Αναλυτής του ειδησεογραφικού portal Geopolitika και πολιτικός επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο Libertas, Ph.D. Στα τέλη του 2023, η Jadranka Polović έδωσε μια συνέντευξη για ένα άρθρο στο περιοδικό "Glasa Slavonije" (GS), που δημοσιεύτηκε στις 30 Δεκεμβρίου.
Το κείμενο της συνομιλίας, που έγινε από τον δημοσιογράφο GS Dražen Jerković με την Jadranka Polović, μεταδίδεται ολόκληρο ως εξής:
Τα δύο τελευταία χρόνια μας ήρθαν αντιμέτωποι με προκλήσεις ασφαλείας που τερμάτισαν αμετάκλητα την περίοδο του λεγόμενου μακρά ειρήνη, η οποία, παρά τις πολυάριθμες περιφερειακές κρίσεις, κράτησε ακόμη σχεδόν οκτώ δεκαετίες, δηλαδή από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου – λέει ο Αναπλ. Ph.D. Η Jadranka Polović, πολιτικός επιστήμονας από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Libertas, προσθέτει:
– Ωστόσο, η κατεστημένη τάξη υπό την κυριαρχία της Δύσης βρίσκεται τώρα στη φάση της καλπάζουσας αποσύνθεσης, η οποία συνοδεύεται από πολύ ανησυχητικές τάσεις, πολύ παρόμοιες με αυτές που αναπτύχθηκαν πριν από τον Α' και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Παγκόσμιος πόλεμος. Ο κόσμος βρίσκεται σε εξαιρετικά ολισθηρό έδαφος και στην πραγματικότητα κινείται προς μια νέα παγκόσμια σύγκρουση. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, καθώς και ο κλιμακούμενος ισραηλινοπαλαιστινιακός πόλεμος, έχουν τα χαρακτηριστικά παγκοσμίων πολέμων, γιατί οι πυρηνικές δυνάμεις εμπλέκονται βαθιά, τόσο από πλευράς συμφερόντων όσο και στρατιωτικά. Οι μέγιστα αντικρουόμενοι στόχοι τους – διατήρηση (ΗΠΑ/ΝΑΤΟ/ΕΕ) ή αναδιοργάνωση (Ρωσία/Κίνα/Τουρκία…) της υπάρχουσας διεθνούς τάξης μας εισάγουν σε μια ταραχώδη περίοδο καθορισμού νέων σφαιρών συμφερόντων. Υπάρχουν πολλοί σοβαροί δείκτες που μας λένε ότι πλησιάζουμε σε μια καταστροφή παγκόσμιων διαστάσεων: πόλεμοι «σε εξέλιξη», απουσία σοβαρών διπλωματικών πρωτοβουλιών, ένας νέος παγκόσμιος τρομακτικός αγώνας εξοπλισμών καθώς και μια δραστική αύξηση των στρατιωτικών προϋπολογισμών των Η.Π.Α. (και οι σύμμαχοί της), Ρωσία και Κίνα, η ενίσχυση των γεωπολιτικών εντάσεων σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα η αποδυνάμωση, ή μάλλον η κατάρρευση των διεθνών θεσμών που δεν είναι πλέον σε θέση να τερματίσουν καμία κρίση, ούτε καν την ανθρωπιστική δράση, που είναι πιο ορατή στην παράδειγμα της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης, η οποία είναι ντροπή πολιτισμού.
ΠΑΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ της Ε.Ε
Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο…;
– Αν και η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας είναι ένας από τους θεμελιώδεις πυλώνες της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι σε θέση να επιλύσει καμία από τις κρίσεις που αντιμετωπίζει – από τον πόλεμο στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας έως τις πρόσφατες συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα στην άμεση γειτονιά της ΕΕ – στο έδαφος της Ουκρανίας, η σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας ή η τελευταία Ισραηλινο-Παλαιστινιακή που απειλεί να βάλει φωτιά στη Μέση Ανατολή. Για να μην αναφέρουμε τα Δυτικά Βαλκάνια, για τα οποία η ΕΕ δεν έχει αποδεκτές λύσεις, απλώς για να αναφέρουμε την κατάρρευση της πολιτικής διεύρυνσης, η οποία τελικά έγινε ασύμφορη και όλο και λιγότερο ελκυστική για τις υποψήφιες χώρες. Οι περιφέρειες που απαριθμούνται αποτελούν προτεραιότητα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ωστόσο αναζητούνται λύσεις μεταξύ άλλων γεωπολιτικών παραγόντων, ενώ η ΕΕ παθητικά και αβοήθητα παρατηρεί την κλιμάκωση των εντάσεων στην πίσω αυλή της – την περιοχή της Ευρασίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ένα κυρίαρχο ζήτημα από τις αρχές του 2022, θα συνεχιστεί το 2024 και θα εξαντλήσει περαιτέρω την Ευρώπη. Το Κίεβο αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, αποθέματα πυρομαχικών και γενική δυτική υποστήριξη, ενώ η Μόσχα δείχνει την πρόθεσή της να διεξάγει έναν παρατεταμένο και εξαντλητικό πόλεμο. Εάν η νίκη ορίζεται ως η πλήρης ήττα της άλλης πλευράς και υπαγορεύει τους όρους της μεταπολεμικής εδαφικής ή πολιτικής διευθέτησης, δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένεται ότι η Ουκρανία, όπως και η Ρωσία, θα επιτύχουν μια πλήρη στρατιωτική νίκη. Η ειρήνη απαιτεί ηγέτες που είναι πρόθυμοι και ικανοί να συμβιβαστούν, δύο βασικοί παράγοντες που σαφώς απουσιάζουν και από τις δύο πλευρές. Δηλαδή, η ΕΕ αντιμετωπίζει τεράστιες αστάθειες σε τουλάχιστον δύο επίπεδα. Από τη μια πλευρά, υπάρχει μια σύγκρουση μεταξύ της νεοφιλελεύθερης οικονομίας και των ευρωπαϊκών παραδοσιακών αξιών (ή μάλλον, της κοινής λογικής), ενώ από την άλλη, υπάρχει η αντίσταση των κυριαρχικών, εθνικών δυνάμεων ενάντια στην ατζέντα του συγκεντρωτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δημιουργία υπερεθνικής ολοκλήρωσης με αυτοκρατορικές φιλοδοξίες.
Ο συνάδελφός σας από την πύλη geopolitik.news, Zoran Meter, έγραψε, μεταξύ άλλων, ότι «ο μονοπολικός κόσμος πέθανε το 2023 και ο πολυπολικός κόσμος εξακολουθεί να μην έχει κανόνες , επομένως οι κίνδυνοι αυξάνονται παντού». Συμφωνείτε με την τάδε διατριβή…;
– Ο συνάδελφος Μέτερ είναι μεταξύ των εξαιρετικά σπάνιων Κροατών αναλυτών που έχουν αναλύσει αντικειμενικά τις προαναφερθείσες προκλήσεις τα τελευταία δύο χρόνια. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από τους συναδέλφους μου επέλεξαν να παραμείνουν σιωπηλοί ή να εμπλακούν σε επαίσχυντες αναλύσεις θαυμαστών που δεν θα άξιζαν να αναφερθούν αν οι συνέπειές τους δεν αντικατοπτρίζονταν στην παράταση της σύγκρουσης και στην απώλεια ανθρώπινων ζωών. Επομένως, η μετάβαση προς την πολυπολικότητα, η οποία είναι μη αναστρέψιμη, δεν συνεπάγεται μια τάξη που θα είναι καλύτερη, πιο σταθερή, ισότιμη, ειδικά όχι δίκαιη. Ο μονοπολικός κόσμος στον οποίο ζούσαμε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ήταν σίγουρα καλύτερος. Ωστόσο, έχουμε ήδη εισέλθει σε μια περίοδο μεγάλων ανατροπών στις διεθνείς σχέσεις, σε μια περίοδο χάους και αναρχίας που θα καταλήξουν σε νέες συγκρούσεις. Μιλάμε για μια μεγάλη περίοδο μπροστά που θα μετρηθεί σε δεκαετίες.
Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αποφασισμένες να μεταθέσουν το βάρος της χρηματοδότησης του πολέμου στην Ουκρανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία δεν είναι έτοιμη για αυτό. Οι ουκρανικές δυνάμεις σταμάτησαν στο πεδίο της μάχης και μεγάλα πακέτα βοήθειας προς το Κίεβο μπλοκαρίστηκαν μετά τους Ρεπουμπλικάνους στις ΗΠΑ και τους Ούγγρους εντός της ΕΕ. Η διατλαντική συμμαχία είναι πολύ διχασμένη σε μια κατάσταση όπου η Ρωσία κατάφερε να εγκαινιάσει το στρατιωτικό-βιομηχανικό της συγκρότημα και να προσαρμοστεί σε μια πολεμική οικονομία. Οι επιθετικές της ικανότητες έχουν πλέον ξεπεράσει αυτές της Ουκρανίας, η οποία εξακολουθεί να εξαρτάται από την προμήθεια όπλων από τη Δύση. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε ένα σχέδιο για αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία μέσω ακρωτηριαστικών κυρώσεων. Αντίθετα, μεγάλο μέρος των παγκόσμιων εμπορικών και χρηματοοικονομικών ροών έχει παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις, αφήνοντας τη Ρωσία με ελάχιστα μειωμένα έσοδα από πετρέλαιο και σταθερή προμήθεια εξαρτημάτων υψηλής τεχνολογίας από την Κίνα, είτε άμεσα είτε μέσω μεσάζων όπως η Τουρκία, το Καζακστάν, ακόμη και η Γεωργία και η Αρμενία. .
ΠΟΥΤΙΝ ΚΑΙ ΤΡΑΜΠ
Τι να περιμένουμε από τις εκλογές σε Ρωσία και ΗΠΑ, που είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικές, ειδικά οι αμερικανικές…;
– Οι ρωσικές εκλογές, δηλαδή η αναμενόμενη νίκη του Πούτιν, ο οποίος απολαμβάνει συνεχώς υποστήριξη άνω του 70 τοις εκατό, θα σημάνει μόνο τη συνέχιση της ίδιας (γεω)πολιτικής. Όσον αφορά τα Δυτικά Βαλκάνια, τα τελευταία γεγονότα στη Σερβία δείχνουν ότι η Ρωσία ενεργεί στην περιοχή με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, ως παράγοντας που σκοπεύει ανοιχτά να διαμορφώσει την περιφερειακή πολιτική, γεγονός που περιπλέκει πολύ την κατάσταση στη γειτονιά μας. Από την άλλη πλευρά, η Αμερική βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μέσα στο σπίτι της. Η τοξική σύγκλιση πολλών μεγάλων τάσεων – αυτοκρατορικών φιλοδοξιών στο εξωτερικό που χάνουν ολοένα και περισσότερο την υποστήριξη του διεθνούς κοινού, οι άκρατες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες καθώς και οι πολιτιστικοί πόλεμοι την ωθούν στο χείλος του γκρεμού. Στο πλαίσιο αυτό, το φάντασμα της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του 2024 στοιχειώνει και την Ευρώπη, αφού ανησυχεί για μια πιθανή ξαφνική αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής απέναντι στην Ουκρανία. Ο Τραμπ πρόσφατα καυχήθηκε ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε μια μέρα. Είναι γνωστός ο ανταγωνισμός του με τον Πρόεδρο Ζελένσκι, ο οποίος δεν ήταν διατεθειμένος να συνεργαστεί στην έρευνα για την εμπλοκή του Χάντερ Μπάιντεν σε μεγάλης κλίμακας σκάνδαλο διαφθοράς που σχετίζεται με την ουκρανική εταιρεία ενέργειας Burisma. Έτσι, εάν ο Τραμπ αποφασίσει να σταματήσει τη βοήθεια προς την Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι δύσκολα μπορούν να τη διατηρήσουν. Αυτό απογοητεύει ιδιαίτερα τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που βρίσκονται πιο κοντά στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής, οι οποίες υπό τέτοιες συνθήκες παραμένουν εκτεθειμένες στην (όνειδος) της Ρωσίας. Η προοπτική να ωθηθεί η Ευρώπη σε μια κρίση ασφαλείας από μια προεδρία Τραμπ ενισχύεται από το γεγονός ότι υπάρχει ένα ισχυρό ρεύμα στις Ηνωμένες Πολιτείες που πιστεύει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να επικεντρώσουν όλους τους πόρους τους στις προκλήσεις που σχετίζονται με την Κίνα και να αφήσουν την Ευρώπη στους Ευρωπαίους. υποτίθεται ότι είναι μια μικρότερη απειλή.που εκπροσωπείται από τη Ρωσία. Πρέπει να πούμε ότι τόσο οι κυβερνήσεις Τραμπ όσο και ο Μπάιντεν επικεντρώθηκαν πολύ στην Κίνα, αύξησαν σημαντικά τους εμπορικούς περιορισμούς και ενίσχυσαν το αμερικανικό δίκτυο συμμαχιών στην Ασία. Τώρα, η Αμερική ετοιμάζεται να μεταφέρει τη χρηματοδότηση της συνέχισης του πολέμου στην Ουκρανία στην Ευρώπη, η οποία δημιουργεί νέους διαχωρισμούς εντός της ΕΕ αλλά και του ΝΑΤΟ. Απλώς δεν υπάρχουν χρήματα και όλα αυτά θα επηρεάσουν και την Κροατία.
Ωστόσο, η ρητορική του Τραμπ υποδηλώνει ότι είναι πολύ πιο απασχολημένος με τους «εγχώριους» εχθρούς του. Η ώθησή του να καθαρίσει το «βαθύ κράτος» και να βάλει τους δικούς του ανθρώπους επικεφαλής των βασικών θεσμών θα μπορούσε να οδηγήσει την Αμερική στο χάος. Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά διαισθητικά πιστεύω ότι ο Τραμπ δεν θα μπορέσει να αναλάβει την ηγεσία των ΗΠΑ ακόμα κι αν κερδίσει. Θα δούμε! Σε κάθε περίπτωση, οι κινήσεις εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών είναι το αποτέλεσμα πολιτικών αποτελεσμάτων που προκύπτουν από πολύ περίπλοκα παιχνίδια που παίζονται μεταξύ διαφόρων παραγόντων εντός της κυβέρνησης.
ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ
Ποιο θα ήταν το συμπέρασμα για την επόμενη χρονιά, τόσο δύσκολη όσο η προηγούμενη;
– Η αλλαγή στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων μετά τον πόλεμο στο έδαφος της Ουκρανίας είναι στην πραγματικότητα δραματική, γι' αυτό όλοι οι παράγοντες σε αυτό το παγκόσμιο παιχνίδι είναι αρκετά επιφυλακτικοί σχετικά με τις επόμενες κινήσεις τους. Για να υποστηρίξουν τη πολεμική στρατηγική τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να αυξάνουν τις ήδη τεράστιες στρατιωτικές τους δαπάνες, συνολικού ύψους περίπου 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που είναι περίπου το ήμισυ των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών. Αλλά τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα δοκιμάζουν τις αμερικανικές κινήσεις και αμφισβητούν τις αμερικανικές αδυναμίες με τρόπο που δεν περιλαμβάνει μόνο το casus belli . Γενικά, δεν καταρρέουν μόνο οι υπάρχοντες θεσμοί υποδομής του διεθνούς συστήματος, αλλά και οι πολιτικές ιδεολογίες. Για να ανταποκριθούμε στην πραγματική απειλή ενός παγκόσμιου, σοβαρά πιθανού και πυρηνικού πολέμου, χρειαζόμαστε μια εντελώς νέα ηθική και πρακτική δράσης. Αυτό δεν υπάρχει προς το παρόν, η διπλωματία είναι στο παρασκήνιο. Επομένως, χρειαζόμαστε υπεύθυνους πολιτικούς που θα μπορούν να προσφέρουν νέες αξίες και άρα συμφωνίες. Δεν ξέρω αν οι επερχόμενες εκλογές στην Κροατία όπως και στον κόσμο είναι μια ευκαιρία για αυτό. Σίγουρα, η παγκόσμια γεωπολιτική βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, αντιμετωπίζοντας τον μεγαλύτερο αριθμό στρατιωτικών συγκρούσεων από τον Ψυχρό Πόλεμο.
Αυτή η κλιμάκωση γίνεται αισθητή παγκοσμίως, με σημαντικά σημεία ανάφλεξης που επηρεάζουν τις διεθνείς σχέσεις σε όλες τις ηπείρους. Ως εκ τούτου, μπορεί να αναμένεται ότι το γεωπολιτικό πλαίσιο θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, ταυτόχρονα στην εξέλιξη των παγκόσμιων κανόνων, κανόνων και προτύπων και στην πρόσθετη αναδιάταξη των παγκόσμιων συνεργασιών και συμμαχιών το 2024. (DJ)