Στον απόηχο της υποβάθμισής του τον Δεκέμβριο του 2023 της βαθμολογίας του πολιτικού χώρου του Κιργιστάν, από «εμποδίστηκε» σε «καταπιεσμένο», το CIVICUS πρόσθεσε τη χώρα στην τελευταία του λίστα παρακολούθησης. Το CIVICUS εξέφρασε επίσης τις ανησυχίες του για το Κιργιστάν κατά τη γενική συζήτηση στη σύνοδο του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών στις 4 Μαρτίου
Η CIVIUS, μια παγκόσμια συμμαχία οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ακτιβιστών, δημοσιεύει τακτικά μια λίστα παρακολούθησης που επιδιώκει να επιστήσει την προσοχή σε ορισμένες επιλεγμένες χώρες όπου σημειώθηκε ταχεία μείωση του σεβασμού των ελευθεριών των πολιτών. Στη λίστα παρακολούθησης της 5ης Μαρτίου , το Κιργιστάν επισημαίνεται μαζί με το Πακιστάν, την Παλαιστίνη, τη Σενεγάλη και τη Βενεζουέλα.
«Στο Κιργιστάν, που κάποτε θεωρούνταν σχετικό καταφύγιο της κοινωνίας των πολιτών και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Κεντρική Ασία, η κυβέρνηση καταπιέζει τη διαφωνία με πρωτοφανή αυστηρότητα», γράφει το CIVICUS.
Στη συνοδευτική έκθεση , που εκπονήθηκε σε συνεργασία με τη Διεθνή Συνεργασία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (IPHR), το CIVIUS επισημαίνει δύο νομοθετικές προσπάθειες – το σχέδιο πράξεων για τους «ξένους αντιπροσώπους» και το σχέδιο νόμου για τα «μέσα μαζικής ενημέρωσης» – παράλληλα με τη σύλληψη δημοσιογράφων και ακτιβιστών ως αιτίες ανησυχίας για την υποβάθμιση του αστικού χώρου στο Κιργιστάν.
«Από τις αρχές του 2024, οι αρχές έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους να περιορίσουν τη διαφωνία, προχωρώντας με κατασταλτικούς νόμους και επικαλούμενοι σαθρές νομικές δικαιολογίες για να κλείσουν ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και να συλλάβουν και να φυλακίσουν επικριτές», αναφέρει η εισαγωγή της έκθεσης.
Το νομοσχέδιο για τους «ξένους αντιπροσώπους» εγκρίθηκε σε δεύτερη ανάγνωση στα τέλη Φεβρουαρίου . Σύμφωνα με το πρότυπο του ρωσικού νόμου για τους «ξένους πράκτορες» του 2012, η παρούσα έκδοση του Κιργιζιστάν απέρριψε την ανησυχητική προσθήκη ποινικών κυρώσεων, αλλά παρόλα αυτά έχει προκαλέσει εκτεταμένη ανησυχία τόσο εντός όσο και εκτός Κιργιζίας. Όπως εξηγεί το CIVICUS:
Σύμφωνα με την πρόταση, οι ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από χώρες εκτός Κιργιζίας και συμμετέχουν σε ευρέως καθορισμένες «πολιτικές δραστηριότητες» θα πρέπει να εγγραφούν ως «ξένοι εκπρόσωποι» και να επισημαίνουν οτιδήποτε δημοσιεύουν με αυτή τη στιγματιστική ετικέτα. Η μη εγγραφή θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυστηρές κυρώσεις: Το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα μπορούσε να αναστείλει τις δραστηριότητές τους για έως και έξι μήνες χωρίς δικαστική απόφαση και στη συνέχεια να ζητήσει από το δικαστήριο να τις κλείσει. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τη νομοθεσία, οι αρχές θα έχουν εκτεταμένες εξουσίες για την παρακολούθηση των ΜΚΟ – μέσω παρεμβατικών απρογραμμάτιστων επιθεωρήσεων, με πρόσβαση σε εσωτερικά έγγραφα και με εκπροσώπους τους να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών συνεδριάσεων του προσωπικού.
Η Tara Petrović, ερευνήτρια για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στο CIVICUS, δήλωσε σε δελτίο τύπου που συνόδευε την έκθεση: «Όπου έχουμε δει αυτούς τους νόμους να εφαρμόζονται, οδήγησαν στο μαζικό κλείσιμο των ΜΚΟ. Όταν εξετάζουμε τις αναπόφευκτες συνέπειές τους, μπορούμε να δούμε ότι ο πραγματικός τους στόχος είναι η de facto κατάργηση της ανεξάρτητης κοινωνίας των πολιτών και η καταστολή των επικριτικών φωνών».
Το άλλο που αφορά τη νομοθετική προσπάθεια είναι ένα σχέδιο νόμου για τα «Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης», το οποίο, εξηγεί το CIVICUS, «θα παρείχε στις αρχές εκτεταμένο έλεγχο σε όλες τις μορφές μέσων ενημέρωσης στη χώρα, διευρύνοντας τους λόγους για τους οποίους μπορούν να αρνηθούν την εγγραφή των μέσων ενημέρωσης, να εμποδίσουν το έργο τους. και να τους κλείσουν». Ο νόμος θα απαιτούσε από όλα τα «μέσα μαζικής ενημέρωσης» – για τα οποία ο ορισμός είναι εκτενώς ευρύς – να εγγραφούν στο κράτος. Η διαπίστευση που απαιτείται για επίσκεψη σε κρατικούς και τοπικούς κυβερνητικούς φορείς θα μπορούσε να ανακληθεί εάν, για παράδειγμα, ο δημοσιογράφος ή «το μέσο για το οποίο εργάζονται «αμαυρώσει την τιμή, την αξιοπρέπεια ή την επιχειρηματική φήμη» του σχετικού φορέα». Οι ελεύθεροι δημοσιογράφοι και τα μη εγγεγραμμένα μέσα ενημέρωσης δεν θα μπορούσαν να λάβουν καθόλου διαπίστευση.
Τέλος, το CIVICUS τόνισε την πίεση που ασκεί το κράτος σε δημοσιογράφους και ακτιβιστές, ξεκινώντας από την επιδρομή στα μέσα Ιανουαρίου στα γραφεία σύνταξης του 24.kg και τη σύλληψη 11 δημοσιογράφων, πολλοί με διασυνδέσεις με το Temirov Live. Το CIVIUS σημείωσε επίσης την απόφαση στις αρχές Φεβρουαρίου από ένα δικαστήριο στο Μπισκέκ να κλείσει το Kloop, φαινομενικά με βάση την «αρνητική» κάλυψη του κράτους.
Το CIVIUS τόνισε επίσης την « υπόθεση Kempir-Abad », η οποία τον Ιανουάριο του 2023 χαρακτηρίστηκε «μυστική» από το Υπουργείο Εσωτερικών της Κιργιζίας. Δεκαέξι μήνες αφότου συνελήφθησαν δύο δωδεκάδες ακτιβιστές, πολιτικοί και δημοσιογράφοι που είχαν εκφραστεί κατά της τότε εκκρεμούς συμφωνίας Κεμπίρ-Αμπάντ μεταξύ Κιργιζίας και Ουζμπεκιστάν, 11 παραμένουν υπό κράτηση, ενώ οι υπόλοιποι αφέθηκαν σε κατ' οίκον περιορισμό. Αντιμετωπίζουν κατηγορίες, μεταξύ άλλων, για συνωμοσία για την κατάληψη της εξουσίας , η οποία επισύρει ποινή κάθειρξης έως και 15 ετών.
Το CIVIUS προέτρεψε το κοινοβούλιο της Κιργιζίας να απορρίψει τους προτεινόμενους νόμους και τις αρχές της Κιργιζίας «να υποστηρίξουν αποφασιστικά τον σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι στο Κιργιστάν σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας». Κάλεσαν επίσης τις αρχές της Κιργιζίας να σταματήσουν τις κατασταλτικές ενέργειες κατά των μέσων ενημέρωσης και «να σταματήσουν να χρησιμοποιούν την ποινική δίωξη ως εργαλείο αντιποίνων κατά των επικριτών».