ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ (1798-1857)
«Κλείσε την Ελλάδα στην ψυχή σου και θα τη νιώσεις
μέσα σου λαχταράς κάθε είδους μεγαλείο».
Του γιατρού Νίκου Δ. Κοκκώνη
ΣΤΙΣ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1857 η Ελλάδα βυθιζόταν στο πένθος. Την ημέρα αυτή ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, αυτός που είχε γράψει το τραγούδι των τραγουδιών για την πατρίδα μας, δεν ζούσε πια.
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 αποκάλυψε στον ποιητή την ελευθερία, την αρετή και την ψυχή της Ελλάδας. Η θηριωδία του κατακτητή τον συγκλόνισε και τώρα ο κόμης της Ζακύνθου γίνεται ο Έλληνας επαναστάτης. Επιλέγει να εκφραστεί στο δημοτικό και προσπαθεί να κατακτήσει την ελληνικότητα. Ο «Ύμνος στην Ελευθερία» και η «Ωδή στον Βύρωνα» θα δουν σύντομα το φως της δημοσιότητας, οι πρώτοι στίχοι των οποίων έχουν μείνει ανεξίτηλα στη μνήμη μας από τις σχολικές γιορτές:
«Ελευθερία, σταμάτα για λίγο
να χτυπήσει με το σπαθί.
Τώρα σκάσε και κλάψε
στο σώμα του Βύρωνα…».
Σε απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων από την πόλη βρίσκεται ο λόφος του Στράνη. Εδώ ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ακούγοντας τους κανονιοβολισμούς του Μεσολογγίου, εμπνεύστηκε και έγραψε τον Ύμνο. Λέγεται ότι το σημείο όπου βρίσκεται η στήλη με την προτομή του ποιητή ήταν το πουρνάρι κάτω από το οποίο έγραψε τον Ύμνο.
Ο «Ύμνος» (158 στροφές) είναι ένα υπέροχο ποίημα. Ο ποιητής το έγραψε σε ηλικία 25 ετών τον Μάιο του 1823, μέσα σε ένα μήνα. Και το έγραψε καθισμένος στη σκιά ενός δέντρου στο λόφο του Στράνη στη Ζάκυνθο. Ο Λόφος, ένα πάρκο ανάμεσα σε ελαιόδεντρα και πεύκα, προσφέρει όμορφη και πανοραμική θέα, με το Μεσολόγγι να ξεχωρίζει στο βάθος. Είχα την τύχη ένα καλοκαίρι να είμαι εκεί ως προσκυνητής, καλεσμένος από τους δασκάλους του νησιού. Δεν θα υπήρχε, νομίζω, καταλληλότερο σημείο ιστορικής αναφοράς για τον «Ύμνο», με τον ποιητή να εμπνέεται ακούγοντας τον απόηχο των κανονιών του αγώνα, πέρα από τη θάλασσα του Τσιλιβί.
Στον «Ύμνο» ο Σολομών ορίζει την ελευθερία, την Ελλάδα, την πίστη του έθνους μας και την ιστορία του παρελθόντος και του παρόντος. Δίνει νόημα στον αγώνα του '21, στις μάχες και τις σφαγές. Διδάσκει τα κακά της διχόνοιας και τα καλά της ενότητας. Ο τροχαϊκός ρυθμός, δηλαδή η εναλλαγή μιας τονισμένης συλλαβής με μια άτονη, έκανε το κείμενο γρήγορο και σε εγρήγορση:
«Σε ξέρω από την άκρη
του φοβερού σπαθιού
Σε ξέρω εξ όψεως
που μετρά βίαια τη γη…»
Ο Ύμνος σύντομα μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και οι κριτικοί μίλησαν για έναν νέο Σιμωνίδη, τον Αλκαίο και τον Πίνδαρο. Η φήμη του ποιητή απλώθηκε σε όλο τον κόσμο και ο «Ύμνος» ενίσχυσε το πνεύμα του αγώνα του '21 και συνέβαλε στην προσπάθεια της απελευθέρωσης.
Τώρα ο ποιητής κερδίζει πανελλήνια αναγνώριση. Το 1849 παρασημοφορήθηκε με το ανώτατο βασιλικό παράσημο (Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος) από τον Όθωνα, «γιατί με την ποίησή του τόνωσε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία». Δύο χρόνια αργότερα, η υγεία του ποιητή άρχισε να υποβαθμίζεται ανεπανόρθωτα, με συνεχή εγκεφαλικά.
ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1857, ο Σόλομον άφησε την τελευταία του πνοή, δύο μήνες πριν συμπληρώσει τα 59 του χρόνια. Η φήμη του θανάτου του διαδόθηκε αστραπιαία σε όλη την Ελλάδα. Ο ένθερμος υμνητής της Ελληνικής Επανάστασης δεν ήταν πια. Εκείνη την ημέρα η Ελλάδα γνώρισε την αρχή της αθανασίας του.
Το 1865 οι πρώτες 24 στροφές του «Ύμνου» καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας. (Από αυτά, τα δύο πρώτα ψάλλονται σε επίσημες τελετές και συνοδεύουν την έπαρση και το ύψωμα της σημαίας μας.)
ΑΥΤΟΣ ΗΤΑΝ ο Διονύσιος Σολωμός. Αυτός που πρωτοστάτησε στη συστηματική καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας και άνοιξε το δρόμο για τη χρήση της από μεταγενέστερους συγγραφείς. Αυτός που εξέφρασε θαυμάσια τον αγώνα του λαού μας για ελευθερία.
Ας τον γιορτάσουμε λοιπόν φέτος στο 167ο πνευματικό του μνημόσυνο ως ήρωα. Ήταν επίσης ένας αθάνατος του 21ου αιώνα. Άλλοι πολέμησαν για την ελευθερία μας με το σπαθί τους, εκείνος με την πένα του. Αξίζει λοιπόν να καθιερωθεί (το 2017) η 9η Φεβρουαρίου (ημέρα μνήμης του) ως Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας.
Ας τιμήσουμε σήμερα με περηφάνια τη γλώσσα μας και τον εθνικό μας ποιητή!
Ο Δρ Νίκος Δ. Κοκκώνης, Ph.D.