Ο Αλίεφ επιτάχυνε τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές από την αρχικά προγραμματισμένη ημερομηνία τους το 2025 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2024, εγείροντας ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με τη χειραγώγηση των δημοκρατικών διαδικασιών. Η έλλειψη διαφάνειας σε αυτόν τον απότομο επαναπρογραμματισμό δημιουργεί ανησυχίες σχετικά με την εξουσία ενός εν ενεργεία προέδρου να χειραγωγεί τα εκλογικά χρονοδιαγράμματα.

Η απόφαση του Προέδρου Αλίεφ να επισπεύσει τις εκλογές ευθυγραμμίζεται με μια υπολογισμένη πολιτική στρατηγική. Επιβαίνοντας σε ένα κύμα αυξανόμενης δημοτικότητας που προέκυψε από την πρόσφατη κατάληψη της περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από την κυβέρνηση, ο Αλίεφ είχε στόχο να εκμεταλλευτεί τη δυναμική και να εξασφαλίσει τη συνεχιζόμενη κυριαρχία του στην εξουσία.

Αυτός ο ελιγμός έχει προηγούμενο. απηχεί προηγούμενες περιπτώσεις όπου ο πρόεδρος άλλαξε τους εκλογικούς κανόνες προς όφελός του για να διατηρήσει την κλεπτοκρατία που ξεκίνησε από τον πατέρα του πριν από δεκαετίες.

Το 2009, ο Αλίεφ αφαίρεσε το όριο των δύο θητειών για τους προέδρους, εδραιώνοντας την εξουσία του στην προεδρία. Μεταγενέστερες αλλαγές το 2016, συμπεριλαμβανομένης της παράτασης της προεδρικής θητείας από πέντε σε επτά χρόνια και η μείωση της απαίτησης ηλικίας για τους υποψηφίους, άφησαν να εννοηθεί ένα δυναστικό σχέδιο για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη μετάβαση της εξουσίας στον γιο του στο μέλλον.

Σε μια άλλη αμφισβητήσιμη κίνηση, ο Αλίεφ διόρισε τη σύζυγό του ως πρώτο αντιπρόεδρο, εδραιώνοντας τον οικογενειακό έλεγχο στην ηγεσία του έθνους.

Η σιδερένια λαβή του Αλίεφ

Η επίμονη δέσμευση της οικογένειας Αλίεφ στο πολιτικό τοπίο του Αζερμπαϊτζάν υπογραμμίζεται περαιτέρω από την καταστολή των δίκαιων εκλογικών διαδικασιών και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Από την άνοδό του στην εξουσία το 2003, ο Ιλχάμ Αλίεφ καταπνίγει σταθερά την αντιπολίτευση και καταφεύγει στη φυλάκιση περισσότερων από εκατό πολιτικών αντιπάλων — καθώς και οκτώ επιφανών πρώην ηγετών του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά την εθνοκάθαρση περισσότερων από 120.000 Αρμενίων από την κυβέρνησή του.

Δεν είναι περίεργο γιατί οι άλλοι έξι υποψήφιοι που έτρεξαν «εναντίον» του σε αυτές τις πρόσφατες εκλογές δεν ήταν καθόλου επικριτικοί για τη διακυβέρνησή του — στην πραγματικότητα, επαινώντας τον ως μεγάλο πολιτικό, οδηγώντας σε μια εκλογή που «δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά…[η οποία… ] κατέληξε σε έναν διαγωνισμό χωρίς γνήσιο πλουραλισμό», όπως σημείωσε ένας παρατηρητής από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.

Περαιτέρω, η περιφρόνηση του καθεστώτος για τον ελεύθερο Τύπο είναι εμφανής στον πνιγμό της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, με τις συνεχείς συλλήψεις δημοσιογράφων που τόλμησαν να αποκαλύψουν τη διαφθορά, ιδιαίτερα τους μήνες πριν από τις εκλογές. Οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα κατατάσσουν το Αζερμπαϊτζάν στην 151η θέση από 180 χώρες στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, αντικατοπτρίζοντας ένα κραυγαλέο μοτίβο καταστολής της ελευθερίας του λόγου.

COP29

Παρά τους ισχυρισμούς για πάνω από 80.000 εγγεγραμμένους παρατηρητές στις επικείμενες εκλογές, η ιστορία του Αζερμπαϊτζάν όσον αφορά την απέλαση παρατηρητών, τη συμμετοχή σε εκλογική νοθεία και τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την αξιοπιστία της εκλογικής του διαδικασίας.

Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) ανέφερε σε δήλωσή του "ενδείξεις γεμίσματος κάλπες…[που] έθεσε σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το εάν τα ψηφοδέλτια καταμετρήθηκαν και αναφέρθηκαν με ειλικρίνεια" στις εκλογές αυτού του μήνα.

Καθώς η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί αυτά τα δυσοίωνα σημάδια, καθίσταται επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από το καθεστώς Αλίεφ. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο καθώς το Αζερμπαϊτζάν θα φιλοξενήσει την COP29, τη σημαντική ετήσια συνάντηση των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στη χώρα αργότερα φέτος.

Καθώς χιλιάδες επιχειρήσεις, ακτιβιστές για το κλίμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα και κυβερνητικοί διαπραγματευτές ετοιμάζονται να κατέβουν στο Μπακού φέτος, πρέπει να το κάνουν με καθαρή συνείδηση και να καλέσουν τον οικοδεσπότη να αντιμετωπίσει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα που αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό της διαδικασίας COP.

Το να κλείνουμε τα μάτια στο ιστορικό παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του καθεστώτος δεν αποτελεί επιλογή. Είναι επιτακτική ανάγκη το Αζερμπαϊτζάν να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, να απελευθερώσει όλους τους πολιτικούς κρατούμενους και να συνάψει ειρηνευτική συμφωνία με την Αρμενία μετά τη στρατιωτική του δράση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δεν πρέπει να περιμένουμε τίποτα λιγότερο από τον οικοδεσπότη του COP29.