Με 1,5 παιδί ανά γυναίκα, η ΕΕ δεν μπορεί να εξασφαλίσει επαρκές ποσοστό αναπλήρωσης πληθυσμού — κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε δυσκολίες στη χρηματοδότηση των μοντέλων πρόνοιας και της φροντίδας του γηράσκοντος πληθυσμού. Τουλάχιστον, όχι χωρίς μετανάστευση.
Και ενόψει των εκλογών στην ΕΕ, πολλοί ακροδεξιοί υποψήφιοι προσφέρουν στους ψηφοφόρους μια εναλλακτική λύση: οικογενειακές πολιτικές τύπου Βίκτορ Όρμπαν.
«Χωρίς μετανάστευση, θα λιμοκτονήσουμε», δήλωσε η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Ίλβα Γιόχανσον νωρίτερα τον Ιανουάριο, σε μια συζήτηση στην Ελλάδα για θέματα μετανάστευσης.
Αυτή η δήλωση προκάλεσε μεγάλη οργή, ιδιαίτερα στους δεξιούς πολιτικούς της Ευρώπης. Και στη Γαλλία αυτό το απόσπασμα χρησιμοποιείται στις αφίσες της εκστρατείας του ριζοσπαστικού δεξιού κόμματος Reconquête στην ΕΕ, για να αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα.
Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ σοκάρονται όταν βλέπουν μια έντονη μείωση των ποσοστών γονιμότητάς τους. Οι Γαλλίδες, για παράδειγμα, έχουν λιγότερα παιδιά από ποτέ. Μόλις 678.000 μωρά γεννήθηκαν στη χώρα πέρυσι, που είναι ο χαμηλότερος αριθμός από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σύμφωνα με την Ined, το Εθνικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Μελετών της Γαλλίας, αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερα ή καθόλου παιδιά. Ωστόσο, ο πληθυσμός αυξήθηκε ελαφρά, κυρίως χάρη στους λιγότερους θανάτους – και τη μετανάστευση. Το «ποσοστό αναπλήρωσης», στο οποίο ένας πληθυσμός είναι σταθερός, είναι 2,1 και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η γονιμότητα είναι πολύ χαμηλότερη, γύρω στο 1,5.
Το 2000 το παγκόσμιο ποσοστό γονιμότητας ήταν 2,7 γεννήσεις ανά γυναίκα, σήμερα είναι 2,3 — και μειώνεται. Υπάρχουν όμως μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών: η υποσαχάρια Αφρική, για παράδειγμα, έχει ποσοστό γονιμότητας 4,45.
Τα χαμηλότερα ποσοστά της Ευρώπης οδήγησαν σε μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας — ενώ η ομάδα ηλικίας συνταξιοδότησης αυξήθηκε. Έτσι, η Ευρώπη χρειάζεται απεγνωσμένα περισσότερους ανθρώπους.
Ωστόσο, οι αντιμεταναστευτικές ιδέες έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στην προσέλκυση ψηφοφόρων της ΕΕ.
Οι δεξιοί πολιτικοί της Ευρώπης βρίσκουν την περισσότερη έμπνευση στην Ουγγαρία. Η οικογενειακή πολιτική είναι ένα βασικό θέμα για τον πρωθυπουργό Orbán. Στη Δημογραφική Σύνοδο Κορυφής της Βουδαπέστης το 2021, είπε ότι η οικογενειακή πολιτική «πρέπει να βασίζεται στη μητέρα» και ότι ολόκληρη η χώρα πρέπει να γίνει «φιλική προς την οικογένεια»
Ο Όρμπαν έθεσε αυτή τη λεγόμενη φιλικότητα προς την οικογένεια σε αντίθεση με «τη ταχεία εξάπλωση στη Δύση νεομαρξιστικών, νεοαριστερών, αφυπνιστικών κινημάτων» που, σύμφωνα με τον ίδιο, επιδιώκουν να παραμορφώσουν τα παιδιά και να τα χρησιμοποιούν ως «ακτιβιστές του Pride». ενώ ενώ η ταυτότητα του έθνους εξαφανίζεται από τη μετανάστευση.
Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του περασμένου έτους, η τάση απο-ανάπτυξης του πληθυσμού θα συνεχιστεί.
Εν τω μεταξύ, οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι ακροδεξιά κόμματα όπως η Εθνική Συσπείρωση της Γαλλίας, με επικεφαλής τον Jordan Bardalla, η Λέγκα του Matteo Salvini στην Ιταλία και οι Σουηδοί Δημοκρατικοί στη Σουηδία θα έχουν καλή απόδοση στις εκλογές του Ιουνίου.
Και λίγο μετά από αυτές τις εκλογές, όταν η νομοθετική μηχανή της ΕΕ θα είναι σε χαμηλή ταχύτητα, η Ουγγαρία θα αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Σύμφωνα με όσα είπε η τότε υπουργός Δικαιοσύνης της Ουγγαρίας, Judit Varga, όταν αποκάλυψε την προεδρία της χώρας της στην επιτροπή ευρωπαϊκών υποθέσεων του ουγγρικού κοινοβουλίου, «οι δημογραφικές προκλήσεις, η οικογενειακή πολιτική και η καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης» αποτελούν προτεραιότητες.
Η λύση? Η μητέρα
Ενώ το οικογενειακό δίκαιο είναι αρμοδιότητα των χωρών της ΕΕ, όχι των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, τα ακροδεξιά κόμματα επιδιώκουν να προσφέρουν λύση στις δημογραφικές προκλήσεις χωρίς μετανάστευση, καθώς θέλουν να «προστατέψουν τον δυτικό πολιτισμό».
Και, όπως λέει ο Orbán, η λύση βρίσκεται στη «μητέρα». Δηλαδή Ευρωπαίες.
Όταν ο ακροδεξιός ευρωβουλευτής των Σουηδών Δημοκρατών Charlie Weimers, ο οποίος είναι υποψήφιος στις εκλογές του 2024, πόζαρε με τον Σουηδό συνάδελφό του και τον Επίτροπο της ΕΕ, Johansson, φρόντισε να επισημάνει ότι «στέκονται μακριά ο ένας από τον άλλον». Στη Σουηδία, η δεξιά κυβέρνηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους Σουηδούς Δημοκρατικούς – ένα κόμμα που κρατά ψηλά τις «συντηρητικές οικογενειακές αξίες», αντιτίθεται στην «προπαγάνδα του Pride» και, φυσικά, στη μετανάστευση.
Ακόμη και αν πιστεύαμε ότι ορισμένα ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα, όπως το ισπανικό Vox, γνώρισαν οπισθοδρόμηση και οι Πολωνοί ψήφισαν για να εκδιώξουν το λαϊκιστικό και «φιλικό προς την οικογένεια» κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη, τα δεξιά κόμματα που φλερτάρουν με ακροδεξιές ιδέες είναι μια τάση.
Κυβερνήσεις που υποστηρίζονται από την ακροδεξιά, όπως στη Σουηδία, ή που κυβερνώνται άμεσα από αυτές, όπως στην Ιταλία με τους αδερφούς της Ιταλίας της Γεωργίας Μελόνι να πρωτοστατούν, έχουν πλέον προσχωρήσει χώρες όπως η Φινλανδία, η Ελλάδα και η Ολλανδία — όπου ο Geert Wilders αντι- το μεταναστευτικό και το αντι-ισλαμικό Κόμμα για την Ελευθερία έγινε το μεγαλύτερο κόμμα στη Βουλή των αντιπροσώπων.
Καθώς η μετανάστευση είναι ένα από τα κύρια ζητήματα για τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους και ο αντιμεταναστευτικός λόγος της ακροδεξιάς έχει αποδειχθεί νικητής των εκλογών , το νατιβιστικό ζήτημα έχει γίνει βασικό ζήτημα και για τους φιλελεύθερους και την Αριστερά.
Η Γαλλίδα υποψήφια ευρωβουλευτής του ριζοσπαστικού δεξιού κόμματος Reconquête, Marion Maréchal, χρησιμοποιεί τα μειωμένα ποσοστά γεννήσεων στην εκστρατεία της καθιερώνοντας το σύνθημα "Plus de Français en berceaux, moins de migrants en bateaux!" [Όσο περισσότεροι Γάλλοι στις κούνιες, τόσο λιγότεροι μετανάστες στις βάρκες]. Το κόμμα της Reconquête είναι ακόμη πιο ριζοσπαστικό από το εθνικό συλλαλητήριο της θείας της Μαρίν Λεπέν, αλλά αυτή η στάση τους ενώνει. Όχι όμως μόνο αυτοί.
Όταν ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έδωσε μια μεγάλη ζωντανή συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα, εξέφρασε ότι η μεγαλύτερη ανησυχία του ήταν η «απειλή της ακροδεξιάς». Η στρατηγική του είναι να αντιμετωπίσει τα ακριβή τους προβλήματα: περισσότερα μωρά Γάλλους και λιγότερους μετανάστες.
Ο Μακρόν υποσχέθηκε να «συνεχίσει τον αγώνα κατά της παράνομης μετανάστευσης και να πατάξει τις συμμορίες ναρκωτικών και στη συνέχεια πρόσθεσε πιο «γενναλιαστικές» πολιτικές — όπως ένα πιο γενναιόδωρο σύστημα γονικής άδειας.
Το αν θα πετύχει ή όχι ένας ακροδεξιός λόγος για τη μετανάστευση και τον νατιβισμό θα αποκαλυφθεί από τους ψηφοφόρους τον Ιούνιο. Αλλά οι Ευρωπαίες πρέπει να προετοιμαστούν για να χρησιμεύσουν ως λύση.