Του Φώτη Καλιαμπάκου – Special to the Hellenic News of America

Για πολλές δεκαετίες τα πολλά εκατομμύρια των επισκεπτών του ιστορικού Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης έρχονταν σε επαφή με την τέχνη και την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, αφού το μουσείο διαθέτει μια από τις σημαντικότερες, εκτός Ελλάδας, συλλογές ελληνικών αρχαιοτήτων. Μάλιστα η παραδοσιακή και για προφανείς χρονολογικούς λόγους τοποθέτηση της μεγάλης συλλογής ελληνικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων στο ισόγειο του κτιρίου, στα αριστερά της κυρίας εισόδου, έκανε σχεδόν απίθανο το να μην δει κανείς αυτή τη συλλογή. Τα αρχαία αντικείμενα ήταν τοποθετημένα χρονολογικά, αρχίζοντας στην ουσία από τη γεωμετρική εποχή το πρώτο τέταρτο της πρώτης χιλιετίας προ Χριστού, με χαρακτηριστικά τα δύο μεγάλους γεωμετρικούς αμφορείς που δεσπόζουν στην είσοδο της συλλογής. Το πλούσιο ελληνικό παρελθόν της προϊστορίας, ο κόσμος του Κυκλαδικού πολιτισμού, της Μινωικής Κρήτης, και των Μυκηνών μάλλον υποεκπροσωπούνταν με λίγα αντικείμενα στην αίθουσα στα δεξιά της εισόδου της αρχαίας συλλογής. Εδώ και λίγες μέρες αυτό άλλαξε καθώς εκεί τοποθετήθηκαν και θα παραμείνουν για αρκετά χρόνια μία μοναδική σειρά αντικειμένων της Κυκλαδικής Τέχνης, η πιο πλήρης και αξιόλογη εκτός Ελλάδας. Πρόκειται για τη συλλογή του Leonard Stern, η οποία θα εκτίθεται για πολλά χρόνια στο ΜΕΤ με τη σύμφωνη γνώμη του ελληνικού κράτους, το οποίο είναι πλέον ο νόμιμος ιδιοκτήτης των αντικειμένων, με σαφή στόχευση την προβολή του ελληνικού πολιτισμού στα πάνω από 3,5 εκατομμύρια που επισκέπτονται το μουσείο κάθε χρόνο. Για τα μεγαλοπρεπή εγκαίνια της έκθεσης επρόκειτο μάλιστα να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Το ταξίδι ματαιώθηκε λόγω της γρίπης με αποτέλεσμα η ελληνική κυβέρνηση να εκπροσωπηθεί στα εγκαίνια από την υπουργό πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τον πρωθυπουργό να στέλνει μαγνητοσκοπημένο μήνυμα.

Ο διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Max Hollein καλωσόρισε τους επισκέπτες και εξέφρασε τη χαρά του για το γεγονός ότι η έκθεση αυτή έγινε πραγματικότητα. Ο κύριος Hollein είχε ταξιδέψει και στην Αθήνα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για την έκθεση που οργανώθηκε εκεί με κάποια από τα αντικείμενα της συλλογής, καθόσον προετοιμαζόταν η έκθεση στη Νέα Υόρκη. Το ταξίδι αυτό έγινε για να τονίσει με εμφατικό τρόπο το ενδιαφέρον του ΜΕΤ για τη συνεργασία τόσο με την Ελλάδα, όσο και με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το οποίο εκπροσωπούνταν στην εκδήλωση στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, με παρούσα την πρόεδρό του Κασσάνδρα Μαρινοπούλου, την οποία ο κύριος Hollein ευχαρίστησε ξεχωριστά και η οποία καταχειροκροτήθηκε από τους παρευρισκόμενους. Ο κύριος Hollein εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν μπόρεσε, παρά τη θέλησή του, να βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, και ευχαρίστησε ξεχωριστά κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στους επόμενους τρεις ομιλητές της βραδιάς: τον επιμελητή της έκθεσης Seán Hemingway, την υπουργό πολιτισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας κυρία Λίνα Μενδώνη και τον αρχικό κάτοχο της συλλογής και χορηγού της έκθεσης Leonard Stern.

Η υπουργός πολιτισμού Λίνα Μενδώνη εξέφρασε τις ευχαριστίες προς το Μουσείο, τον κύριο Hollein, την κυρία Μαρινοπούλου και τον Leonard Stern, καθώς και τους αρχαιολόγους και τους υπαλλήλους του υπουργείου πολιτισμού, που κατέστησαν δυνατή αυτή τη συμφωνία για την έκθεση των αντικειμένων στην Νέα Υόρκη. Η κυρία Μενδώνη θέλησε να τονίσει ότι κανένα από αυτά τα αρχαία αντικείμενα δεν ήταν σε κάποιο κατάλογο του υπουργείου πολιτισμού ή κάποιου ελληνικού μουσείου, όπως απέδειξε η εξονυχιστική έρευνα του υπουργείου πολιτισμού και άρα δεν είχαν κλαπεί. (σημ. πράγμα που σημαίνει ότι είχαν βγει εκτός της Ελλάδας σε παλαιότερες δεκαετίες, πολύ πριν περιέλθουν στην κατοχή του κυρίου Στερν). Η κυρία Μενδώνη τόνισε την βούληση και την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να υπερασπιστεί την πολιτιστική της κληρονομιά και να επαναπατρίσει τις ελληνικές αρχαιότητες, κάτι που τελικά θα συμβεί μετά από χρόνια και με τη συγκεκριμένη συλλογή, εξέφρασε όμως τη χαρά της για την επιλογή που έκανε η κυβέρνηση και ενέκρινε το ελληνικό κοινοβούλιο, να εκτεθεί η συγκεκριμένη συλλογή στην καρδιά της Νέας Υόρκης, και να προβληθεί με αυτό τον τρόπο η Ελλάδα και ο ελληνικός πολιτισμός.

Ο κύριος Στερν από την πλευρά του ευχαρίστησε όλους, όσοι συνέβαλλαν στην πραγματοποίηση αυτής της έκθεσης, ανάμεσά τους και τους δικηγόρους που επεξεργάστηκαν όλες τις λεπτές διαστάσεις αυτής της διευθέτησης, τονίζοντας ότι ήταν και δικό του όνειρο να δει μια μέρα τη συλλογή του στο ΜΕΤ ενιαία. Στη συνέχεια ο συλλέκτης έκανε μια μακρά αναδρομή στην ιστορία της συλλογής του και της προσωπικής του σχέσης με τα κυκλαδικά ειδώλια. «Πήγα για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1974 και από την πρώτη ματιά συγκλονίστηκα με την επαφή μου με τα κυκλαδικά ειδώλια στην ίδια αίθουσα που εκτίθενται και σήμερα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο» (σημ. το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν υπήρχε τότε, ιδρύθηκε λίγα χρόνια αργότερα, και η μόνη συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων στην Αθήνα ήταν αυτή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, η οποία ασφαλώς εκτίθεται και σήμερα). «Έξω από το μουσείο», συνέχισε ο κύριος Στερν, «αγόρασα ένα «εγκεκριμένο» αντίγραφο ενός κυκλαδικού ειδωλίου, το οποίο μετέφερα στο γραφείο μου και με το οποίο περνούσα πολλές ώρες κάθε μέρα. Ήταν πολύ έντονα τα συναισθήματα που μου προκαλούσε η επαφή μου με την κυκλαδική τέχνη. Κάποια στιγμή σκέφτηκα να ταξιδέψω στην Ελλάδα για να αγοράσω ή να παραγγείλω κι άλλα τέτοια πιστά αντίγραφα. Τότε όμως είπα στον εαυτό μου: Έλα τώρα, έχεις την τύχη να είσαι επιτυχημένος, μπορείς να αγοράσεις αυθεντικά, από τους γνωστούς οίκους δημοπρασιών! Έτσι από το 1981 και με την πάροδο των ετών δημιουργήθηκε αυτή η συλλογή»!

Ο επιμελητής της έκθεσης και υπεύθυνος των συλλογών αρχαίων και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων του μουσείου είναι ο Seán Hemingway, ο οποίος μάλιστα είναι ο γεγονός του σπουδαίου φιλέλληνα συγγραφέα Ernest Hemingway (1899-1961), ο οποίος το 1954 βραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

Ο Ernest Hemingway σε ηλικία μόλις 23 ετών δούλευε ως δημοσιογράφος και έζησε από κοντά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Έχει γράψει πολλά άρθρα και βιβλία σχετικά συμμεριζόμενος τον ανείπωτο πόνο των Ελλήνων από τις απώλειες, τις δολοφονίες και τον ξεριζωμό.

Ο Seán Hemingway αναφέρθηκε στη χαρά του για την έκθεση της συλλογής Στερν, τη μεγάλη σημασία των κυκλαδικών αντικειμένων στον εμπλουτισμό της πλούσιας συλλογής του ΜΕΤ για τον αρχαίο κόσμο και τη θέση της ελληνικής αρχαιότητας στη παγκόσμια ιστορία. Η συγκεκριμένη συμφωνία αποτελεί ένα νέο μοντέλο επαναπατρισμού και θα ενθαρρύνει την ενασχόληση και τη μελέτη των κυκλαδικών αρχαιοτήτων, ενώ να τραβήξει το ενδιαφέρον των επισκεπτών του μουσείου και διεθνώς, είχε αναφέρει παλιότερα σε δηλώσεις του ο κύριος Hemingway. Στην ομιλία του ο επιμελητής της συλλογής τόνισε: «Είναι υπέροχο που φέρνουμε αυτή τη συλλογή στη δημόσια σφαίρα»

Στο μαγνητοσκοπημένο του μήνυμα ο Έλληνας πρωθυπουργός εξέφρασε τη λύπη του που δεν μπόρεσε να βρίσκεται και ο ίδιος στο ΜΕΤ, τη χαρά του για τα εγκαίνια της έκθεσης και τις ευχαριστίες του προς τον κύριο Max Hollein και όλους, όσοι συνέβαλαν στην δημιουργία της έκθεσης. Ο κύριος Μητσοτάκη τόνισε την απόλυτη αφοσίωση και αποφασιστικότητα της Ελλάδας για την προστασία αλλά και την προβολή του μακραίωνου ελληνικού πολιτισμού και τη σημασία που έχει αυτός τόσο για τους Έλληνες όσο και για την ανθρωπότητα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μπορούσε παρά να αδράξει την ευκαιρία, μιλώντας ενώπιον ενός διεθνούς κοινού για να τονίσει ότι μια λύση πρέπει να βρεθεί και για τον επαναπατρισμό των γλυπτών του Παρθενώνα που βρίσκονται για αιώνες μακριά από το φυσικό τους χώρο.

Εκ μέρους του ελληνικού κράτους στα εγκαίνια παραβρέθηκαν η πρέσβης της Ελλάδας στις ΗΠΑ κυρία Αικατερίνη Νασσίκα, η οποία ταξίδεψε από την Ουάσιγκτον για το σκοπό αυτό, ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβης Γεώργιος Σέκερης, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, πρέσβης Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, η επικεφαλής του Γραφείου Δημόσιας Διπλωματίας της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη Μαίρη Βαξεβανίδου, ο διευθυντής του γραφείου εμπορικών και οικονομικών υποθέσεων της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη Νίκος Θωμόπουλος. Παραβρέθηκαν επίσης εκπρόσωποι, δημοσιογράφοι αλλά και εκδότες, όλων των ομογενειακών μέσων, και βέβαια εκπρόσωποι των αμερικανικών, αφού η έκθεση τράβηξε την προσοχή όλων των μεγάλων εφημερίδων της Νέας Υόρκης, οι οποίες όχι μόνο έγραψαν για τα εγκαίνια αλλά έκαναν και ξεχωριστές αναφορές στην έκθεση, στην ιστορία της δημιουργίας της, ενώ δημοσιεύτηκαν και συνεντεύξεις του Leonard Stern. Μεταξύ των καλεσμένων του ΜΕΤ, πολλοί διακεκριμένοι ομογενείς, ανάμεσά τους, ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Αλβέρτος Μπουρλά αλλά και συλλέκτες, χορηγοί του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και άλλοι φιλότεχνοι που είχαν ταξιδέψει από την Ελλάδα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι φωτογραφίες της Paula Lobo είναι μια ευγενική προσφορά του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης.