανένα ενδιαφέρον στο εξωτερικό, πέρα από τη θλιβερή πεποίθηση ότι το ελληνικό πνεύμα είχε εκπνεύσει στη σκόνη και τις στάχτες, χωρίς καμία ελπίδα για μελλοντική ανάσταση. 3 Ο αμερικανικός λαός προσέφερε την ενθουσιώδη υποστήριξή του. Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν προσεκτική καθώς οι Έλληνες ανακτούσαν την ελευθερία τους. Η υποστήριξη του Lorn Byron που ενέπνευσε την τέχνη του Eugene Delacroix διαμόρφωσε την κοινή γνώμη. Επιπλέον, ο Ιμπραήμ Πασάς, ένας εξισλαμισμένος Έλληνας ηγεμόνας της Αιγύπτου με τις γενοκτονικές αιγυπτιακές δυνάμεις του, προώθησε την αρνητική κοινή γνώμη προς την οθωμανική εξουσία: μια κυβέρνηση που κέρδισε τις μάχες μέσω της εθνοκάθαρσης των Ανατολικών Ορθοδόξων Χριστιανών. Το ευρωπαϊκό κοινό άσκησε πίεση στις κυβερνήσεις τους για να ελευθερώσουν την Ελλάδα.

«Αυτή τη μέρα ολοκληρώνω τα 36 μου χρόνια», ένα ποίημα του Λόρδου Βύρωνα, είναι ένα από τα αριστουργήματα της αγγλικής λογοτεχνίας. Ο Τζορτζ Γκόρντον, ο Λόρδος Μπάιρον, το συνέθεσε ιδιωτικά στο ημερολόγιό του όταν ετοιμαζόταν να συμμετάσχει στον Ελληνικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας το 1824. Απαρνήθηκε τη νεολαία του, επιλέγοντας την αυτοθυσία για την ελληνική υπόθεση της ανεξαρτησίας, πιστεύοντας « «Ποτέ δεν αποτυγχάνουν όσοι πεθαίνουν σε έναν σπουδαίο σκοπό».

Βασικά λέει το ποίημα με απλά λόγια «το σπαθί, η σημαία, το πεδίο της μάχης, η Δόξα και η Ελλάδα είναι γύρω μας! Ο νεκρός Σπαρτιάτης που κουβαλούσε την ασπίδα του δεν ήταν πιο ελεύθερος από εμένα… κοιτάζεις πίσω στα νιάτα σου με λύπη, γιατί να μπεις στον κόπο να ζήσεις; Αυτή είναι η χώρα του έντιμου θανάτου: πηγαίνετε στο πεδίο της μάχης και πέθανε για την αιτία.»5.

Οι Έλληνες και οι απόγονοί τους είναι ελεύθεροι εξαιτίας της θυσίας ενός ανθρώπου που τα είχε όλα: του Λόρδου Γκόρντον Μπάιρον. Κοιτάζοντας την ιστορία των ανατολικών ορθόδοξων κοινοτήτων της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, συνειδητοποιώ τη σημασία αυτού που έκανε ο Λόρδος Βύρων για όλους. Το 2021, αποκαλύπτουν επίσημα έγγραφα, έδωσε μέρος της περιουσίας του για να δημιουργήσει μια σύγχρονη Ελλάδα. Ο Λόρδος Γκόρντον Μπάιρον είναι ο πραγματικός πνευματικός και οικονομικός σωτήρας της Ελλάδας, εμπνέοντας την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία να έρθουν την τελευταία στιγμή για να σώσουν την επανάσταση στο Ναβαρίνο. Οι επιστολές και τα επίσημα έγγραφά του από το περιοδικό «Pilgrimage» του Μαρτίου 1976 και το www.Guardian.com παρουσιάζουν μια εικόνα ενός πατριώτη, που δεν προσχώρησε σε φατρίες, αλλά δημιούργησε ένα έθνος.

Ο Βυρωνισμός ή η ποίηση του Βύρωνα ήταν η κύρια δύναμη στη δεκαετία του 1800. Η μεταρρύθμιση και ο φιλελευθερισμός του Βύρωνα βρήκαν θέση στην Αμερική. Η ελληνική κλασική υποτροφία ήταν η ίδια στην Αγγλία και την Αμερική. Ο Λόρδος Βύρων μετά τον πόλεμο, ήθελε οι Έλληνες να «.επενδύσουν με τον χαρακτήρα του πρεσβευτή ή του πράκτορά τους: Θα πάω στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα προμηθευτώ αυτήν την ελεύθερη και φωτισμένη κυβέρνηση, για να δώσω το παράδειγμα της αναγνώρισης της Ομοσπονδίας της Ελλάδος. ως ανεξάρτητο κράτος. Αυτή η τελειωμένη Αγγλία πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα και μετά τη μοίρα της 4 μεγάλης κοινοπολιτείας της χριστιανικής Ευρώπης».

Ο θάνατός του συγκλόνισε την Αμερική και την Ευρώπη. Περιοδικά, όπως το North American Review έχει μια κριτική 50 σελίδων των ποιημάτων του. Η ποίησή του αυξήθηκε σε δημοτικότητα μετά τον θάνατό του στο Μεσολόγγι. Οι Αμερικανοί φιλέλληνες Έντουαρντ Έβερετ, Τόμας Τζέφερσον, Ντάνιελ Γουέμπστερ, Τζάρβις, Μίλερ Χάου και άλλοι κράτησαν ζωντανό το αμερικανικό ενδιαφέρον μετά τον θάνατο του Βύρωνα. Η συμπάθεια που εκφράστηκε στο Δόγμα Μονρόε δεν οδήγησε σε στρατιωτική βοήθεια.

«Της έδωσα [την Ελλάδα] τον χρόνο μου, τα μέσα μου, την υγεία μου», καταγράφεται να λέει σε μια στιγμή διαύγειας. «Και τώρα της δίνω τη ζωή μου! Τι θα μπορούσα να κάνω περισσότερο; Το τραπεζογραμμάτιο Αα που ανακαλύφθηκε από το Observer στα κρατικά αρχεία της χώρας το 2021 ρίχνει νέο φως στη μυθική γενναιοδωρία του ποιητή. Προσφέρει επίσης ανεξίτηλη απόδειξη της δέσμευσής του στον ελληνικό σκοπό.

Στην επιταγή ο Μπάιρον ορίζει ότι 4.000 λίρες – περίπου 332.000 στερλίνες σήμερα (425.258,80) – θα καταβληθούν στον Τζιοβάνι Ορλάντο, εκπρόσωπο της προσωρινής κυβέρνησης που, θορυβημένος από τον τρόπο που εξελίσσονταν ο πόλεμος, είχε προσεγγίσει τον Βρετανό ομοτίμου για κεφάλαια. να ανταποκριθεί στις ανάγκες έκτακτης ανάγκης – ιδίως τη χρηματοδότηση ενός στόλου για την υπεράσπιση του Μεσολογγίου από τον πολιορκητή των Οθωμανών Αλβανών. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι θα αποπληρωθεί έναντι ενός πολύ μεγαλύτερου δανείου που θα ληφθεί στο Λονδίνο όπου κατευθυνόταν το Ορλάντο. απαρατήρητη στα αρχεία της χώρας εδώ και χρόνια. Τα χρήματα χρηματοδοτούσαν μια μοίρα 14 σκαφών, εννέα Hydriot και πέντε Speziot, που τέθηκαν σε θαλάσσια δράση».

Ο Roderick Beaton, ομότιμος καθηγητής νεοελληνικών σπουδών στο King's College του Λονδίνου, εξήγησε «Η Ελλάδα δεν ακολούθησε το παράδειγμα άλλων τμημάτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που έγιναν κατ' όνομα ανεξάρτητοι, αλλά διοικούνταν από τοπικούς πολέμαρχους…Αλλά η προθυμία του Βύρωνα να αποχωριστεί ένα τόσο μεγάλο Ένα κομμάτι της προσωπικής του περιουσίας είχε επίσης άμεσο αντίκτυπο – κάτι που ο Beaton πιστεύει ότι βοήθησε να αλλάξει η πορεία των γεγονότων.

«Η οικονομική του συνεισφορά ήταν κρίσιμη», είπε ο Beaton στο βιβλίο του, Byron's War. «Κανένας ιστορικός του πολέμου δεν έχει δώσει πραγματικά σημασία σε αυτό το γεγονός. Τα οθωμανικά αλβανικά στρατεύματα που πολιορκούσαν το Μεσολόγγι εξαφανίστηκαν ξαφνικά μόλις κυκλοφόρησε ότι ο Βύρων είχε δανείσει αυτά τα χρήματα και ο στόλος έπλεε από την Ύδρα και τις Σπέτσες.»6.

Το δάνειο του Βύρωνα, σε συνδυασμό με ένα δάνειο που λήφθηκε αργότερα στο Λονδίνο, είχε ως αποτέλεσμα «να ανατραπεί η πλάστιγγα υπέρ της εκλεγμένης ελληνικής κυβέρνησης και κατά των πολέμαρχων». Στην 200ή επέτειο του θανάτου του Λόρδου Βύρωνα, πρέπει να τον θυμόμαστε. Αυτός που τα είχε όλα, εγκαταλείποντας πλούτη και ζωή. Η ηρωική του θυσία ενέπνευσε τη δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας.
Ιδιαίτερη εκτίμηση στους φίλους μας Erica και Doris για τη βοήθειά τους. Όλες οι φωτογραφίες της Κατερίνας Τσούνη

Βιβλιογραφικές αναφορές:

1 George Gordon, Lord Byron. “She Walks in Beauty” από το Hebrew Melodies. Λονδίνο: John Murray, 1832-33. Δημόσιος τομέας.
2. https://hellenicnews.com/on-the-road-in-greece-the-garden-of-heroes-missolonghi/
3. https://hellenicnews.com/tracing-american-philhellenism-at-the-200th-anniversary-of-greek-independence/
4. https://www.greeknewsusa.com/remembering-the-200th-anniversary-of-the-1821-greek-revolution-ibrahim-pasha-and-mystra/
5. https://www.litcharts.com/poetry/lord-byron/on-this-day-i-complete-my-thirty-sixth-year
6. https://greekamericaexperience.wordpress.com/2021/07/09/remembering-the-200th-anniversary-of-greek-independence-lord-gordon-byrons-sacrifice/
7. https://www.theguardian.com/books/2021/apr/18/revealed-lord-byrons-4000-cheque-that-helped-create-modern-greece