Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει μια μοναδική ευκαιρία να αποδείξει ότι έχει σημασία.
Αν και τα νομικά μέσα για να επηρεάσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τις εσωτερικές διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι περιορισμένα, περιγράφεται παρακάτω μια στρατηγική για την επίτευξη αυτού του στόχου. Την παραμονή των ευρωεκλογών τον Ιούνιο του 2024, το κοινοβούλιο θα πρέπει να δείξει ότι μπορεί να δαγκώσει.
Ένα από τα πρώτα μαθήματα στο εγχειρίδιο της πολιτικής είναι ότι οι πολιτικοί δεν πρέπει να παίζουν υπερβολικά το χέρι τους.
Οι στρατηγικές παρεμπόδισης μπορούν να είναι αποτελεσματικές, εφόσον οι εφαρμοστές τους σέβονται τους κανόνες του παιχνιδιού. Μπορεί να ενοχλήσουν τους συναδέλφους τους ή να τους εξοργίσουν, αλλά δεν μπορούν να τους διώξουν. Μόλις περάσουν τα όρια, όμως, μπορούν να στιγματιστούν ως spoilers του παιχνιδιού.
Σε αυτή τη συγκυρία, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Ουγγαρία προσχώρησε οικειοθελώς στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004 .
Το 2007, προσφέρθηκε εθελοντικά να υπογράψει τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία μετέτρεψε την Ένωση σε μια οργάνωση με γνώμονα τις αξίες κρατών και πολιτών. Από τη Λισαβόνα, τα κράτη μέλη πρέπει να πληρούν παρόμοια κριτήρια δημοκρατίας και κράτους δικαίου που πρέπει να σέβεται η Ένωσή τους.
Προφανώς, αυτή η κατασκευή αφορά μόνο τους τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει να μεταβιβάσουν την κυριαρχία στην Ένωση και όχι στον τομέα των εξωτερικών υποθέσεων.
Αν και η ΕΕ στοχεύει να μιλά με μία φωνή στις εξωτερικές της σχέσεις, τα κράτη μέλη έχουν διατηρήσει την κυριαρχία τους σε αυτόν τον τομέα. Η Συνθήκη της Λισαβόνας συνεχίζει να σέβεται το δικαίωμα αρνησικυρίας τους.
Κατηγορώντας τη συνάντηση του Όρμπαν στο Πεκίνο με τον Πούτιν στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ τον Οκτώβριο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συνόψισε προσεκτικά την παρούσα κατάσταση λέγοντας στον Ούγγρο συνάδελφό του ότι, ενώ η χώρα του απολαμβάνει κυριαρχίας στον τομέα των εξωτερικών υποθέσεων, δεν πρέπει να θέσει σε κίνδυνο τις πολιτικές της ΕΕ για την επιδίωξη των εθνικών συμφερόντων.
Η εσωτερική δομή της Ένωσης είναι εντελώς διαφορετική.
Στον βασικό τομέα της ΕΕ, τα κράτη μέλη συνενώνουν την κυριαρχία τους για την επίτευξη κοινών στόχων. Θέλουν η Ένωσή τους να προσφέρει στους πολίτες της έναν χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Αυτός ο ουσιαστικός στόχος μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εάν και υπό την προϋπόθεση ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και η Ένωση λειτουργούν ως συνταγματικές δημοκρατίες.
Για τους πολίτες της, η ΕΕ αποτελεί μια δημοκρατική Ένωση δημοκρατικών κρατών. Σε αυτόν τον τομέα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπροσωπεί τους πολίτες της Ένωσης. Έχει νομοθετικές εξουσίες και δικαιούται να ελέγχει την κυριαρχία, την οποία ασκεί η επιτροπή για λογαριασμό των κρατών μελών.
Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, η Επιτροπή δικαιούται να υπερασπιστεί την οικοδόμηση και τις αξίες της Ένωσης έναντι παραβιάσεων από τα κράτη μέλη της.
Μια δεκαετία της «ανελεύθερης δημοκρατίας» της Ουγγαρίας
Από την περιβόητη ομιλία του για την «ανελεύθερη δημοκρατία» το 2014, ο Όρμπαν επιδιώκει αντιπαράθεση με την ΕΕ για τη φύση της Ένωσης.
Καθώς η οικοδόμηση της ΕΕ ως δημοκρατικής Ένωσης δημοκρατικών κρατών είναι ασυμβίβαστη με την αντίληψή του για ανελεύθερη δημοκρατία, ο Orbán υποστηρίζει ότι η ΕΕ είναι απλώς μια ένωση κρατών.
Θέλει να μπορεί να ξοδεύει τα χρήματα της ΕΕ με τον τρόπο που θεωρεί κατάλληλο χωρίς έλεγχο από τις «Βρυξέλλες». Ωστόσο, η αντίθεσή του στην εισαγωγή του μηχανισμού κράτους δικαίου απορρίφθηκε από το ΔΕΚ με τους πιο σαφείς όρους.
Καθώς ο Orbán συνεχίζει αμείωτα τη σταυροφορία του κατά των «Βρυξελλών», το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα τον Ιούνιο με σκοπό να εμποδίσει την ουγγρική κυβέρνηση να αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου.
Αν και το άρθρο 236 της ΣΛΕΕ δύσκολα αφήνει περιθώρια για ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από αυτή την άποψη, οι ευρωβουλευτές μπορούν να πάρουν το ηθικό υψηλό επίπεδο υποστηρίζοντας ότι μια δημοκρατική Ένωση δημοκρατικών κρατών δεν μπορεί να καθοδηγείται από έναν ανελεύθερο αυταρχικό.
Διασχίζοντας το όριο μεταξύ απιστίας και προδοσίας, ο Όρμπαν μπορεί κάλλιστα να βοήθησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιτύχει τον στόχο του να αποτρέψει την προγραμματισμένη ουγγρική προεδρία της ΕΕ.
Έχει ανταγωνιστεί όχι μόνο τα κράτη της Βαλτικής και το Λουξεμβούργο, αλλά και τους κύριους παίκτες Γαλλία και Γερμανία, καθώς και —πιθανότατα— τα άλλα δύο μέλη της τρόικας Ισπανία και Βέλγιο.
Καθώς το άρθρο 236 της ΣΛΕΕ δίνει το δικαίωμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αλλάξει τη σύνθεση της προεδρίας του συμβουλίου με ειδική πλειοψηφία, ο πρωταρχικός στρατηγικός στόχος του κοινοβουλίου θα πρέπει να είναι να πείσει τα κράτη μέλη να αναστείλουν την ουγγρική Προεδρία.
Για την υλοποίηση αυτού του στόχου, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει κυρίως να ασκούν την επιρροή τους στις εθνικές κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια.
Εάν αυτή η στρατηγική δεν αποφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, το κοινοβούλιο μπορεί να καταφύγει στην «πυρηνική επιλογή» του να αρνηθεί να συνεργαστεί με το συμβούλιο.
Αν και ένα ψήφισμα για αυτό το σκοπό θα ήταν άνευ προηγουμένου, μπορεί να δικαιολογηθεί λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα κακό μήλο δεν μπορεί να αφεθεί να χαλάσει ολόκληρο το βαρέλι. Μια δημοκρατική Ένωση με σχεδόν 30 δημοκρατικά κράτη μέλη δεν πρέπει να υποβάλλεται στα καπρίτσια ενός ανελεύθερου αυταρχικού.