Ωστόσο, οι Ουκρανοί πρόσφυγες έχουν επιδείξει ανθεκτικότητα. Έχουν ενσωματωθεί στις χώρες υποδοχής εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας στον κλάδο των υπηρεσιών και στέγαση. Μετά από δύο χρόνια, τα προσφυγόπουλα γράφονται στα σχολεία και έχουν κάνει φίλους. Η ευελιξία και η ενσωμάτωσή τους εν μέσω προκλήσεων είναι αξιοθαύμαστες.

Αλλά αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον. Έχουν δύο επιλογές: επανεγκατάσταση στη χώρα υποδοχής ή επαναπατρισμό στην Ουκρανία.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι αρχές αναμένουν ότι οι πρόσφυγες θα επιλέξουν ως επί το πλείστον τη δεύτερη επιλογή μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Πολλοί εικάζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να εξετάζει κάτι παρόμοιο με το Σχέδιο Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας . Ένα τέτοιο σχέδιο θα δημιουργούσε ισχυρή ζήτηση για εργατικό δυναμικό παρέχοντας παράλληλα ένα μέσο για την υποδοχή των προσφύγων. Αυτό το οικονομικό και αναπτυξιακό επιχείρημα έχει ρεαλιστική έλξη.

Τι θα γίνει όμως με τους Ουκρανούς πρόσφυγες εάν θέλουν να μείνουν μόνιμα στις χώρες της ΕΕ στις οποίες έχουν καταφύγει; Είναι ελεύθεροι να επιλέξουν; Εδώ, πρέπει να εξετάσουμε τις μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ. Είναι σε θέση οι πολιτικές της ΕΕ να ανταποκριθούν στις ηθικές και ηθικές υποχρεώσεις έναντι των προσφυγικών πληθυσμών;

Η ΕΕ προστάτευσε προσωρινά τους Ουκρανούς πρόσφυγες για έως και τρία χρόνια και στις 27 χώρες μέλη, επιτρέποντάς τους να παραμείνουν και να εργαστούν. Πρόσφατα, η ΕΕ παρέτεινε γενναιόδωρα την προσωρινή προστασία των Ουκρανών προσφύγων έως το 2025. Ωστόσο, αυτή η προσωρινή προστασία θέτει τους Ουκρανούς πρόσφυγες σε αβέβαιη θέση, επειδή αυτή η προστασία μπορεί να ανακληθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι πρόσφυγες δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να επαναπατριστούν ακούσια, ανεξάρτητα από το τι θα επιλέξουν.

Με άλλα λόγια, οι πρόσφυγες, που έχουν ενσωματωθεί με επιτυχία στη χώρα υποδοχής και δυστυχώς έχασαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα και τα σπίτια τους στον πόλεμο, δεν μπορούν να αποφασίσουν για το μέλλον τους. Η ελευθερία επιλογής τους έχει ακυρωθεί από μια μετατόπιση της πολιτικής από τον εκούσιο επαναπατρισμό στον ακούσιο επαναπατρισμό.

Μελέτες περίπτωσης Τανζανίας, Συρίας, Αφγανιστάν

Πριν από τη δεκαετία του 1990, οι πρόσφυγες είχαν ελευθερία επιλογής έναντι του εκούσιου επαναπατρισμού ή της μόνιμης παραμονής τους στη χώρα υποδοχής. Ωστόσο, ο ακούσιος επαναπατρισμός έγινε πολιτική στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Αυτή η αλλαγή ξεκίνησε αρχικά στον Παγκόσμιο Νότο, όπου οι δημοκρατικές δομές ήταν αναποτελεσματικές. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση της Τανζανίας ανέπτυξε στρατιωτική δύναμη για να επαναπατρίσει 500.000 πρόσφυγες Χούτου, δικαιολογώντας τη δράση τους με βάση τις μαχητικές δραστηριότητες σε στρατόπεδα.

Παρά αυτή την πολιτική ακούσιου επαναπατρισμού, ο βοηθός Ύπατος Αρμοστής για την προστασία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Volker Turk, επισκέφθηκε την Τανζανία το 2018 και συμβούλεψε τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να εξασφαλίσουν μια ουσιαστική επιλογή για τους πρόσφυγες όσον αφορά την παραμονή ή τον επαναπατρισμό.

Εδώ, ερχόμαστε στην ουσία του θέματος. Η ελευθερία της επιλογής είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της φιλελεύθερης τάξης. Ωστόσο, οι επιλογές των προσφύγων είναι περιορισμένες.

Για παράδειγμα, οι χώρες της ΕΕ ανακάλεσαν τις άδειες των Σύριων και Αφγανών προσφύγων επειδή οι αρχές δήλωσαν ότι οι χώρες τους είναι ασφαλείς. Μια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας το 2021, ωστόσο, υποδηλώνει ότι οι επαναπατριζόμενοι μπορεί να αντιμετωπίσουν βασανιστήρια, εξαναγκαστικές εξαφανίσεις και αυθαίρετη ή παράνομη κράτηση. Ομοίως, η κυβέρνηση της Δανίας θέλει να επαναπατρίσει 30.000 Σύρους πρόσφυγες στη χώρα καταγωγής τους.

Αντίστοιχα, η πολιτική ακούσιου επαναπατρισμού μπορεί να φέρει τους Ουκρανούς πρόσφυγες σε επισφαλή κατάσταση. Μπορεί να αναγκαστούν να επαναπατριστούν χωρίς να τιμήσουν την απόφασή τους. Η κατάπνιξη της ελευθερίας επιλογής τους θα αποδεκατίσει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Έγιναν πρόσφυγες όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη να αναζητήσουν καταφύγιο.

Από οικονομική και αναπτυξιακή σκοπιά, η Ουκρανία μπορεί να χρειαστεί οι πολίτες της να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και να επενδύσουν στην ανοικοδόμηση της χώρας. Ωστόσο, θα ήταν λάθος για τις χώρες της ΕΕ να αναγκάσουν τους ουκρανικούς προσφυγικούς πληθυσμούς να επιστρέψουν ακούσια.

Η φιλελεύθερη τάξη βασίζεται στις ατομικές ελευθερίες. Αυτά είναι θεμελιώδη για μια δημοκρατική κοινωνία. Ως πολίτες φιλελεύθερων δυτικών χωρών, πρέπει να υπερασπιστούμε τους πρόσφυγες και να διασφαλίσουμε ότι έχουν την ελευθερία να επιλέγουν πού θέλουν να ζήσουν όσο βρίσκονται στις κοινότητές μας.

Οι πρόσφυγες έχουν ήδη βιώσει σοβαρές επιθέσεις στην ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους. Τα φιλελεύθερα έθνη της ΕΕ δεν πρέπει να προσθέσουν στη δυστυχία τους.