Οι εισαγωγές όπλων από χώρες της Ευρώπης αυξήθηκαν κατά 94% μεταξύ 2019 και 2023 σε σύγκριση με την προηγούμενη πενταετία, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης ( SIPRI ). Έτσι, έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε μέγεθος. Ο λόγος είναι ξεκάθαρος.

Η Ουκρανία, η οποία βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία από τον Φεβρουάριο του 2022, αντιπροσώπευε σχεδόν το ένα τέταρτο (23%) των εισαγωγών όπλων της Ευρώπης, καθιστώντας την τον μεγαλύτερο εισαγωγέα όπλων της ηπείρου και τον τέταρτο μεγαλύτερο στον κόσμο. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει θέσει επίσης προκλήσεις ασφαλείας σε άλλα ευρωπαϊκά έθνη, ιδιαίτερα εκείνα στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, τα οποία έχουν αυξήσει τις εισαγωγές όπλων.

Τουλάχιστον 30 χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές, στέλνουν επίσης στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 39% των εισαγωγών όπλων της Ουκρανίας από το 2019 έως το 2023, ακολουθούμενες από τη Γερμανία (14%) και την Πολωνία (13%). Σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν τις στρατιωτικές δυνατότητες της Ουκρανίας, οι προμηθευτές άρχισαν να παραδίδουν συστήματα μεγάλης εμβέλειας το 2023.

Η Πολωνία και η Σλοβακία συνεισέφεραν 27 πλεονάζοντα μαχητικά αεροσκάφη, ενώ η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο προμήθευσαν πυραύλους με βεληνεκές 300 χιλιομέτρων. Το Βέλγιο, η Δανία, η Ολλανδία και η Νορβηγία έχουν ξεκινήσει προετοιμασίες για την παράδοση περισσότερων από 50 πολεμικών αεροσκαφών κατά τη διάρκεια του έτους.

Η Ρωσία βασίζεται κυρίως στη δική της βιομηχανία

Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, βασίζεται κυρίως στη δική της βιομηχανία όπλων για τις μεγάλες αγορές όπλων της. Ωστόσο, η Μόσχα κατέφυγε στην εισαγωγή πυραύλων κρουζ από το Ιράν και βαλλιστικών πυραύλων από τη Βόρεια Κορέα το 2022-2023, αψηφώντας το εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών στη Βόρεια Κορέα.

Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας στην Ευρώπη εξοπλίζονται επίσης. «Η αρχική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014 αύξησε τη ζήτηση για όπλα στα κράτη της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης», αναφέρει η έκθεση SIPRI. Μέχρι το τέλος του 2023, αυτές οι χώρες παρήγγειλαν μαζί 791 μαχητικά αεροσκάφη και μαχητικά ελικόπτερα.

Τα αντιαεροπορικά συστήματα έχουν ιδιαίτερη ζήτηση

Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την εκστρατεία πυραύλων της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, αρκετές χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης προμήθευσαν στην Ουκρανία συστήματα αεράμυνας και επιτάχυναν τις υπάρχουσες διαδικασίες προμηθειών. Η Πολωνία, για παράδειγμα, παρήγγειλε 12 συστήματα αεράμυνας από τις ΗΠΑ το 2023, ενώ η Γερμανία εξασφάλισε ένα σύστημα υψηλής αξίας από το Ισραήλ. Η Αυστρία, η Εσθονία, η Λετονία και η Σλοβενία ​​παρήγγειλαν συστήματα PZO από τη Γερμανία, ενώ η Φινλανδία και η Σλοβακία επέλεξαν ισραηλινά συστήματα. Η Λιθουανία και η Ολλανδία έχουν επίσης ενισχύσει τα αμυντικά τους οπλοστάσια παραγγέλνοντας νορβηγικά συστήματα.

«Με πολλά όπλα υψηλής αξίας κατά παραγγελία, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 800 μαχητικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων μάχης, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές όπλων είναι πιθανό να παραμείνουν σε υψηλό επίπεδο», δήλωσε ο Pieter Wezeman , ανώτερος ερευνητής στο Πρόγραμμα Μεταφοράς Όπλων του SIPRI.

«Τα τελευταία δύο χρόνια, είδαμε επίσης πολύ μεγαλύτερη ζήτηση για συστήματα αεράμυνας στην Ευρώπη, λόγω της εκστρατείας πυραύλων της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας», πρόσθεσε ο Βέζεμαν. Εκτός από την Ουκρανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία έχουν αναδειχθεί ως σημαντικοί εισαγωγείς όπλων στην Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας μαζί το 20% των εισαγωγών όπλων της περιοχής το 2019-2023.

Οι ΗΠΑ παρέμειναν ο κύριος εξαγωγέας στην Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας το 55% των ευρωπαϊκών εισαγωγών όπλων την ίδια περίοδο, ακολουθούμενες από τη Γερμανία και τη Γαλλία.

Παγκόσμιες τάσεις

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο όγκος των διεθνών μεταφορών όπλων μειώθηκε κατά 3,3%, με μόνο την Ευρώπη να αυξάνει τις εισαγωγές της κατά την πενταετία. Οι πέντε πρώτοι εισαγωγείς ήταν η Ινδία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, η Ουκρανία και το Πακιστάν, που έλαβαν το 35% των συνολικών παγκόσμιων εισαγωγών όπλων.

Οι χώρες της Ασίας και της Ωκεανίας αντιπροσωπεύουν το 37% των συνολικών εισαγωγών όπλων. Ακολουθούν οι χώρες της Μέσης Ανατολής με 30%, οι ευρωπαϊκές χώρες με 21%, η Αμερική με 5,7% και η Αφρική με 4,3%. Ενώ οι εισαγωγές όπλων στην Αφρική μειώθηκαν, η Ασία και η Ωκεανία παρέμειναν οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς, λόγω των εντάσεων μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, καθώς και της Κίνας και των γειτόνων της.

Εννέα από τους 10 μεγαλύτερους εισαγωγείς όπλων την περίοδο 2019-2023. βρισκόταν στην Ασία και την Ωκεανία ή στη Μέση Ανατολή. Οι εισαγωγές όπλων της Ινδίας αυξήθηκαν κατά 4,7% το 2019-23, κυρίως λόγω των εντάσεων με το Πακιστάν και την Κίνα, διασφαλίζοντας τη θέση της ως ο κορυφαίος εισαγωγέας όπλων στον κόσμο το 2019-23, με μερίδιο 9,8% στις παγκόσμιες εισαγωγές.

Αν και η Ρωσία παραμένει βασικός προμηθευτής όπλων στην Ινδία, η κυριαρχία της μειώθηκε από 76% το 2009-2013. στο 36% το 2019-23, με την Ινδία να στρέφεται σε δυτικές πηγές όπως η Γαλλία και οι ΗΠΑ, παράλληλα με την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας όπλων της.

Οι εισαγωγές όπλων του Πακιστάν αυξήθηκαν έως και 43% το 2019-23. σε σύγκριση με πέντε χρόνια νωρίτερα, αντιπροσωπεύοντας το 4,3% των παγκόσμιων εισαγωγών και κατατάσσοντάς την στην πέμπτη θέση παγκοσμίως. Το Πακιστάν συνέχισε να ενισχύει τους δεσμούς προμήθειας όπλων με την Κίνα, με το 82% των εισαγωγών να προέρχονται από την Κίνα κατά την περίοδο 2019-23.

Οι δύο γείτονες της Κίνας από την Ανατολική Ασία αύξησαν τις εισαγωγές όπλων το 2019-23. Οι εισαγωγές της Ιαπωνίας αυξήθηκαν έως και 155%, ενώ οι εισαγωγές της Νότιας Κορέας κατέγραψαν πιο μέτρια αύξηση 6,5%. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα διαρκή υψηλά επίπεδα εισαγωγών όπλων από την Ιαπωνία και άλλους συμμάχους και εταίρους των ΗΠΑ στην Ασία και την Ωκεανία οφείλονται σε μεγάλο βαθμό από έναν βασικό παράγοντα: τις ανησυχίες για τις φιλοδοξίες της Κίνας», δήλωσε ο Siemon Wezeman , ανώτερος ερευνητής στο SIPRI, προσθέτοντας : «Οι ΗΠΑ, που συμμερίζονται την αντίληψή τους για την κινεζική απειλή, είναι ένας αυξανόμενος προμηθευτής στην περιοχή».

Αντίθετα, οι κινεζικές εισαγωγές μειώθηκαν κατά 44% καθώς στράφηκαν στην αυξανόμενη παραγωγή των δικών τους όπλων. Αυτή η μείωση προέκυψε κυρίως από μια στρατηγική στροφή προς την αντικατάσταση των εισαγόμενων όπλων, κυρίως από τη Ρωσία, με συστήματα εγχώριας παραγωγής.

εντάσεις στη Μέση Ανατολή

Την περίοδο από το 2019 έως το 2023, η Μέση Ανατολή αντιπροσώπευε το 30% του παγκόσμιου εμπορίου όπλων. Η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και η Αίγυπτος ήταν μεταξύ των 10 μεγαλύτερων εισαγωγέων στον κόσμο εκείνη την περίοδο. Η Σαουδική Αραβία κατατάσσεται ως ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων στον κόσμο, λαμβάνοντας το 8,4% των παγκόσμιων εισαγωγών, παρά την πτώση κατά 28% από τα επίπεδα ρεκόρ των εισαγωγών της το 2014-18.

Εν τω μεταξύ, οι εισαγωγές όπλων από το Κατάρ σχεδόν τετραπλασιάστηκαν (+396%) από το 2014-18. την περίοδο 2019-23, που την κατέταξε ως τον τρίτο μεγαλύτερο παγκόσμιο εισαγωγέα. Οι ΗΠΑ κυριαρχούν στις αποστολές όπλων στη Μέση Ανατολή, αντιπροσωπεύοντας το 52% του συνόλου, ακολουθούμενες από τη Γαλλία (12%), την Ιταλία (10%) και τη Γερμανία (7,1%).

"Παρά τη συνολική μείωση των εισαγωγών όπλων στη Μέση Ανατολή, παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε ορισμένες χώρες, κυρίως τροφοδοτούμενα από περιφερειακές συγκρούσεις και εντάσεις", δήλωσε ο Zain Hussain , ερευνητής του SIPRI. «Τα σημαντικά όπλα που εισήχθησαν τα τελευταία 10 χρόνια έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως σε συγκρούσεις στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Γάζας, του Λίβανου και της Υεμένης. Ορισμένες χώρες στην περιοχή του Κόλπου έχουν εισαγάγει μεγάλες ποσότητες όπλων για χρήση κατά των Χούτι στην Υεμένη και για την αντιμετώπιση της ιρανικής επιρροής».

Οι ΗΠΑ και η Γαλλία αυξάνουν τις εξαγωγές

Το SIPRI προσδιόρισε 66 χώρες ως σημαντικούς εξαγωγείς όπλων κατά την περίοδο 2019-23. Οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ρωσία, η Κίνα και η Γερμανία, οι πέντε μεγαλύτεροι εξαγωγείς, αντιπροσωπεύουν μαζί το 75% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γαλλία έχουν αυξήσει τις εξαγωγές όπλων τα τελευταία χρόνια. Οι ΗΠΑ, ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στον κόσμο, αύξησαν τις εξαγωγές τους κατά 17%, σε έντονη αντίθεση με την πτώση της Ρωσίας κατά 53%.

«Οι ΗΠΑ έχουν αυξήσει τον παγκόσμιο ρόλο τους ως προμηθευτής όπλων – μια σημαντική πτυχή της εξωτερικής τους πολιτικής – εξάγοντας περισσότερα όπλα σε περισσότερες χώρες από ποτέ στο παρελθόν. Αυτό συμβαίνει σε μια εποχή που η οικονομική και γεωπολιτική κυριαρχία των ΗΠΑ αμφισβητείται από ανερχόμενες δυνάμεις», δήλωσε ο Μάθιου Τζορτζ , Διευθυντής του Προγράμματος Μεταφοράς Όπλων SIPRI.

Οι γαλλικές εξαγωγές όπλων αυξήθηκαν κατά 47%, ξεπερνώντας τη Ρωσία για να καταστήσει τη Γαλλία τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή. Η Katarina Đokić , ερευνήτρια του SIPRI, επεσήμανε ότι η Γαλλία χρησιμοποίησε με επιτυχία την ισχυρή παγκόσμια ζήτηση για να ενισχύσει τη βιομηχανία όπλων της, ειδικά στην πώληση πολεμικών αεροσκαφών εκτός Ευρώπης.