Η ώθηση για εγγραφή πολιτών για να ψηφίσουν διαδικτυακά προκαλεί ανησυχία σε εθνικό επίπεδο, αλλά ιδιαίτερα στη Μόσχα, όπου οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα αντιμετωπίζουν εξαναγκασμό να ψηφίσουν από τους ανωτέρους τους και φοβούνται ότι οι διαδικτυακές τους ψήφοι μπορεί να παρακολουθούνται κατά παράβαση του συνταγματικού δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή, προς όφελος των συμφερόντων του Κρεμλίνου για την επίτευξη των στόχων του την ημέρα των εκλογών.

Η ψηφιακή αυγή της Ρωσίας

Η διαδικτυακή ψηφοφορία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Ρωσία το 2019 για τις περιφερειακές κοινοβουλευτικές εκλογές της Μόσχας.

Από την αρχή, η ΜΚΟ για τα δικαιώματα των ψηφοφόρων Golos εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπό της στην εκλογική διαφάνεια καθώς και ανησυχίες ότι το λογισμικό δεν επιτρέπει στους παρατηρητές να αποκρυπτογραφήσουν και να επαληθεύσουν τις ψήφους μετά το τέλος των εκλογών.

«Αν ήταν βιντεοπαρακολούθηση, θα ήταν σαν να παρακολουθούσατε ένα προηχογραφημένο βίντεο αντί για μια ζωντανή μετάδοση», εξήγησε ο Γκόλος.

Κατά την πρώτη χρήση του πριν από πέντε χρόνια, το διαδικτυακό σύστημα ψηφοφορίας κατέρρευσε και χρειάστηκε να επανεκκινηθεί πολλές φορές.

Και όμως στο τέλος της καταμέτρησης, το δημαρχείο της Μόσχας ανακοίνωσε ότι τα ψηφιακά εκλογικά τμήματα είχαν πολύ υψηλή προσέλευση και ότι οι φιλοκυβερνητικοί υποψήφιοι κέρδισαν και στις τρεις περιφέρειες όπου η ψηφοφορία διεξήχθη ψηφιακά.

Παρά το γεγονός ότι ο ανεξάρτητος υποψήφιος Roman Yuneman έλαβε περισσότερες χάρτινες κάλπες από τον ομόλογό του στην Ενωμένη Ρωσία, τελικά έχασε τις εκλογές αφού ελήφθη υπόψη η διαδικτυακή ψηφοφορία.

Παρά τα τεχνικά ελαττώματα —ή ίσως εξαιτίας τους— η διαδικτυακή ψηφοφορία εγκρίθηκε από τον Πούτιν για χρήση σε όλες τις εκλογές από το 2020 μόνιμα και «όχι ως πείραμα» και χρησιμοποιήθηκε την ίδια χρονιά στη Μόσχα και στην περιοχή Νίζνι Νόβγκοροντ για δημοψήφισμα να εγκρίνει μια σειρά από συνταγματικές τροποποιήσεις.

Το 2021, η διαδικτυακή ψηφοφορία επεκτάθηκε για χρήση σε επτά περιφέρειες για βουλευτικές εκλογές. Οι διαδικτυακές ψηφοφορίες πέτυχαν νίκες για εννέα φιλοκυβερνητικούς υποψηφίους που είχαν χάσει από τους πολιτικούς αντιπάλους τους μόνο στα χαρτιά.

Ούτε οι διαμαρτυρίες ούτε οι επικρίσεις για το διαδικτυακό σύστημα ψηφοφορίας μπόρεσαν να ανακόψουν το κύμα ψηφιοποίησης του ρωσικού εκλογικού συστήματος.

Πώς θα λειτουργήσει η διαδικτυακή ψηφοφορία;

Ήδη από το 2023, το ανεξάρτητο ρωσικό μέσο ενημέρωσης Meduza ανέφερε ότι η προεδρική διοίκηση του Πούτιν σχεδίαζε να εκμεταλλευτεί την ψηφιακή ψηφοφορία για να κερδίσει στις φετινές προεδρικές εκλογές.

Ένας πρώην πολιτικός στρατηγός στο Κρεμλίνο – ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας – επιβεβαίωσε ότι οι αρχές σχεδίαζαν να εξασφαλίσουν τουλάχιστον το 80 τοις εκατό όλων των ψήφων για τον Πούτιν προωθώντας την ηλεκτρονική ψηφοφορία στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα και στους υπαλλήλους μεγάλων εταιρειών.

Η διαδικτυακή ψηφοφορία θα χρησιμοποιηθεί σε 29 ρωσικές περιφέρειες, καθώς και στην προσαρτημένη Κριμαία, όπου φιλοξενούνται ψηφοφόροι που είναι «οι πιο προβληματικοί για τις αρχές», είπε ένας ειδικός από το Golos, προσθέτοντας ότι τα λεγόμενα «εκλογικά σουλτανάτα» — οι περιοχές στο για τα οποία το κυβερνών κόμμα είναι πεπεισμένο για μεγάλο περιθώριο νίκης — δεν χρησιμοποιούν το ψηφιακό σύστημα ψηφοφορίας.

Η περιοχή Αλτάι στη Σιβηρία παραδοσιακά αντιτίθεται στο κόμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν, την Ενωμένη Ρωσία, και τώρα είναι η περιοχή με τον τρίτο υψηλότερο αριθμό ψηφοφόρων που έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν μέσω Διαδικτύου. Ωστόσο, οι κάτοικοι ανέφεραν ότι εξαναγκάστηκαν να εγγραφούν στο πρόγραμμα. Σε μια περίπτωση, οι εργαζόμενοι σε μια τράπεζα είπαν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ψηφίσουν χρησιμοποιώντας διαδικτυακή ψηφοφορία. Σε ένα άλλο, ένας δάσκαλος σε ένα σχολείο στην περιφερειακή πρωτεύουσα Μπαρναούλ, είπε στη Novaya Europe ότι ο διευθυντής του σχολείου ανάγκασε τους υπαλλήλους να εγγραφούν για να ψηφίσουν διαδικτυακά και δημοσίευσε τα ονόματα όσων δεν το είχαν κάνει σε συνομιλίες με ομάδες εργασίας.

Ο κυβερνήτης της περιοχής του Αλτάι, Βίκορ Τομένκο, δεν είναι ξένος στην ηλεκτρονική ψηφοφορία. Όταν επανεξελέγη για δεύτερη θητεία με ποσοστό ρεκόρ 76 τοις εκατό των ψήφων το 2023, οι εκθέσεις υποστήριξαν ότι οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα αναγκάστηκαν να ψηφίσουν ψηφιακά υπέρ Τομένκο, σε ορισμένες περιπτώσεις φέρεται ότι έλαβαν δωροδοκία 800 ρούβλια (8 ευρώ) για κάθε διαδικτυακή ψηφοφορία.

Πώς ο δημόσιος τομέας της Μόσχας αναγκάστηκε να ψηφίσει διαδικτυακά

Οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα της Μόσχας αναγκάζονται να ψηφίζουν ηλεκτρονικά σε θεσμική κλίμακα. Μιλώντας ανώνυμα, ένας υπάλληλος που εργάζεται σε μια εταιρεία που ανήκει κατά το ήμισυ στο δημαρχείο της Μόσχας είπε στη Novaya Europe ότι αναγκάστηκαν να εγγραφούν για διαδικτυακή ψηφοφορία και απειλήθηκαν με «συνομιλίες με τη διοίκηση» εάν αρνούνταν.

Επιπλέον, οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα που είναι εγγεγραμμένοι στη Μόσχα αναγκάζονται να ζητήσουν επιπλέον τρία άτομα να ψηφίσουν διαδικτυακά την ίδια στιγμή, είπαν. «Ήταν μια καμπάνια, ας πούμε έτσι, «Φέρτε τρεις φίλους». Οι νέοι υπάλληλοι έπρεπε να δηλώσουν μόνο έναν ή δύο».

Οι κρατικοί υπάλληλοι έχουν ενημερωθεί ότι δεν μπορούν να πάρουν ετήσια άδεια κατά τη διάρκεια των εκλογών, τόσο κατά τις προεδρικές εκλογές του Μαρτίου όσο και ξανά τον Σεπτέμβριο, όταν πραγματοποιούνται μυριάδες δημοτικές, περιφερειακές και κυβερνητικές εκλογές σε ολόκληρη τη Ρωσία.

Η Novaya Europe μίλησε με υπάλληλο του υπουργείου Παιδείας, που ζει επίσης στη Μόσχα, ο οποίος είπε ότι δεν υπέστη «άμεσο εξαναγκασμό» να εγγραφεί για διαδικτυακή ψηφοφορία, αλλά σημείωσε ότι οι εργοδότες της «υποστηρίζουν αποκλειστικά και συνεχώς την ηλεκτρονική ψηφοφορία».

Η πρακτική της ψηφοφορίας υπό την επίβλεψη διευθυντικών στελεχών στην εργασία και της προσαγωγής μελών της οικογένειας και γνωστών στο εκλογικό κέντρο γίνεται ολοένα και συχνότερη, σύμφωνα με ειδικό στον Γκόλο.

Πηγή της Novaya Europe κοντά στο Κρεμλίνο εξήγησε πώς οι περιφερειακές αρχές καθοδηγούνται από τη Μόσχα για να εξασφαλίσουν ότι οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα ψηφίζουν διαδικτυακά. Αυτό το μήνυμα φτάνει στον περιφερειακό δημόσιο τομέα που στη συνέχεια εργάζεται για να «κινητοποιήσει» τους εργαζόμενους.

Οι προσπάθειες που γίνονται για την εγγραφή υπαλλήλων του δημόσιου τομέα σε αυτές τις περιφερειακές περιοχές δεν λείπουν από δημιουργικότητα.

Ορισμένες αρχές διεξήγαγαν διαγωνισμούς. στη νοτιοδυτική περιοχή του Βόλγκογκραντ, οι συμμετοχές που γράφουν ένα τραγούδι, σχεδιάζουν μια αφίσα, ηχογραφούν ένα βίντεο ή ακόμη και δημιουργούν μια παρουσίαση με μιμίδια που προωθούν τη διαδικτυακή ψηφοφορία λαμβάνουν ένα εισιτήριο για μια συναυλία και ο γενικός νικητής λαμβάνει ένα επί πληρωμή ταξίδι στη Μόσχα. Ενώ αυτές οι συναυλίες γίνονται σε περιφερειακό επίπεδο αλλά οργανώνονται από οδηγίες της προεδρικής διοίκησης, σημείωσε η πηγή κοντά στο Κρεμλίνο.

Γιατί δίνεται έμφαση στην ηλεκτρονική ψηφοφορία;

Οι 29 περιφέρειες όπου θα διεξαχθεί η διαδικτυακή ψηφοφορία στις εκλογές της επόμενης εβδομάδας έχουν συνολικά πληθυσμό 48 εκατομμυρίων ψηφοφόρων ή περίπου το 40 τοις εκατό του γενικού πληθυσμού που ψηφίζει.

Κρίνοντας από τα ποσοστά εγγραφής, 10 εκατομμύρια άνθρωποι θα ψηφίσουν διαδικτυακά σε αυτές τις περιοχές, με τον πληθυσμό της Μόσχας, που ψηφίζει χωριστά χρησιμοποιώντας διαφορετική πλατφόρμα, προσθέτοντας άλλα τέσσερα έως πέντε εκατομμύρια ονόματα στον ψηφιακό εκλογικό κατάλογο. Καμία από αυτές τις ψήφους δεν θα είναι επαληθεύσιμη, σύμφωνα με τον συμπρόεδρο του Golos, Stanislav Andreychuk.

"Δεν έχει νόημα να μετράμε τις ψήφους αν δεν ξέρουμε από πού προέρχονται. Για να το ελέγξουμε αυτό χρειαζόμαστε τον κωδικό για το λογισμικό, τον οποίο έχουν μόνο οι προγραμματιστές. … Η εμπειρία έχει δείξει επίσης ότι οι προγραμματιστές μπορούν να παρεμβαίνουν στην ψηφοφορία σε πραγματικό χρόνο."

Εκτός από το ότι είναι απλούστερη η καταμέτρηση των αποτελεσμάτων, υπάρχει ίσως ένας άλλος λόγος για τον οποίο το Κρεμλίνο πίεσε τόσο επίμονα για την ευρεία υιοθέτηση του διαδικτυακού συστήματος ψηφοφορίας — είναι απαραίτητο να επεκταθεί η επιλογή των εργαλείων χειραγώγησης των εκλογών που είναι διαθέσιμα στις αρχές για να διατηρήσουν τον απόλυτο έλεγχο των αποτελέσματα, μέχρι και την ικανότητα κατασκευής ψηφοδελτίων όπως απαιτείται, σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Alexey Gilev.

«Προηγουμένως, η εκλογική κινητοποίηση αφορούσε το να βγουν οι άνθρωποι στις κάλπες», είπε, εξηγώντας ότι η διαδικτυακή ψηφοφορία θα επέτρεπε στο Κρεμλίνο μεγαλύτερο έλεγχο στο αποτέλεσμα των εκλογών και προσθέτοντας ότι οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα μπορεί να ψηφίσουν τον Πούτιν φοβούμενοι ότι η ψήφος τους είναι παρακολουθείται.

Όλα αυτά θα ενισχύσουν τις «πιθανότητες» του Βλαντιμίρ Πούτιν να κερδίσει στις 17 Μαρτίου, δίνοντάς του έως και 15 εκατομμύρια επιπλέον ψήφους, λέει ο Stanislav Andreychuk. "Το Κρεμλίνο θα λάβει άλλες 20-25 εκατομμύρια ψήφους από τα εκλογικά σουλτανάτα. Η τρέχουσα κατάσταση είναι εξαιρετικά ευνοϊκή για τον πρόεδρο που θα συγκεντρώσει εύκολα 55-60 εκατομμύρια ψήφους."

Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Novaya Gazeta Europe