Ξεκίνησαν, πρώτα, με εκνευρισμένες προσπάθειες να τον αποτρέψουν από το να εμπλακεί στην αντιπολίτευση. Οι τραμπούκοι εμπνευσμένοι από το καθεστώς του επιτέθηκαν με επικίνδυνες ουσίες. συνελήφθη τακτικά, κατά παράβαση του ρωσικού συντάγματος, σε πολυάριθμες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και τελικά φυλακίστηκε με ψεύτικες κατηγορίες.

Αυτό δεν τον εμπόδισε. Όταν βγήκε από τη φυλακή, συνέχισε τον ακτιβισμό του κατά του Πούτιν και έχτισε το μεγαλύτερο κίνημα πολιτικής αντιπολίτευσης στη Ρωσία μέχρι σήμερα που αμφισβήτησε άμεσα την εξουσία του Πούτιν. Συγκεκριμένα, η ομάδα του Ναβάλνι δημοσίευσε έρευνες που αποκάλυψαν βρώμικη διαφθορά των πιο υψηλόβαθμων αξιωματούχων και πολιτικών της Ρωσίας, αντιπαραβάλλοντας την απληστία και τις πολυτελείς ζωές τους με τη φτώχεια και την ανισότητα που στραγγαλίζει τον ρωσικό πληθυσμό.

Μία από τις έρευνες, που εξετάζει τον πρώην πρόεδρο της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ, προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη Ρωσία.

Το Κρεμλίνο επέλεξε τότε μια άλλη τακτική: θα καταστείλει τους ακτιβιστές του κινήματος του Ναβάλνι και θα συνέτριβε τις οργανωτικές τους δομές και, ταυτόχρονα, θα αγνοούσε επιδεικτικά τη φιγούρα του ίδιου του Ναβάλνι — σε βαθμό που ο Πούτιν συνειδητά και, ίσως, δεισιδαιμονικά θα αρνιόταν να πείτε το όνομα του Ναβάλνι — ακόμα κι αν ρωτηθούν απευθείας για αυτόν από τα μέσα ενημέρωσης.

Το Κρεμλίνο θα προσπαθούσε επίσης να απαλλαγεί από τον Ναβάλνι αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει τη Ρωσία οικειοθελώς, αλλά ήξερε καλά ότι η μετανάστευση του θα ήταν το τέλος του πολιτικού του έργου στη Ρωσία – δεν θα είχε ηθικό δικαίωμα να κινητοποιήσει Ρώσους πολίτες που εξακολουθούν να ζουν στη Ρωσία για δράση κατά του αυταρχικού καθεστώτος από ένα άνετο και ασφαλές σπίτι στη Δύση.

Πολύ επικίνδυνο

Κάποια στιγμή, ο Πούτιν συνειδητοποίησε ότι καμία από τις τακτικές εναντίον του Ναβάλνι δεν λειτούργησε και ότι το κίνημά του αποδείχθηκε πολύ ανθεκτικό και, ως εκ τούτου, πολύ επικίνδυνο.

Ενώ ο μακροχρόνιος στόχος του Κρεμλίνου ήταν να αποπολιτικοποιήσει τον πληθυσμό, να τον κάνει να σταματήσει να αναρωτιέται για άλλες κατευθύνσεις πολιτικής ανάπτυξης της χώρας του, το κίνημα του Ναβάλνι προσπάθησε να πολιτικοποιήσει εκ νέου τους Ρώσους πολίτες, να τους ωθήσει να αρχίσουν να θέτουν πολιτικά ερωτήματα στον Πούτιν. και η κλίκα του.

Αυτό ήταν πάρα πολύ για το Κρεμλίνο, έτσι αποφάσισαν απλώς να σκοτώσουν τον κύριο αντίπαλο του Πούτιν.

Το επιλεγμένο όπλο του φόνου ήταν ο χημικός νευρικός παράγοντας – το περιβόητο δηλητήριο Novichok. Χάρη στους Ρώσους γιατρούς έκτακτης ανάγκης και τους Γερμανούς γιατρούς, και, ίσως, και στην καθαρή τύχη, ο Ναβάλνι επέζησε από αυτή την απόπειρα κατά της ζωής του.

Μετά την επιτυχή θεραπεία σε ένα γερμανικό νοσοκομείο, ο Ναβάλνι αποφάσισε να επιστρέψει στη Ρωσία — παρά τις προειδοποιήσεις ότι το Κρεμλίνο, τουλάχιστον, θα τον φυλάκιζε για χρόνια, ή ακόμη και ανελέητα θα προσπαθούσε να τον σκοτώσει ξανά. Αλλά εκείνη τη στιγμή ο Ναβάλνι είχε πιθανώς συνειδητοποιήσει ότι ο ακτιβισμός του είχε μεγαλύτερη σημασία από τη δική του ευημερία. Ήταν έτοιμος να θυσιάσει τη ζωή του για μια ελεύθερη Ρωσία, για μια «όμορφη Ρωσία του μέλλοντος» όπως του άρεσε να λέει.

Συνελήφθη αμέσως με την άφιξή του στη Μόσχα. Καταδικάστηκε σε πολλά χρόνια σε στρατόπεδο φυλακών, σε συνθήκες που του άφηναν μηδενικές πιθανότητες να επιβιώσει ακόμη και μεσοπρόθεσμα. Αυτό που βίωσε στη φυλακή ήταν βάναυσα σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια που θα οδηγούσαν αναγκαστικά στον θάνατό του. Αυτό ήταν απλώς θέμα χρόνου.

Επιλέγοντας να βρίσκεται στη Ρωσία με τον λαό του ενάντια σε όλες τις πιθανότητες —όπως ορισμένοι άλλοι Ρώσοι ακτιβιστές της αντιπολίτευσης, όπως ο Βλαντιμίρ Καρα-Μούρζα και ο Ίλια Γιασίν — ο Ναβάλνι έγινε φάρος ελπίδας για όσους πίστευαν ότι μια διαφορετική Ρωσία, μια δημοκρατική Ρωσία, που θα προτιμούσε ήταν δυνατό να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των Ρώσων από το να τους στείλει να σκοτώσουν και να σκοτωθούν σε μια γειτονική χώρα.

Ο θάνατος του Ναβάλνι συντρίβει αυτή την ελπίδα και συμβολίζει ένα ακόμη δραματικό ορόσημο στην ιστορία της χώρας του. Στο εσωτερικό, ο θάνατός του —έναν μόλις μήνα πριν από την «προεδρική επανεκλογή» του Πούτιν— σηματοδοτεί ένα νέο και ακόμη πιο φαύλο κύμα πολιτικής καταστολής. Αλλά είναι επίσης ένα μήνυμα προς την κοινότητα των δυτικών δημοκρατιών που στοχεύει να δείξει ότι δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει ποτέ μια διαφορετική Ρωσία – ένα μήνυμα που ο Ναβάλνι και το κίνημά του έκαναν ό,τι μπορούσαν για να αντιμετωπίσουν με το θαρραλέο πολιτικό τους έργο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι δυτικές δημοκρατίες θα απαντήσουν στον θάνατο του Ναβάλνι —με οργισμένες δηλώσεις ή/και κυρώσεις— αλλά ούτε και ότι ο ρωσικός πληθυσμός είναι ο μόνος παράγοντας πολιτικής αλλαγής στη χώρα τους. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η θυσία του Ναβάλνι ήταν ή όχι μάταιη.