Η σχέση της Ιταλίας με την Αφρική έχει γίνει το μεγαλύτερο έργο διεθνούς εξωτερικής πολιτικής της Μελόνι και θα αποτελέσει τη λυδία λίθο της διεθνούς αξιοπιστίας της το 2024.

Προς τιμήν της, η Μελόνη ανύψωσε αυτή τη σχέση στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο. Δεδομένης της κλίμακας των αναπτυξιακών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αφρικανικές κοινωνίες, αυτό είναι ακριβώς το σωστό επίπεδο για την οικοδόμηση της πολιτικής συναίνεσης και την εντολή για την πολύ αναγκαία δράση.

Ωστόσο, ελάχιστα στην κλίμακα, η ποιότητα και η συνεκτικότητα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της πρόκλησης επιτεύχθηκε στη Ρώμη. Αυτή ήταν σίγουρα μόνο η αρχή μιας φιλόδοξης προσπάθειας, αλλά απομένουν πολλά ακόμα να γίνουν.

Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης εκτιμά ένα κενό άνω των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων [93 δισεκατομμύρια ευρώ] ετησίως σε επενδύσεις υποδομής στην αφρικανική ήπειρο. Ταυτόχρονα , τα υψηλά επίπεδα χρέους, το αυξανόμενο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και τα υψηλά επιτόκια περιορίζουν την επενδυτική ικανότητα των αφρικανικών χωρών για ζωτικές κοινωνικές και κλιματικές ανάγκες.

Από το 2010, το δημόσιο χρέος στην υποσαχάρια Αφρική έχει εκτοξευθεί στα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, οι ιδιώτες πιστωτές βγάζουν μεγαλύτερο ποσό από αυτό που επενδύουν και οι φτωχότερες χώρες στον κόσμο – οι περισσότερες από τις οποίες είναι στην Αφρική – πλήρωσαν 89 δισεκατομμύρια δολάρια σε κόστος εξυπηρέτησης του χρέους μόνος το 2022.

Τίποτα από αυτή την τρομακτική πραγματικότητα δεν αναγνωρίστηκε από τη Μελόνι.

Η προσφορά της Ιταλίας να κινητοποιήσει 5,5 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, συντριπτικά σε ήδη χορηγούμενα δάνεια και εγγυήσεις, είναι ωχρή σε σύγκριση με τους όγκους και τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για τις χρηματοδοτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αφρική. Μόνο μια συντονισμένη οικονομική προσφορά σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να ανταποκριθεί αξιόπιστα στις αφρικανικές ανάγκες.

Ωστόσο, η Ιταλία έχει μια δεύτερη ευκαιρία καθ' όλη τη διάρκεια του έτους να μετατρέψει τα λόγια σε πράξη. Μια σημαντική ευκαιρία για την αύξηση των οικονομικών μέσων Τα αφρικανικά έθνη χρειάζονται εξαρτήματα από την αναπλήρωση της Διεθνούς Αναπτυξιακής Εταιρείας (IDA), μιας από τις πιο ευνοϊκές μορφές χρηματοδότησης της Παγκόσμιας Τράπεζας, της οποίας κύριοι δικαιούχοι είναι οι αφρικανικές χώρες. Η διατήρηση και η ενίσχυση του στοιχείου της επιχορήγησης και τουλάχιστον η διατήρηση του σημερινού επιπέδου επιχορηγήσεων θα είναι ζωτικής σημασίας.

Η ιταλική προεδρία της G7 το 2024 — η οποία λαμβάνει χώρα 80 χρόνια μετά τη δημιουργία των ιδρυμάτων Bretton Wood — είναι άλλη μια σημαντική ευκαιρία για την Ιταλία να θέσει το όραμά της να κάνει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα κατάλληλο για έναν ταχέως θερμαινόμενο και ακόμη σε μεγάλο βαθμό άδικο κόσμο.

Μορατόριουμ χρέους

Η υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων για το χρέος, το μορατόριουμ του χρέους — όπως ζητήθηκε από την Αφρικανική Ένωση — και οι μηχανισμοί για την αύξηση του δημοσιονομικού χώρου για παραγωγικές επενδύσεις θα είναι καίριας σημασίας. Και πάλι, η Ιταλία θα χρειαστεί να συνεργαστεί με τους Ευρωπαίους συμμάχους της για να παράσχει την κλίμακα και το βάθος που χρειάζεται, πόσο μάλλον σε ένα σενάριο περικοπών των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.

Δίπλα στο χρέος, ο άλλος ελέφαντας στο δωμάτιο – όπως τόνισε ο πρόεδρος της Κένυας Γουίλιαμ Ρούτο – είναι η ποιότητα των ενεργειακών επενδύσεων.

Αν και αναγνωρίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί ο δεσμός κλίματος-ενέργειας στην Αφρική, η Μελόνι παρέμεινε πολύ διφορούμενη σχετικά με τη φύση των ενεργειακών επενδύσεων που θα υποστηρίξει. Η σύνοδος κορυφής ήταν μια χαμένη ευκαιρία να εξηγήσουν τόσο οι Ιταλοί όσο και οι Αφρικανοί ηγέτες πώς σκοπεύουν να υποστηρίξουν τη δήλωση COP28 του Ντουμπάι για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα.

Η ισχυρή επιρροή της ιταλικής εταιρείας O&G Eni, του δεύτερου μεγαλύτερου παραγωγού πετρελαίου και φυσικού αερίου και του τρίτου μεγαλύτερου κατασκευαστή νέου πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αφρική, δεν μπορεί να αγνοηθεί. Όσο περισσότερο η ιταλική διπλωματία και η πολιτική παραμένουν μπλεγμένες με τα σχέδια της βιομηχανίας O&G που δεν ευθυγραμμίζονται με μια επιστημονική μετάβαση, τόσο λιγότερη αξιοπιστία θα αποκτήσει η Ιταλία στη διεθνή σκηνή.

Υποστηρίζοντας νέα έργα φυσικού αερίου που δεν είναι συμβατά με τους στόχους για το κλίμα, την ασφάλεια και την ανάπτυξη, η Ιταλία θα αποτύχει να υποστηρίξει αξιόπιστα μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης για τον αφρικανικό λαό, ο οποίος επωφελείται λιγότερο από νέα έργα ορυκτών καυσίμων, όπως στην περίπτωση της Μοζαμβίκης , και για την αντιμετώπιση του κλίματος αλλαγή ως βασική αιτία της αναγκαστικής μετανάστευσης.

Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι μέχρι το 2050 θα μπορούσαν να υπάρχουν έως και 216 εκατομμύρια «μετανάστες από το κλίμα» παγκοσμίως, με την υποσαχάρια Αφρική να επηρεάζεται περισσότερο.

Η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είναι ένα κύριο αίτημα περισσότερων από 70 οργανώσεων της αφρικανικής κοινωνίας των πολιτών προς τους Ιταλούς και Αφρικανούς ηγέτες. Ωστόσο, ενώ οι εκπρόσωποι της ιταλικής βιομηχανίας O&G είχαν πλήρη πρόσβαση στη σύνοδο κορυφής, δεν παρείχε καμία διαφάνεια στην κοινωνία των πολιτών ούτε διαφάνεια στις συζητήσεις, σηματοδοτώντας μια τεράστια αποσύνδεση μεταξύ του δημόσιου συμφέροντος και των πολιτικών εκπροσώπων.

Τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αφρική χρειαζόμαστε μια πολύ πιο ανοιχτή και περιεκτική συζήτηση σχετικά με το πού βρίσκεται το δημόσιο συμφέρον στην εποχή της κλιματικής αλλαγής. Και πώς να αντιμετωπιστεί η σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων και των φορέων λήψης αποφάσεων, όπως προέκυψε στο COP28 και θα συνεχιστεί στο COP29 στο Αζερμπαϊτζάν.

Χωρίς υπευθυνότητα, διαφάνεια και καινοτομία, η πρόθεση της Meloni να οικοδομήσει μια νέα και δικαιότερη σχέση μεταξύ των εθνών θα αποτύχει. Υπάρχει ακόμη χρόνος για να καλύψουμε τη διαφορά.

Η ιταλική Σύνοδος Κορυφής των G7 τον Ιούνιο είναι ο επόμενος σταθμός που θα δείξει αν γινόμαστε μάρτυρες μιας πραγματικής «αλλαγής παραδείγματος», όπως ισχυρίζεται και ελπίζει η Meloni, ή μια άλλη κενή υπόσχεση.