Οι συγκρούσεις που μοιράστηκαν μεταξύ Πακιστάν και Ιράν τον Ιανουάριο έθεσαν τον κόσμο σε υψηλό συναγερμό. Όλοι μαζί, σχεδόν δώδεκα άνθρωποι σκοτώθηκαν — πολλοί από αυτούς παιδιά. Ενώ τόσο η Τεχεράνη όσο και το Ισλαμαμπάντ φαίνεται να έχουν βάλει στο στόχαστρο στρατόπεδα αντικρατικών αυτονομιστών που λειτουργούν το ένα στα εδάφη του άλλου, η ανταλλαγή χτυπημάτων είναι ανησυχητική. Με τη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης να μαίνεται, η Νότια Ασία φαίνεται να φέρει τώρα το κύριο βάρος των επιπτώσεων της Μέσης Ανατολής . Αντικρατικές αυτονομιστικές ένοπλες ομάδες και άλλες μαχητικές ομάδες που λειτουργούν με επιταγές του εθνικισμού και της ισλαμικής ιδεολογίας έχουν διευρύνει την κινητοποίησή τους στη μεγάλη περιοχή της Νότιας, Δυτικής και Κεντρικής Ασίας. Τα γεωπολιτικά εμπόδια φαίνεται να εμποδίζουν τις σταθερές σχέσεις μεταξύ του Ιράν και του Πακιστάν, κυρίως λόγω της κοινής προσπάθειας για περιφερειακή ανταγωνιστικότητα καθώς και των ηγεμονικών απαιτήσεων από τις παγκόσμιες δυνάμεις.

Ο πρωταρχικός παράγοντας πίσω από την εμπορία αεροπορικών επιδρομών είναι μια αυξανόμενη τάση μαχητικής εξέγερσης στην περιοχή του Μπαλουχιστάν, μια βαθιά ιστορική περιοχή για την οποία πολεμήθηκε εδώ και πολύ καιρό , από τους αρχαίους Έλληνες και τους Μακεδόνες έως τους στρατιώτες της βρετανικής αυτοκρατορίας πριν από την ανεξαρτησία του Πακιστάν. 1947. Το Μπαλουχιστάν επικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό τόσο στο Πακιστάν όσο και στο Ιράν. και τα δύο κατά κύριο λόγο ισλαμικά έθνη. Η περιοχή είναι η μεγαλύτερη, αλλά η πιο αραιοκατοικημένη και φτωχότερη επαρχία του Πακιστάν, μια περιοχή που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του China Pakistan Economic Corridor (CPEC), του τεράστιου έργου υποδομής της Κίνας 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI). Ο λαός των Μπαλούχ κατοικεί επίσης στην επαρχία Σιστάν-Μπαλουτσεστάν του Ιράν, μια περιοχή που συνορεύει με το Πακιστάν. Από τη διάσπαση του 1947, οι Μπαλώχ προσπάθησαν να διακριθούν ως ανεξάρτητοι λαοί , χωριστοί από το Πακιστάν και το Ιράν εξ ολοκλήρου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεγάλη βία, με σύγχρονες επιθέσεις να πραγματοποιούνται εναντίον πακιστανικών και ιρανικών δυνάμεων ασφαλείας από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 . Τα τελευταία χρόνια, σε μια προσπάθεια να μειώσουν την εξουσία του Πακιστάν στο Μπαλουχιστάν, αυτονομιστές μαχητές με τον Απελευθερωτικό Στρατό του Μπαλουχιστάν (BLA), το Απελευθερωτικό Μέτωπο του Μπαλουχιστάν (BLF) και άλλες ομάδες εξαπέλυσαν βίαιες επιθέσεις σε κινεζικά συμφέροντα, προσωπικό ασφαλείας και κρατικές αρχές. Οι επιθέσεις έχουν γίνει σχεδόν αναμενόμενες, που συμβαίνουν σχεδόν σε καθημερινή βάση . βομβιστικές επιθέσεις, επιθέσεις αυτοκτονίας και ενέδρες μεγάλης κλίμακας σε δημόσιους χώρους έχουν προκαλέσει πρόβλημα τόσο στις ιρανικές όσο και στις δυνάμεις του Πακιστάν .

Πρώτιστα διαπιστευμένα για την άνοδο της διεθνικής τρομοκρατίας στην περιοχή είναι τα παράπονα του λαού των Μπαλώχ τόσο κατά του Πακιστάν όσο και του Ιράν. Ο λαός των Μπαλόχ ισχυρίζεται ότι είναι εθνικά αποκλεισμένος από σημαντική οικονομική ανάπτυξη . Ισχυρίζονται ότι έχουν μικρή πρόσβαση στην αφθονία πολύτιμων ορυκτών και αποθεμάτων πετρελαίου στη γη τους, με εργατικό δυναμικό να ανατίθεται σε εξωτερικούς συνεργάτες στην Κίνα υπό το CPEC. Στην πραγματικότητα, η Jaish al-Adl και οι μαχητές Baloch πολεμούν για τους ίδιους στόχους στην κοινή γεωγραφία Ιράν-Πακιστάν. Η ανισότητα στην κατανομή των πόρων με βάση τις εθνοτικές διακρίσεις ανάγκασε τους λαούς που κυριαρχούνται από το Μπαλουχιστάν να αγωνιστούν στρατιωτικά για να δημιουργήσουν εδάφη ανεξάρτητη από την ευρύτερη περιοχή του Μπαλουχιστάν. Ως αποτέλεσμα, μέλη της BLA και της Jaish al-Adl έχουν επιτεθεί με πλήθος διασυνοριακών επιθέσεων. Το Ιράν έχει κατηγορήσει προηγουμένως το Πακιστάν ότι δεν κάνει αρκετά για να αποτρέψει την τρομοκρατία στην περιοχή, εντείνοντας με τη σειρά του τις εντάσεις μεταξύ των δύο εθνών. Η διαμεσολαβητική ανάμειξη του Ιράν στη Μέση Ανατολή μέσω τόσο των Χούτι στην Υεμένη όσο και της Χεζμπολάχ στον Λίβανο φαίνεται να έχει την Τεχεράνη αιχμάλωτη και πρόθυμη να αποδείξει την περιφερειακή της εξουσία με μεγάλη δύναμη. Παρά το γεγονός ότι το Ιράν και το Πακιστάν είναι και τα δύο μουσουλμανικά έθνη,οι διαφορές στην ισλαμική ιδεολογία έχουν ενισχύσει περαιτέρω την πολιτική αυστηρότητα. Η ξαφνική χρήση βαλλιστικών πυραύλων από το Ιράν για να στοχεύσει την τρομοκρατική ομάδα Jaish al-Adl σε πακιστανικό έδαφος εξόργισε το Ισλαμαμπάντ, το οποίο χαρακτήρισε την επίθεση κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Κατά συνέπεια, το Πακιστάν ανταπέδωσε , εκτοξεύοντας έναν πύραυλο σε ένα κρησφύγετο της BLA πάνω από τα ιρανικά σύνορα, σκοτώνοντας υποτίθεται ότι μια χούφτα μη Ιρανών ατόμων.

Ενώ σε επιφανειακό επίπεδο το Πακιστάν και το Ιράν φαίνεται να συμβιβάζονται στην ανοικοδόμηση των διπλωματικών σχέσεων, πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη και γεωπολιτικοί προβληματισμοί. Το Πακιστάν και το Ιράν μοιράζονται την ισλαμική ταυτότητα και διατηρούν διμερείς σχέσεις εδώ και χρόνια. Η πρόσφατη έκθεση στρατιωτικής ισχύος θα επηρεάσει σίγουρα τη σταθερότητα των μελλοντικών πολιτικών δεσμών μεταξύ της Τεχεράνης και του Ισλαμαμπάντ. Οι αντικρατικές ένοπλες ομάδες αναζητούν από καιρό ασφαλή καταφύγια στα εδάφη του άλλου και έχουν πολεμήσει ενάντια στην κρατική ηγεσία του Ιράν και του Πακιστάν για δεκαετίες, σφυρηλατώντας γεωπολιτικά τείχη μεταξύ Τεχεράνης και Ισλαμαμπάντ. Ενδεχομένως, το Πακιστάν και το Ιράν να εμπλακούν σε έναν πόλεμο πληρεξουσίων, όπου υπάρχει ένας βαθμός υποστήριξης για τις αυτονομιστικές ομάδες Jaish al-Adl και Baloch σε κάθε πλευρά, αντίστοιχα, προκειμένου να πάρουν το πάνω χέρι. Υπάρχει πιθανότητα η βία να συνεχιστεί στην πιθανή περίπτωση που οι επιθέσεις στα σύνορα θα αυξηθούν στο έδαφος του άλλου.

Επιπλέον, το Ιράν και το Πακιστάν έχουν διαφορετικές συμμαχίες και συμφέροντα με περιφερειακές και εξωπεριφερειακές δυνάμεις, γεγονός που μπορεί να προωθήσει το σενάριο αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο χωρών, ενισχύοντας με τη σειρά του περαιτέρω ένταση στην περιοχή. Το Ιράν έχει επικρίνει τον χειρισμό του Πακιστάν στο γείτονά του, το Αφγανιστάν, μετά την ανανέωση της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Σε αυτό το πλαίσιο, τόσο οι περιφερειακές όσο και οι εξωτερικές δυνάμεις θα αναζητήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Η Ινδία υποστηρίζει τις αεροπορικές επιδρομές του Ιράν εντός του Πακιστάν υπό το πρόσχημα της «αυτοάμυνας». κατηγορούσε προηγουμένως το Πακιστάν για υποστήριξη και αποστολή τρομοκρατικών οργανώσεων στο Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία. Από την άλλη πλευρά, οιΗνωμένες Πολιτείες καταδίκασαν τις αεροπορικές επιδρομές του Ιράν κατά του Πακιστάν λόγω των ενεργών πολέμων αντιπροσώπων του Ιράν στη Μέση Ανατολή κατά των Αμερικανών συμμάχων, ιδιαίτερα του Ισραήλ. Αυτή η κατάσταση μπορεί να γεννήσει περισσότερους πολέμους με αντιπροσώπους τόσο στη Νότια Ασία όσο και στη Μέση Ανατολή, όπου κρατικοί και μη κρατικοί παράγοντες θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να διασφαλίσουν τα περιφερειακά τους συμφέροντα μέσω της προώθησης μιας ατζέντας πληρεξουσίων. Στη συνέχεια, τέτοιες διαφορές στις περιφερειακές ευθυγραμμίσεις οδήγησαν το Πακιστάν και το Ιράν σε διχάλα στον δρόμο. Ενώ η Τεχεράνη επιθυμεί να λυγίσει τις δυνάμεις της για να επιτύχει την περιφερειακή επιρροή, το Πακιστάν δεν είναι σε θέση να εμπλακεί σε μια ευρύτερη σύγκρουση. Η οικονομία του Ισλαμαμπάντ πέφτει στα ύψη και η πολιτική πόλωση βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών. Με άλλα λόγια, η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης. Η ευρεία υποψία για νοθεία των εκλογών στα χέρια του παντοδύναμου στρατού του Ισλαμαμπάντ κατά την επιλογή νέου ηγέτη στις 8 Φεβρουαρίου αφήνει το έθνος σε κατάσταση αβεβαιότητας, υποδαυλίζοντας με τη σειρά του περαιτέρω ένταση και διαφωνίες. Ως αποτέλεσμα, το Ιράν θα προσαρμόσει τη διπλωματία του προς τη νέα κυβέρνηση του Πακιστάν με τρόπο που βλέπει ανάλογα. Η ανάμειξη της Τεχεράνης στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή σημαίνει ότι έχει προχωρήσει πολύ μακριά για να κάνει πίσω – δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Ιράν είναι έτοιμο να κάνει ό,τι απαιτείται για την προστασία της δικής του κυριαρχίας. Κατά συνέπεια, είναι πιθανό η σχέση Τεχεράνης-Ισλαμαμπάντ να κλιμακωθεί από το καλό στο κακό, από σταθερή σε ασταθή καθώς και οι δύο χώρες διανύουν μια περίοδο μεγάλης αναταραχής. Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι το Ιράν και το Πακιστάν θα υποφέρουν από αυξημένες συνεχείς επιθέσεις στα σύνορα, ανοίγοντας την πόρτα για περαιτέρω στρατιωτικές εξεγέρσεις και βίαιες ομάδες να διεισδύσουν στο Ιράν και στο Μπαλουχιστάν του Πακιστάν. Οι Μπαλώχ αυτονομιστές ενδέχεται να διεξάγουν πιο τακτικές στρατιωτικές επιχειρήσεις τόσο κατά των πακιστανικών δυνάμεων ασφαλείας όσο και του προσωπικού της CPEC της Κίνας στην περιοχή. Εάν δεν αντιμετωπιστεί σε εύθετο χρόνο, η διχόνοια και στις δύο πλευρές της εξίσωσης θα πυροδοτήσει περαιτέρω αναταραχή. Στο εξής, το Πακιστάν θα υπομείνει πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες στη μετεκλογική εποχή. Αυτό μπορεί να παγιδεύσει ένταση με τη γειτονική Ινδία και το Αφγανιστάν, επηρεάζοντας τους διμερείς δεσμούς στην περιοχή.

[Αναπαραστατική εικόνα, από τον Hossein Velayati, μέσω Wikimedia Commons]

Ο Joshua Bowes είναι Ερευνητικός Συνεργάτης στο Δίκτυο Προοπτικής Διερεύνησης Νότιας Ασίας (SAFN) του Έργου Millennium στην Ουάσιγκτον, DC

Ο Masom Jan Masomy είναι Ερευνητής με τον Κόμβο Αφγανιστάν του SAFN. Ο Masom είναι επίσης Επίκουρος Καθηγητής στην Ακαδημία Επιστημών του Αφγανιστάν. Οι απόψεις και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα.