Όλος ο κόσμος θέλει γερμανικό στρατιωτικό εξοπλισμό, αλλά το Βερολίνο περιορίζει τις πωλήσεις σε χώρες που τηρούν τα δυτικά πρότυπα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο. Πιασμένη στη μέση, η γερμανική στρατιωτική βιομηχανία προσπαθεί να γίνει δημιουργική για να πουλήσει όσο το δυνατόν περισσότερα.

Η υψηλότερη βαθμίδα στρατιωτικού εξοπλισμού στον κόσμο

Το Κατάρ έστειλε αξιωματούχους στην Ευρώπη για να περιηγηθούν στην αγορά για τον επόμενο γύρο στρατιωτικών εξαγορών τους. Αν οι πλούσιες στρατιωτικές δαπάνες του Κατάρ είναι γνωστές, η επιλογή να επισκεφτείς το εργοστάσιο της γερμανικής κατασκευάστριας εταιρείας Rheinmetall στην Ουγγαρία, και όχι τα κεντρικά γραφεία στη Γερμανία, δεν είναι αθώα. Το Lynx, η τελευταία παραγωγή της Rheinmetall, έχει τραβήξει την προσοχή των ενόπλων δυνάμεων του Κατάρ, αφού έχει ήδη αγοραστεί από την Ουγγαρία, η οποία το παράγει εν μέρει. Το μαχητικό όχημα πεζικού, ένα από τα πιο προηγμένα στον κόσμο, παράγεται από κοινού από τη Γερμανία και την Ουγγαρία. Το Κατάρ φαίνεται να πληρώνει υψηλό ενδιαφέρον τόσο για το ίδιο το όχημα, όσο και για την πολύ προηγμένη και αυτοματοποιημένη αλυσίδα εφοδιασμού που το παράγει.

Το Βερολίνο επιβλέπει όλες τις στρατιωτικές πωλήσεις

Στο πλαίσιο της αμυντικής, διπλωματικής και βιομηχανικής του πολιτικής, το Βερολίνο εξετάζει όλες τις μεταφορές και τα ξένα κράτη μπορούν να αγοράσουν μόνο με τη σφραγίδα του Βερολίνου. Ο στόχος είναι να αποτραπεί ο γερμανικός εξοπλισμός να καταλήξει σε λάθος χέρια και να χρησιμοποιηθεί είτε σε τρομοκρατικές δραστηριότητες είτε από κυβερνήσεις που είναι διαβόητες για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή διαπράττουν βία εναντίον αμάχων – κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν και δεν θα γίνει πλέον ανεκτή από τη γερμανική κοινωνία των πολιτών. Ο υφυπουργός Sven Giegold δηλώνει : « η γερμανική κυβέρνηση εμμένει στην περιοριστική βασική γραμμή της στις αποφάσεις της πολιτικής εξαγωγών όπλων, σύμφωνα με την οποία το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει ιδιαίτερη σημασία για όλες τις αποφάσεις της πολιτικής εξαγωγών όπλων ». Μέχρι τώρα, αυτή ήταν μια απλή πολιτική και μπορούσε να χαλαρώσει ή να αυστηροποιηθεί ανάλογα με τις καταστάσεις. Η πολιτική, κατά πάσα πιθανότητα, θα κατοχυρωθεί στο γερμανικό δίκαιο στο εγγύς μέλλον, ώστε να αντικατοπτρίζει τη δέσμευση του Βερολίνου να μην συμμετέχει με κανέναν τρόπο σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή σε καταστολή των πολιτών. Ο αναλυτής Bastian Giegerich γράφει : « Η κυβέρνηση συνασπισμού εργάζεται για τη σύνταξη ενός νόμου για τις εξαγωγές όπλων που επιβεβαιώνει όσα μέχρι τώρα ήταν πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές », επικαλούμενος το νομοσχέδιο που έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό και θα πρέπει να ψηφιστεί σύντομα. 

Οι αντιδράσεις από τον Τύπο, την πολιτική τάξη και την κοινή γνώμη αυξάνονται σταθερά με τα χρόνια. Το 2015, η γερμανική κυβέρνηση έμαθε ότι είχε οπλίσει ακούσια το Ισλαμικό Κράτος, μεταφέροντας όπλα στο Ιράκ, τα οποία αργότερα έκλεψαν εύκολα η τρομοκρατική οργάνωση. Η αναλύτρια της Deutsche Welle, Natalie Muller, παρέθεσε την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας λέγοντας : « Το 30 τοις εκατό των όπλων που χρησιμοποιούσαν οι εξτρεμιστές του ΙΚ στα πεδία μάχης στη Συρία και το Ιράκ προέρχονταν αρχικά από εργοστάσια στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Γερμανία. Το 2014, δεκάδες Μεξικανοί πολίτες σφαγιάστηκαν χρησιμοποιώντας γερμανικά όπλα Heckler & Koch: « Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τουφέκια G36 εκτοξεύτηκαν ακριβώς σε αυτήν την κατάσταση […] . Ωστόσο, τα μισά από τα σχεδόν 10.000 τουφέκια που παραδόθηκαν κατέληξαν σε αυτές ακριβώς τις περιοχές », γράφει ο διεθνής ρεπόρτερ Wolf-Dieter Vogel .

Άσχημα νέα για τις στρατιωτικές βιομηχανίες

Εάν τα κράτη με αμφισβητήσιμες επιδόσεις και φήμη δεν είναι πλέον σε θέση να αποκτήσουν γερμανικό εξοπλισμό, αυτό θα αφαιρέσει ένα σημαντικό μέρος της επιχείρησης από τους κατασκευαστές που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε μεγάλες διεθνείς πωλήσεις για να χρηματοδοτήσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο υψηλής προστιθέμενης αξίας. Εν ολίγοις, οι καλύτεροι πελάτες θα μπορούσαν να αποκλειστούν από το Βερολίνο. Το 2023, η Γερμανία εξήγαγε εξοπλισμό αξίας σχεδόν 12 δισεκατομμυρίων ευρώ , μια ζωτική ανακούφιση για τις εγχώριες βιομηχανίες που βλέπουν μικρή αύξηση στις παραγγελίες της Bundeswehr, παρά τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού Olaf Scholtz.

Η κυβερνητική άδεια είναι μια πολύ κοινή πρακτική, καθώς σχεδόν όλα τα έθνη ασκούν αυστηρό έλεγχο στις εξαγωγές όπλων, για λόγους προστασίας της τεχνολογίας, της παγκόσμιας ασφάλειας και της διπλωματίας, αλλά η Γερμανία θα κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα στους δικούς της κατασκευαστές: πράγματι, οι βιομηχανίες έχουν τη δυνατότητα να τους παρακάμψουν ανοίγοντας ξένες εταιρείες και πουλώντας μέσω αυτών. Η πρακτική είναι ευρέως διαδεδομένη: Τεχνικά, τα όπλα πωλούνται από την Ιταλία , την Αφρική, την Κολομβία , την Ουγγαρία κ.λπ., και όχι από τη Γερμανία. Με τη δημιουργία μιας θυγατρικής στην Ιταλία, η Rheinmetall κατάφερε εύκολα να παρακάμψει το εμπάργκο όπλων της Σαουδικής Αραβίας και να διατηρήσει κερδοφόρους δεσμούς με τους καλύτερους πελάτες της. Παρόμοια θυγατρική έχει ιδρυθεί στη Νότια Αφρική, επίσης με τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Οι κατασκευαστές, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν αυτήν την τεχνική μόλις τεθεί σε ισχύ ο νόμος.

Το Κατάρ γνωρίζει το κενό

Το Κατάρ ξοδεύει δισεκατομμύρια για να χρηματοδοτήσει την ασφάλεια και τη διπλωματία του, μέσω του πρακτορείου αμυντικών εξαγορών Barzan , που αυξάνει τις επενδύσεις στο εξωτερικό. Ο Abdullah Hassan Al-Khater, επικεφαλής του Barzan, δηλώνει : « Υπάρχουν επενδύσεις όσον αφορά την άμυνα και την ασφάλεια. Για παράδειγμα, η Πολιτεία του Κατάρ επενδύει στην BMC και εμείς κατέχουμε ένα μεγάλο μέρος αυτού ». Η BMC εδρεύει στην Τουρκία, ένα φιλικό κράτος με το οποίο η κυβερνητική εταιρεία, που ανήκει στο υπουργείο Άμυνας και διευθύνεται από τον Khaled Bin Mohammad Al-Attiyah, διαχειρίζεται υβριδικές επενδύσεις.

Επισκεπτόμενος την ουγγρική κατασκευή, και όχι τη γερμανική, και στέλνοντας μια αντιπροσωπεία χαμηλών τόνων με ελάχιστη πολιτική έκθεση, ο Abdullah Hassan Al-Khater επιδιώκει να κρατήσει χαμηλό προφίλ και να μην προκαλέσει πολιτική και πολιτική αντίθεση για την πώληση και την εξαγορά, η οποία θα ωφελούσε επίσης τις επιχειρήσεις της Rheinmetall. Δεν είναι σαφές, προς το παρόν, εάν το Κατάρ ενδιαφέρεται απλώς να αγοράσει εξοπλισμό ή να εισάγει την τεχνολογία και να παράγει στο δικό του έδαφος. Η τελευταία επιλογή θα βοηθούσε το Κατάρ να διαφοροποιήσει τη βιομηχανία του, να γίνει στρατιωτικός παραγωγός και να αποκτήσει εισαγόμενη αξιοπρέπεια. Αυτή είναι μια από τις κύριες φιλοδοξίες της Ντόχα, και το να είναι η πρώτη χώρα της Μέσης Ανατολής που επιτύχει ένα τέτοιο κατόρθωμα σίγουρα θα έβαζε το Κατάρ στον χάρτη των περιφερειακών δυνάμεων. Επίσης, αυτό θα της επέτρεπε να παρακάμψει τους γερμανικούς περιορισμούς και τους πιθανούς ευρωπαϊκούς περιορισμούς, που βασίζονται σε πολλές κόκκινες σημαίες, που κυμαίνονται από τη διαφθορά του κοινοβουλίου της ΕΕ έως τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Θα πετάξει;

Αν κάποιος θέλει να παρακάμψει τους κανονισμούς και να παραβιάσει τη γερμανική πολιτική, αυτός είναι πράγματι ο καλύτερος τρόπος για να το κάνει. Το να μείνουμε μακριά από το ραντάρ και να μην κάνουμε θόρυβο ήταν μια στρατηγική που λειτούργησε για χρόνια, αλλά φαίνεται καταδικασμένη σήμερα. Πολλοί υψηλόβαθμοι πολιτικοί, μαζί με την ολοένα και πιο εμπλεκόμενη πολιτικά κοινωνία, παρακολουθούν πολύ στενά αυτές τις διεθνείς συναλλαγές. Το Κατάρ είναι γνωστό ότι υποστηρίζει τη Χαμάς και το Βερολίνο μετά βίας είναι σε θέση να διατηρήσει τους επιχειρηματικούς δεσμούς του , λόγω ανάγκης για φυσικό αέριο από το Κατάρ, και πιθανότατα θα επηρεαστεί από αυτόν τον νόμο. Το Κατάρ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο στο πολιτικό μέτωπο, μετά το σκάνδαλο διαφθοράς της ΕΕ και τις έντονες εντάσεις με τη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Μουντιάλ. Πιθανόν να αυξηθεί ο έλεγχος: Ο Sven Giegold και οι σύμβουλοί του μπορούν ακόμα να θυμούνται πώς η γερμανική αμυντική εταιρεία KMW έκοψε τις στροφές μέσω μιας ενδιάμεσης εταιρείας που ονομάζεται Qatari MSC το 2013, επιτυγχάνοντας μεγάλη πώληση αρμάτων μάχης Leopard.

Στον απόηχο των επιθέσεων της Χαμάς στο Ισραήλ, αρκετοί εξέχοντες γερμανοί πολιτικοί ζήτησαν αυστηρότερο έλεγχο με ποιον συνεργάζεται η Γερμανία: ο εκπρόσωπος του FDP Michael Kruse μίλησε έντονα σχετικά με τη γερμανική συμφωνία για το φυσικό αέριο με το Κατάρ· οπότε είναι πιθανό η μεταφορά μεγάλων όπλων να προκαλέσει σάλο στο μέλλον. Ο άμαχος πληθυσμός στη Γερμανία καταβάλλει επίσης το πόδι του ενάντια στη βιομηχανία εξοπλισμών, όπως έδειξε μια πρόσφατη τοπική εξέγερση στο Grossenhain, ελπίζοντας να αποτρέψει και να διακόψει την εγκατάσταση και τη λειτουργία μιας νέας κατασκευής όπλων. Τέλος, οι ΜΚΟ παρακολουθούν όλο και περισσότερο: η Διεθνής Υπηρεσία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δημοσίευσε πρόσφατα μια αναφορά κατά της χρήσης όπλων από τη Γερμανία και άλλων πηγών σε ύποπτα εγκλήματα πολέμου, υπογεγραμμένη από σχεδόν 200 ΜΚΟ. Η εκπρόσωπος Nada Awad ανέφερε την έκκλησή τους προς: « Η Γερμανία […] και άλλα κράτη που επιτρέπουν τη συνεχιζόμενη μεταφορά όπλων[…] να τερματίσουν αμέσως αυτές τις μεταφορές σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους στο διεθνές δίκαιο και να σταματήσουν αμέσως την παροχή οποιουδήποτε υλικού […] που ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί για τη διάπραξη σοβαρών παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών εγκλημάτων ». ΜΚΟ στη Γερμανία είχαν πιέσει στο παρελθόν τη γερμανική κυβέρνηση να μπλοκάρει τις συμφωνίες όπλων της Σαουδικής Αραβίας , με ουσιαστική επιτυχία.

[Lukas1325, μέσω Wikimedia Commons]

Ο Dieter Müller εκπαιδεύτηκε ως μηχανικός τηλεπικοινωνιών, πριν περάσει είκοσι χρόνια σε διεθνείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας με ευρωπαϊκούς αμυντικούς ομίλους. Από αυτή την άποψη, πέρασε τον περισσότερο χρόνο του μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας. Η εμπειρία του του έδωσε την ευκαιρία να ρίξει μια εις βάθος ματιά στα θέματα και τους παίκτες σε αυτόν τον τομέα r. Οι απόψεις και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα.