Τον 21ο αιώνα , η χρήση μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων (UAV), που στην καθομιλουμένη ονομάζονται «drones», έπαιξε κρίσιμο ρόλο στη μερική υλοποίηση της ευρέως συζητημένης επανάστασης στις στρατιωτικές υποθέσεις (RMA). Επί του παρόντος, τα UAV χρησιμοποιούνται από τακτικές ένοπλες δυνάμεις, παράτυπους στρατιωτικούς σχηματισμούς, ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες (PMC) και αντάρτικες και τρομοκρατικές ομάδες. Χρησιμοποιούν κυρίως δύο τύπους UAV – μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα επιτήρησης και αναγνώρισης (USRAV) και μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα μάχης (UCAV). Τα USRAV, που συνήθως ονομάζονται «ανασκοπήσεις drones» ή «ανασκοπήσεις», χρησιμοποιούνται για σκοπούς πληροφοριών, επιτήρησης, απόκτησης στόχων και αναγνώρισης (ISTAR). Από την άλλη πλευρά, τα UCAV, τα οποία ονομάζονται καθομιλουμένως «αποβλήτα drones», χρησιμοποιούνται για την καταστροφή ή καταστροφή εχθρικών στόχων και περιλαμβάνουν ειδικά σχεδιασμένα drones μάχης, drones αυτοκτονίας/καμικάζι (πυρομαχικά περιπλανώμενοι), οπλισμένα εμπορικά UAV, οπλισμένα τετρακόπτερα και First-Person. Προβολή (FPV) drones.

Game of Drones: Επανάσταση στον πόλεμο στον 21ο αιώνα

Από την έναρξη του Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας το 2001, οι Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ) έχουν πραγματοποιήσει χιλιάδες επιδρομές UCAV σε στόχους σε πολλές χώρες, όπως το Αφγανιστάν, η Υεμένη, η Σομαλία, το Ιράκ, το Πακιστάν, η Λιβύη και η Συρία, χρησιμοποιώντας MQ-1 Predator , MQ-9 Reaper και άλλα UCAV. Η Τουρκία έχει εξαπολύσει χιλιάδες επιδρομές UCAV σε στόχους στη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη, χρησιμοποιώντας Bayraktar TB2, Anka και άλλα UCAV. Ομοίως, το Ιράν και οι συνδεδεμένοι με το Ιράν ένοπλοι σχηματισμοί σε όλη τη Δυτική Ασία έχουν πραγματοποιήσει χιλιάδες χτυπήματα UCAV σε στόχους σε πολλές χώρες, χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα UCAV, συμπεριλαμβανομένων των Mohajer-6, Ababil-3, Shahed-129, Shahed-131, Shahed- 136 και Arash UCAV. Η νίκη του Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν το 2020 διευκολύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από την εκτεταμένη χρήση των τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 και ισραηλινής κατασκευής Harop UCAV.

Ορισμένα αφρικανικά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Αιθιοπίας, της Σομαλίας, του Μάλι, της Μπουρκίνα Φάσο και του Σουδάν, χρησιμοποιούν UCAV τουρκικής κατασκευής ή/και ιρανικής κατασκευής εναντίον ανταρτών και μαχητών. Επιπλέον, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), η Νιγηρία και το Πακιστάν έχουν πραγματοποιήσει επιδρομές UCAV χρησιμοποιώντας κινεζικής κατασκευής Wing Loong II UCAV. Το πιο σημαντικό, ο συνεχιζόμενος Ρωσο-Ουκρανικός Πόλεμος έχει μεταμορφωθεί σε έναν πλήρη «πόλεμο drone». Η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν πραγματοποιήσει χιλιάδες χτυπήματα UCAV εναντίον στόχων της άλλης, με τη Ρωσία να χρησιμοποιεί Orion, Forpost, Lancet-1, Lancet-3, Geran-1, Geran-2, Moskal και πολλούς τύπους FPV UCAV, και την Ουκρανία να χρησιμοποιεί Bayraktar TB2, Switchblade 300, Switchblade 600, Phoenix Ghost, Shark, RAM II και πολυάριθμοι τύποι FPV UCAV. Στην πραγματικότητα, η εκτεταμένη χρήση των UCAV και από τις δύο πλευρές είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που έχουν μετατρέψει τον πόλεμο σε μια παρατεταμένη και αργή κίνηση «κρεατομηχανή».

Ορισμένα UCAV, όπως τα MQ-1 Predator, MQ-9 Reaper, Bayraktar TB2 και Wing Loong II, είναι τεχνολογικά εξελιγμένα, δαπανηρά και δύσκολα στην κατασκευή τους. Ωστόσο, κοστίζουν μόνο ένα κλάσμα επανδρωμένων αεροσκαφών. Για παράδειγμα, ένα αεροσκάφος μάχης F-35A Lightning II αμερικανικής κατασκευής stealth κοστίζει περίπου 82,5 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ένα τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 UCAV κοστίζει περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια. Επίσης, ενώ τα UCAV όπως το MQ-9 Reaper και το Bayraktar TB2 έχουν αποδειχθεί ευάλωτα στα σύγχρονα συστήματα αεράμυνας, τα περισσότερα κράτη και μη κρατικές ένοπλες ομάδες σε όλο τον κόσμο στερούνται εξελιγμένων συστημάτων αεράμυνας σε επαρκή ποσότητα. Ως εκ τούτου, είναι πολύ πιο στρατιωτικό και οικονομικό για τα περισσότερα κράτη να αποκτήσουν ένα UCAV αντί για ένα μαχητικό αεροσκάφος.

Επιπλέον, τα drones αυτοκτονίας/καμικάζι, τα τετρακόπτερα και τα drones FPV είναι συγκριτικά λιγότερο εξελιγμένα, φθηνότερα και ευκολότερα στην κατασκευή από τα μεγαλύτερα UCAV. Για παράδειγμα, ένα ρωσικής κατασκευής Lancet UCAV αυτοκτονίας κοστίζει μεταξύ 30.000 και 35.000 $, ένα ιρανικής κατασκευής Shahed-136 UCAV αυτοκτονίας κοστίζει περίπου 20.000 $ και ένα ρωσικής κατασκευής Lotosnik FPV UCAV κοστίζει μόλις $400. Επίσης, εμπορικά drones, όπως το κινεζικής κατασκευής Mavic, μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε UCAV. Κατά τις αρχικές φάσεις του Ρωσο-Ουκρανικού Πολέμου, τόσο τα ρωσικά όσο και τα ουκρανικά στρατεύματα απέκτησαν χιλιάδες εμπορικά UAV Mavic από τον κινεζικό γίγαντα ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba και τα μετέτρεψαν σε UCAV. Επιπλέον, Ρώσοι και Ουκρανοί εθελοντές έχουν κατασκευάσει δεκάδες χιλιάδες FPV UCAV για τις ένοπλες δυνάμεις τους και αργότερα οι κυβερνήσεις τους ανέλαβαν την πρωτοβουλία. Μέχρι στιγμής, αυτά τα χαμηλού κόστους, μικρού μεγέθους και εύκολα κατασκευασμένα UCAV έχουν σκοτώσει χιλιάδες στρατιώτες και στις δύο πλευρές και έχουν καταστρέψει εκατοντάδες κομμάτια βαρέως στρατιωτικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων τανκ, οχήματα μάχης πεζικού (IFV), πυροβολικά, αέρα αμυντικά συστήματα, ακόμη και μαχητικά αεροσκάφη.

Έτσι, τα UCAV έχουν αναδειχθεί σε ένα πολύ χρήσιμο συστατικό του πολέμου σε επιχειρησιακό και τακτικό, και σε ορισμένες περιπτώσεις, στρατηγικό επίπεδο στον 21ο αιώνα . Ως αποτέλεσμα, πολλά κράτη και μη κρατικές ένοπλες ομάδες έχουν αποκτήσει διάφορους τύπους UCAV για να αυξήσουν τη στρατιωτική τους ισχύ. Ακόμη και οι γείτονες του Μπαγκλαντές έχουν αποκτήσει διαφορετικούς τύπους UCAV. Η Ινδία έχει ήδη αποκτήσει ισραηλινής κατασκευής Mark-2 UCAV, επιδιώκει να αποκτήσει αμερικανικά UCAV MQ-1 Predator και αναπτύσσει τα γηγενή UCAV της που ονομάζονται SWiFT και Ghatak. Εν τω μεταξύ, η Μιανμάρ απέκτησε κινεζικής κατασκευής Rainbow CH-3A UCAV και έλαβε την άδεια να παράγει κινεζικής κατασκευής Rainbow CH-4 UCAV στη Μιανμάρ. Η Μιανμάρ έχει χρησιμοποιήσει αυτά τα UCAV για να πραγματοποιήσει απεργίες εναντίον εθνοτικών ένοπλων οργανώσεων (EAOs). Εν τω μεταξύ, οι EAO της Μιανμάρ χρησιμοποιούν έναν στόλο φθηνών και μικρών UCAV ως «αεροπορία» τους και πραγματοποιούν δεκάδες χτυπήματα UCAV στο Tatmadaw, τις Ένοπλες Δυνάμεις της Μιανμάρ.

Η θέση του Μπαγκλαντές στο «Game of Drones»

Από τη δεκαετία του 1930, η αεροπορική δύναμη ήταν ένα κρίσιμο στοιχείο στον αμυντικό και επιθετικό πόλεμο. Ωστόσο, η Πολεμική Αεροπορία του Μπαγκλαντές και οι πτέρυγες αεροπορίας του Στρατού του Μπαγκλαντές και του Ναυτικού του Μπαγκλαντές διαθέτουν επί του παρόντος μόνο ένα μέτριο ποσό αεροπορικών μέσων λόγω πολλών παραγόντων, όπως το υψηλό κόστος των επανδρωμένων αεροσκαφών και ο ειρηνικός προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της χώρας . Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την έκρηξη των συγκρούσεων στην άμεση γειτονιά του και την εντατικοποίηση των γεωπολιτικών αντιπαλοτήτων στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού, το Μπαγκλαντές θα πρέπει να αναπτύξει τις αεροπορικές του ικανότητες για να προστατευτεί από τη μάστιγα των συγκρούσεων. Επιπλέον, το Μπαγκλαντές αντιμετωπίζει μια χαμηλής έντασης εξέγερση στα Chattogram Hill Tracts (CHT), επομένως η ενίσχυση των αεροπορικών δυνατοτήτων των ενόπλων δυνάμεων θα προστατεύσει τη χώρα από ένοπλες επιθέσεις και θα σώσει τις ζωές στρατιωτών και αμάχων.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η απόκτηση UCAV μπορεί να προσφέρει στη χώρα έναν οικονομικά αποδοτικό και πρακτικό τρόπο για την ενίσχυση των αεροπορικών της δυνατοτήτων. Οι Ένοπλες Δυνάμεις του Μπαγκλαντές διαχειρίζονται επί του παρόντος ένα στόλο USRAV κυρίως σλοβενικής και ιταλικής προέλευσης, αλλά ο στόλος UCAV τους είναι πολύ μικρός. Ο στρατός του Μπαγκλαντές απέκτησε έξι Bayraktar TB2 UCAV από την Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2023. Αν και η απόκτηση τουρκικής κατασκευής UCAV είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως μια προκαταρκτική φάση σε μια μακροχρόνια διαδικασία.

Οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι σε όλο τον κόσμο και την άμεση γειτονιά έχουν δείξει τη χρησιμότητα και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των UCAV. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις εμπειρίες, το Μπαγκλαντές θα πρέπει να αναλάβει ένα εθνικό έργο για την απόκτηση και την ιθαγενοποίηση UCAV.

Πρώτον, την προηγούμενη δεκαετία, το Μπαγκλαντές ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη αμυντική συνεργασία με την Τουρκία και η Τουρκία εξέφρασε το ενδιαφέρον της να μοιραστεί στρατιωτική τεχνολογία με το Μπαγκλαντές. Η Άγκυρα έχει ήδη αναλάβει τις πρωτοβουλίες για την από κοινού παραγωγή UCAV με ορισμένα κράτη, όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Σαουδική Αραβία και η Ουκρανία. Το Μπαγκλαντές μπορεί να συνεργαστεί με την Τουρκία από αυτή την άποψη και να προχωρήσει στην κοινή παραγωγή UCAV και πιθανώς στην ίδρυση ενός εργοστασίου UCAV στο έδαφος του Μπαγκλαντές.

Δεύτερον, ορισμένες χώρες, από τη Σερβία έως τη Νότια Κορέα, έχουν αναπτύξει UCAV αυτοκτονίας/καμικάζι. Το Μπαγκλαντές μοιράστηκε καλούς διμερείς δεσμούς με πολλά από αυτά τα κράτη, έτσι ώστε η Ντάκα να μπορεί να αποκτήσει αυτούς τους τύπους UCAV από αυτές τις χώρες.

Τέλος, η κατασκευή των FPV UCAV είναι μια σχετικά εύκολη διαδικασία, και δεν απαιτεί τη χρήση μεγάλων και εξελιγμένων συστημάτων παραγωγής. Στη Μιανμάρ, οι φοιτητές μηχανικών βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ανάπτυξης των UCAV. Το Μπαγκλαντές έχει χιλιάδες μηχανικούς και λάτρεις των UAV, επομένως η χώρα μπορεί να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες τους για την παραγωγή εγχώριων UCAV FPV.

Έτσι, υπό τις παρούσες συνθήκες, το Μπαγκλαντές θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην απόκτηση και την εγχώρια παραγωγή UCAV για την προστασία της εθνικής του ασφάλειας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας.

[Φωτογραφία από τα Wikimedia Commons]

Ο κ. Himel Rahman είναι μεταπτυχιακός φοιτητής Σπουδών Ασφάλειας στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Ντάκα και ανεξάρτητος αναλυτής σε διεθνείς και στρατηγικές υποθέσεις. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στα The Diplomat, South Asian Voices, The Geopolitics, The Daily Star, Dhaka Tribune και άλλες πλατφόρμες. Οι απόψεις και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα.