Οι εμπορικές τράπεζες κερδίζουν σήμερα 140 δισ. ευρώ σε κέρδη, επειδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πληρώνει πολύ υψηλότερους τόκους στα πλεονάζοντα αποθεματικά των 3,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ από ό,τι οι εμπορικές τράπεζες πληρώνουν στους καταθέτες.

Η ολλανδική τράπεζα ING, για παράδειγμα, πληρώνει στους καταθέτες επιτόκιο 1,5% — χαμηλότερα εάν οι αποταμιεύσεις υπερβαίνουν τα 10.000 € — ενώ η ΕΚΤ καταβάλλει στην τράπεζα επιτόκιο καταθέσεων 4%.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν αυτόν τον μήνα, η ολλανδική τράπεζα σχεδόν διπλασίασε τα καθαρά της κέρδη το 2023 στα 7,3 δισ. ευρώ.

Σε ένα δελτίο τύπου , ο διευθύνων σύμβουλος της ING, Steven van Rijswijk, απέδωσε την επιτυχημένη χρονιά της τράπεζας στα "υψηλότερα καθαρά έσοδα από τόκους και στο συνεχιζόμενο κόστος χαμηλού κινδύνου".

Η ING δεν αποτελεί εξαίρεση. Η Τράπεζα της Ιρλανδίας ανακοίνωσε παρόμοιους αριθμούς ανάπτυξης υψηλού κέρδους και δεσμεύτηκε για περισσότερες από τριπλάσιες αποδόσεις των μετόχων, όπως ανακοινώθηκε τη Δευτέρα.

Η ιταλική UniCredit έχει δεσμευτεί να διανείμει το σύνολο των κερδών της για το 2023 ύψους 8,6 δισ. ευρώ στους επενδυτές. Η UBS σκοπεύει να αυξήσει τις πληρωμές μερισμάτων κατά 27 τοις εκατό τον Μάιο.

Συνολικά, οι κορυφαίες τράπεζες της ΕΕ έχουν ανακοινώσει 47 δισεκατομμύρια ευρώ σε αγορές μετοχών και 74 δισεκατομμύρια ευρώ σε μερίσματα — το υψηλότερο από την οικονομική κρίση του 2008.

Ωστόσο, ενώ οι τράπεζες αποκομίζουν απροσδόκητα κέρδη ρεκόρ, ο van Rijswijk της ING περιέγραψε το 2023 ως «έτος πρόκλησης», επικαλούμενος πολιτικούς και οικονομικούς κλυδωνισμούς.

Τα στελέχη των τραπεζών δέχονται αυξανόμενη πίεση από τους μετόχους να αυξήσουν τις πληρωμές μετά από χρόνια σχετικά πενιχρών αποδόσεων.

Μέρος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες προήλθε από τις κυβερνήσεις.

Ισπανικό παράδειγμα

Ως απάντηση στα υπερμεγέθη κέρδη στον τραπεζικό τομέα, ορισμένες κυβερνήσεις, όπως η Ισπανία, η Ουγγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Λιθουανία, ανακοίνωσαν απροσδόκητους φόρους για τις τράπεζες.

Η Ισπανία, για παράδειγμα, θέσπισε έναν απροσδόκητο φόρο 4,8% στις τράπεζες το 2023, τον οποίο σκοπεύει να επεκτείνει έως το 2024.

Η ιταλική κυβέρνηση οδήγησε τις τραπεζικέςμετοχές σε πτώση τον Αύγουστο του περασμένου έτους, όταν ανακοίνωσε έναν εφάπαξ φόρο 40% στα τραπεζικά κέρδη.

Ωστόσο, οι απροσδόκητοι φόροι έχουν αποδειχθεί αμφιλεγόμενοι μεταξύ των ηγετών των επιχειρήσεων και οι κυβερνήσεις συχνά έχουν πολύ λιγότερα κέρδη από ό,τι αρχικά αναμενόταν.

Μετά από έναν έντονο γύρο συζητήσεων με τις τράπεζες, το υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας μείωσε τον απροσδόκητο φόρο, επιτρέποντας στις τράπεζες να παρακάμψουν την πληρωμή του φόρου.

Πολύ γενναιόδωρος;

Εν τω μεταξύ, ορισμένοι οικονομολόγοι ανησυχούν ότι η ΕΚΤ είναι υπερβολικά γενναιόδωρη.

Οι κεντρικές τράπεζες σε όλη την Ευρώπη καταγράφουν απώλειες λόγω των πληρωμών με υψηλά επιτόκια.

Ο καθηγητής Οικονομικών του London School of Economics, Paul de Grauwe, περιέγραψε την πολιτική της ΕΚΤ ως τραπεζική επιδότηση.

Κάλεσε επίσης την ΕΚΤ να αυξήσει το ελάχιστο επίπεδο αποθεματικών για τα οποία δεν πληρώνει επιτόκια.

Αυτό έγινε το 2019, όταν η ΕΚΤ εισήγαγε ένα λεγόμενο σύστημα δύο επιπέδων, το οποίο στην πραγματικότητα απάλλαγε τις εμπορικές τράπεζες από την καταβολή τόκων στην κεντρική τράπεζα επί των αποθεματικών τους όταν τα επιτόκια ήταν αρνητικά.

Σε πρόσφατη ανοιχτή επιστολή της ΜΚΟ Positive Money — που συνυπογράφηκε από μια ομάδα οικονομολόγων, συμπεριλαμβανομένου του de Grauwe, και ευρωβουλευτών, συμπεριλαμβανομένου του αντιπροέδρου του ευρωβουλευτή των Πρασίνων Bas Eickhout — κάλεσε την ΕΚΤ να θεσπίσει ένα παρόμοιο σύστημα για τη μείωση της «υπερβολής " πληρωμές σε εμπορικές τράπεζες.

Η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ θα συζητήσει τη νομισματική πολιτική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο τη Δευτέρα το βράδυ.