Το αν θα παραμείνει στο τιμόνι της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ μέχρι το 2029 είναι κυρίως απόφαση των ηγετών της ΕΕ, η οποία πρέπει να επιβεβαιωθεί με ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Σχεδόν πέντε χρόνια μετά τη θέση της στην Επιτροπή, η ΕΕ αντιμετωπίζει ταραχώδεις περιόδους – τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Γάζα, την κλιματική κρίση, τις γεωπολιτικές εντάσεις, τον αυξανόμενο πληθωρισμό και τη φτώχεια και μια αναζωπύρωση του ακροδεξιού λαϊκισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, ένας δεύτερος όρος von der Leyen θα έφερνε μια αίσθηση σταθερότητας.

Η ηγεσία της έχει κερδίσει επίσης σεβασμό, ακόμη και από σοσιαλιστικά έθνη, όπως η Ισπανία.

Δεν είναι όμως δεδομένη η στήριξη όλων.

Ο Ούγγρος λαϊκιστής Βίκτορ Όρμπαν θα είναι ο πρώτος που θα αμφισβητήσει τον επαναδιορισμό της, αλλά και η Ιταλία θέτει ερωτηματικό, δεδομένου ότι το κόμμα των Αδελφών της Ιταλίας της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι ψήφισε κατά του διορισμού της φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019.

«Σίγουρα δεν είναι μια ολοκληρωμένη συμφωνία», είπε αξιωματούχος της ΕΕ στο EUobserver.

«Είναι κακό σημάδι ότι διατηρείτε το status quo [όταν τα πράγματα πάνε στραβά]», είπε ο αξιωματούχος της ΕΕ, επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχει ομόφωνη υποστήριξη για τη φον ντερ Λάιεν. Εάν δεν υπάρχει ομοφωνία, αυτό σημαίνει «αδύναμος πρόεδρος» και «αδύναμη επιτροπή».

Οι εσωτερικές απογοητεύσεις εντός της Κομισιόν και μεταξύ των ηγετών της ΕΕ θα μπορούσαν επίσης να εμποδίσουν την επανεκλογή της.

«Από έξω φαίνεται δυνατή· εσωτερικά, υπάρχει μια αίσθηση απογοήτευσης με την ηγεσία της», δήλωσε η Σοφία Ράσακ, ερευνήτρια από το κέντρο μελετών ευρωπαϊκής πολιτικής στις Βρυξέλλες.

Ο Russack είπε ότι οι προηγούμενοι επικεφαλής της Κομισιόν της ΕΕ – Jean-Claude Juncker και Jose Manuel Barroso – είχαν ήδη δείξει μια τάση προς την προεδρικού τύπου εξουσία, αλλά "έλαβε μια νέα διάσταση" υπό τη von der Leyen.

«Με το να είναι τόσο πολύ συγκεντρωτική, κυβερνά και ως εκ τούτου αναστατώνει πολλούς ανθρώπους μέσα στο ίδρυμα», είπε ο Russack.

'Υποτακτικός'

Η αυτοαποκαλούμενη «γεωπολιτική επιτροπή» της Von der Leyen το 2019 την έκανε πιο επικεντρωμένη στις εξωτερικές σχέσεις, υπερβαίνοντας τον ρόλο της ως επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ — και αντιμετωπίζοντας κριτική για τη μείωση του ρόλου του επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Josep Borrell, οδηγώντας σε συγκρούσεις μεταξύ τους.

Η καλή της σχέση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είναι γνωστή. Αλλά κάποιοι έχουν την εντύπωση ότι ήταν «υποταγμένη» στις ΗΠΑ, είπε ο αξιωματούχος της ΕΕ.

Για ορισμένους ηγέτες, είπε η πηγή, η «σκληρή» της στάση απέναντι στην Κίνα φαινόταν να προωθείται από την Ουάσιγκτον.

Ωστόσο, ο χειρισμός της στον πόλεμο στη Γάζα θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη διαμάχη της.

Στην υποστήριξή της προς το Ισραήλ, η αρχική σιωπή της von der Leyen σχετικά με τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου επικρίθηκε ευρέως για υπονόμευση της αξιοπιστίας της ΕΕ στη Μέση Ανατολή.

Προκάλεσε ακόμη και τη δημόσια αποδοκιμασία από τον Μπορέλ, καθώς και από τους ηγέτες της Ισπανίας, του Βελγίου και της Ιρλανδίας.

«Η ζημιά [στην αξιοπιστία της ΕΕ] ήταν τρομερή», είπε ο αξιωματούχος.

Ομοίως, η ταχεία και μονομερής απόφαση της φον ντερ Λάιεν να αναστείλει προσωρινά τις πληρωμές της Επιτροπής της ΕΕ προς την υπηρεσία του ΟΗΕ στη Γάζα (UNRWA) με βάση ισραηλινούς ισχυρισμούς τρομοκρατίας προκάλεσε επίσης κριτική από ηγέτες της ΕΕ που ένιωσαν απογοητευμένοι από την έλλειψη διαβούλευσης.

Αλλά αν μη τι άλλο, μπόρεσε να δώσει μια απάντηση στο περίφημο ερώτημα, που έθεσε απόκρυφα ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ: «Ποιον να καλέσω αν θέλω να μιλήσω στην Ευρώπη;».

«Είναι το παγκόσμιο πρόσωπο της Ευρώπης», δήλωσε στον EUobserver ο Γερμανός ευρωβουλευτής Daniel Caspary, επικεφαλής της αντιπροσωπείας του CDU στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Επιτυχίες και σκάνδαλα

Η πρώτη θητεία της Von der Leyen δεν έχει συνδεθεί με σημαντικές προόδους που σχετίζονται με την εσωτερική αγορά, την κεφαλαιακή και τραπεζική ένωση ή τις μεταρρυθμίσεις των συνθηκών της ΕΕ, αλλά το γεωπολιτικό της προφίλ θεωρείται προστιθέμενη αξία για την επόμενη επιτροπή.

Ενόψει της πιθανής επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο και με τον πόλεμο στην Ουκρανία που πιθανόν να συνεχιστεί επ' αόριστον, «έχοντας ένα έμπειρο χέρι στο τιμόνι της Επιτροπής που έχει αποδείξει την αξία της στην προώθηση της ένωσης ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ προς τα εμπρός δεν θα ήταν κακό», είπε στον EUobserver ο Τζέιμι Σι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.

"Μπορεί να μην είναι μια χαρισματική επικοινωνία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος… Αλλά το ιστορικό της ως πρόεδρος της Επιτροπής είναι σίγουρα πιο εντυπωσιακό από τους άμεσους προκατόχους της", πρόσθεσε.

Ο κατάλογος των μεγαλύτερων επιτυχιών της περιλαμβάνει: την κυκλοφορία του εμβολίου Covid-19, την Πράσινη Συμφωνία, άντληση 800 δισ. ευρώ σε νέο δανεισμό για την ανάκαμψη μετά την πανδημία και την απάντηση της ΕΕ στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Αλλά έχει σβήσει και το τετράδιό της.

Ενώ η ΕΕ βοήθησε στη δημιουργία μιας αποτελεσματικής εκστρατείας εμβολιασμού στην Ευρώπη, σκουπίασε εκατομμύρια ληγμένα τρυπήματα — αφού απέτυχε να τα μοιραστεί με φτωχότερα έθνη, υπονομεύοντας τις σχέσεις με την Αφρικανική Ένωση .

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, διαπραγματεύτηκε κρυφά την αγορά άνω των 1,8 δισεκατομμυρίων δόσεων μέσω κλήσεων και SMS με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Pfizer.

Αλλά όταν της ζητήθηκε να δείξει πώς πήγαν οι συνομιλίες για λόγους διαφάνειας, τα κείμενά της SMS εξαφανίστηκαν ως δια μαγείας.

Η Πράσινη Συμφωνία, η οποία ήταν μια από τις εμβληματικές πολιτικές της το 2019, έχει δεχθεί πολλές υποσχέσεις που δεν έχουν υποσχεθεί, μεταξύ των οποίων η μείωση των φυτοφαρμάκων , η ενημέρωση της νομοθεσίας για τα χημικά και η μείωση των γεωργικών εκπομπών.

Και πολλοί αναρωτιούνται εάν αυτές οι εκκρεμείς προτάσεις θα φτάσουν στο επόμενο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής εάν παραμείνει στην κορυφή.

Εν τω μεταξύ, άλλες δεσμεύσεις κατέρρευσαν εντελώς.

Αυτή η λίστα περιλαμβάνει την εμπορική συμφωνία Mercosur, την έκθεση σχετικά με τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού και την υπόσχεσή της να ακούσει τους πολίτες της ΕΕ για τις αλλαγές των συνθηκών — για να αναφέρουμε μόνο μερικά.

Ως επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ, η φον ντερ Λάιεν είναι μια από τις γυναίκες με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη.

Αλλά ως η πρώτη γυναίκα στη δουλειά, έχει αντιμετωπίσει και τον μισογυνισμό.

Στο περίφημο περιστατικό του SofaGate , της αρνήθηκαν την ίση μεταχείριση μαζί με έναν κορυφαίο άνδρα αξιωματούχο της ΕΕ κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Τουρκία.

Αυτό όμως της έδωσε μια ευκαιρία, την οποία άρπαξε, να αναδείξει τους αγώνες των γυναικών και να δείξει τη δέσμευσή της στην ισότητα των φύλων.

Αργότερα το 2022, χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τον υπουργό Εξωτερικών της Ουγκάντα, στρατηγό Τζέτζε Οντόνγκο, αγνοώντας την επιπόλαια, για να σφίξει μόνο τα χέρια με άντρες καθώς περνούσε.

Από την ιατρική στην πολιτική

Εν τω μεταξύ, το ταξίδι της από την ιατρική στην πολιτική δεν ήταν άμεσος δρόμος.

Γεννημένη στις 8 Οκτωβρίου 1958 στις Βρυξέλλες, η von der Leyen μεγάλωσε σε μια χριστιανική οικογένεια και σε ένα προνομιακό περιβάλλον ως κόρη του Ernst Albrecht, πρώην Ευρωπαίου δημοσίου υπαλλήλου και πρωθυπουργού της περιφέρειας της Κάτω Σαξονίας στη Γερμανία.

Στις Βρυξέλλες, όπου πέρασε τα πρώτα της 13 χρόνια, σπούδασε στο ελίτ πολύγλωσσο Ευρωπαϊκό Σχολείο για παιδιά διπλωματών και λειτουργών της ΕΕ, όπου έμαθε γαλλικά και αγγλικά.

Αργότερα, σπούδασε οικονομικά στη Γερμανία και στο London School of Economics – όπου προφανώς υιοθέτησε το όνομα της Rose Ladson για να προστατευτεί από την τότε ενεργή γερμανική τρομοκρατική ομάδα του Κόκκινου Στρατού.

Πριν ασχοληθεί με την πολιτική, σπούδασε επίσης ιατρική, πήρε πτυχίο στη γυναικολογία και παντρεύτηκε τον Γερμανό επιχειρηματία Heiko von der Leyen στα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Αφού έζησε μερικά χρόνια στην Καλιφόρνια, επέστρεψε στη Γερμανία και εντάχθηκε στο CDU το 1996.

Μέσα σε μια δεκαετία, πήγε από διάφορες θέσεις εργασίας στην τοπική πολιτική στην περιοχή του Ανόβερου σε ένα από τα σημαντικότερα ομοσπονδιακά υπουργεία της Γερμανίας.

Μετά τη νίκη του CDU στις ομοσπονδιακές εκλογές το 2005, η φον ντερ Λάιεν έγινε υπουργός υπό την κυβέρνηση της τότε γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ.

Από το 2005 έως το 2009, υπηρέτησε ως υπουργός Οικογενειακών Υποθέσεων, εισάγοντας πολιτικές όπως η άδεια πατρότητας και μητρότητας για τη στήριξη των οικογενειών.

Αργότερα έγινε υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, προτού αναλάβει το ρόλο του υπουργού Άμυνας το 2013 — έγινε η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε τη θέση.

Ως υπουργός Οικογενειακών Υποθέσεων και η ίδια μητέρα επτά παιδιών, αντιμετώπισε αντιδράσεις σχετικά με την απόπειρα λογοκρισίας της στο Διαδίκτυο να στοχεύσει την παιδική πορνογραφία ("Zugangserschwerungsgesetz" στα γερμανικά) και ονομάστηκε "Zensursula" (ένας συνδυασμός της γερμανικής λέξης "Zensur" για «λογοκρισία» και το όνομά της Ούρσουλα) από τους κριτικούς.

Ένα άλλο ψευδώνυμο ήταν η Krippen-Ursel ("crèche Ursula") για την υποστήριξή της να επεκτείνει τις θέσεις βρεφονηπιακών σταθμών.

Εργασιομανής

Σε αντίθεση με τους προκατόχους της, η von der Leyen αποφάσισε να ζήσει ακριβώς δίπλα στο γραφείο της στον 13ο όροφο του Berlaymont – δείχνοντας ότι είναι πραγματική εργασιομανής.

Όμως, παρά το πολυάσχολο πρόγραμμά της, ταξιδεύει από καιρό σε καιρό στο αγροτικό της σπίτι στο Beinhorn, κοντά στο Ανόβερο της Γερμανίας, όπου έχει πολλά άλογα, κατσίκες και κοτόπουλα.

«Η Φον ντερ Λάιεν υπήρξε αποτελεσματικός ηγέτης της επιτροπής, ιδιαίτερα όταν σκεφτόμαστε τις χαμηλές προσδοκίες που περιβάλλουν τον διορισμό της πριν από πέντε χρόνια», είπε η Σία.

Μετά τις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές του 2019, οι ηγέτες της ΕΕ έφεραν τον 65χρονο κεντροδεξιό πολιτικό από το υπουργείο Άμυνας της Μέρκελ χρησιμοποιώντας τις εξουσίες τους στη συνθήκη μετά την αποτυχία της διαδικασίας Spitzenkandidaten — στην οποία οι πολιτικές οικογένειες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρότειναν επικεφαλής υποψηφίους για την Επιτροπή η δουλειά και η οικογένεια που τα πάει καλύτερα στις εκλογές της ΕΕ προορίζεται να πάρει το βραβείο.

Αλλά αυτό έδωσε την εντύπωση ότι εξαναγκάστηκε στους ευρωβουλευτές, ακόμη και στο δικό της Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).

Ο Γερμανός πολιτικός εξασφάλισε την έγκριση με μικρή διαφορά, με 383 ψήφους υπέρ (και απαιτούνται 374 ψήφοι).

Μένει τώρα να φανεί πόσο καλά τα πάει η κεντροδεξιά στις εκλογές της ΕΕ τον Ιούνιο και αν αυτό το περιθώριο παραμένει ακόμα.

«Ωστόσο, για να εξασφαλίσει τη θέση της, μπορεί να της ζητηθεί να αναιρέσει τα μεγάλα της επιτεύγματα, από την καθυστέρηση της δράσης για το κλίμα μέχρι την αναστολή της διεύρυνσης και της μεταρρύθμισης της ένωσης», δήλωσε στο EUobserver ο Alberto Alemanno, καθηγητής δικαίου της ΕΕ στο HEC Paris.

«Αυτό είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι για την ανθεκτικότητα και την αξιοπιστία της Ένωσης και συνταγή αυτοκαταστροφής».