Ο συγγραφέας του Diplomat Mercy Kuo προσελκύει τακτικά εμπειρογνώμονες σε θέματα, επαγγελματίες πολιτικής και στρατηγικούς στοχαστές σε όλο τον κόσμο για τις διαφορετικές απόψεις τους σχετικά με την πολιτική των ΗΠΑ για την Ασία. Αυτή η συνομιλία με την Δρ. Kristina Spohr – επισκέπτρια συνεργάτης στο Polar Institute του Κέντρου Woodrow Wilson και καθηγήτρια διεθνούς ιστορίας στο London School of Economics and Political Science – είναι η 394η στη σειρά «The Trans-Pacific View Insight Series».
Εξηγήστε τις γεωστρατηγικές φιλοδοξίες της Ρωσίας στην Αρκτική.
Μια ευρασιατική αυτοκρατορία, η Ρωσία έχει μια ακριβή άποψη της φυσικής υπεροχής της στην Αρκτική. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει σφυρηλατήσει εδώ ένα παραδοσιακό στρατιωτικό προπύργιο. Και υπό τον Πούτιν, η στρατηγική της «Προμαχώνας Άμυνας» βασίζεται στην αποφασιστικότητα να κρατήσει τους άλλους έξω – κυρίως μέσω επιχειρήσεων άρνησης στη θάλασσα και ελέγχου. Εν ολίγοις, το Κρεμλίνο βλέπει την Αρκτική ως το κατώφλι της Ρωσίας και διεκδικεί την εξουσία να φυλάσσει την στρατιωτική, εμπορική και επιστημονική διέλευση και δραστηριότητα.
Η ευρωπαϊκή αρκτική ακτή της Ρωσίας περιλαμβάνει τη χερσόνησο Κόλα – την έδρα του βόρειου στόλου της, μεγάλο μέρος του πυρηνικού οπλοστασίου της, εγκαταστάσεις πυραύλων, αεροδρόμια και σταθμούς ραντάρ. Πιο βορειοανατολικά, από τη Novaya Zemlya και την Alexandra Land μέχρι την Καμτσάτκα και το λιμάνι του Βλαδιβοστόκ (σπίτι του ρωσικού στόλου του Ειρηνικού), το Κρεμλίνο έχει αφιερώσει σημαντικούς πόρους κατά την τελευταία δεκαετία στην ανακαίνιση εγκαταλειμμένων σοβιετικών εγκαταστάσεων, στην κατασκευή νέων βάσεων και στην επέκταση των χώρων δοκιμών για νέες Ρωσικά όπλα, που κυμαίνονται από υπερηχητικούς πυραύλους μέχρι πυρηνικά drones τορπίλης Poseidon.
Υπάρχει επίσης η σύνδεση μεταξύ στρατιωτικής και εμπορικής δραστηριότητας στη Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή (NSR). Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη μετατρέπει το παγοδρόμιο σε ένα ολοένα πιο προσιτό θαλάσσιο τοπίο, ο Πούτιν προσπάθησε να ενισχύσει το καθεστώς της «μεγάλης δύναμης» της Ρωσίας εστιάζοντας στην εξόρυξη πόρων, στην κατασκευή υποδομών και στην ανάπτυξη ναυτιλιακών διαδρομών κατά μήκος των βόρειων ακτών της. Σε αυτό το πλαίσιο, η είσοδος της Κίνας στο προσκήνιο ήταν αξιοσημείωτη.
Αναλύστε πώς η Αρκτική ταιριάζει στη γεωπολιτική και γεωοικονομική ατζέντα της Κίνας.
Το Πεκίνο υπό τον Σι Τζινπίνγκ έχει σκόπιμα οραματιστεί εκ νέου την Κίνα όχι μόνο ως ενδιαφερόμενο μέρος της Αρκτικής, αλλά ως δύναμη «σχεδόν στην Αρκτική». Το ΚΚΚ [Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα] πλαισίωσε την είσοδο της Κίνας στην περιοχή ως αμοιβαία επωφελής για τα παράκτια κράτη της Αρκτικής, υπογραμμίζοντας πιθανές εμπορικές προσπάθειες και (φαινομενικά διπλής χρήσης) επιστημονική έρευνα. Οι αξιωματούχοι κωδικοποίησαν αυτήν την ιδέα το 2018 μέσω του «Ice» ή «Polar Silk Road» (PSR) – μέρος της παγκόσμιας πρωτοβουλίας Belt and Road.
Βλέποντας τη Ρωσία ως το κλειδί για το PSR, το κινεζικό κράτος και οι διάφορες εξαρτημένες του εταιρείες έχουν αντλήσει περισσότερα από 90 δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα κυρίως εξόρυξης και υποδομής τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτά τα έργα περιλαμβάνουν τα αξιοσημείωτα εργοστάσια Yamal LNG και Arctic LNG 2, καθώς και τον αγωγό Power of Siberia. Φέτος, η Ρωσία και η Κίνα συμφώνησαν επίσης να ενισχύσουν τις συνεργατικές τους προσπάθειες όσον αφορά την ενέργεια και τις μεταφορές της Αρκτικής, εργάζονται για τη δημιουργία μιας κοινής οργάνωσης ομπρέλας για την κυκλοφορία κατά μήκος της NSR.
Η Κίνα έχει επίσης επιδιώξει λιγότερο επιτυχώς να αναπτύξει περιουσιακά στοιχεία στη Βόρεια Αμερική, τη Γροιλανδία και τις Σκανδιναβικές Πολιτείες. Μια απλή δειγματοληψία των έργων της περιελάμβανε έναν σιδηρόδρομο μεταξύ της βόρειας Φινλανδίας και της Νορβηγίας, την απόκτηση γης στην Ισλανδία, έναν δορυφορικό σταθμό στη Σουηδία, μια τοποθεσία εξόρυξης ουρανίου και σπάνιων γαιών στη Γροιλανδία και μερίδια στο LNG της Αλάσκας. Όμως, μια βαθύτερη περιφερειακή συνείδηση των κινδύνων της οικονομικής εξάρτησης, του εμπορικού καταναγκασμού και των κινδύνων ασφάλειας έστρεψε την παλίρροια ενάντια στα κινεζικά χρήματα, με αποτέλεσμα την αμοιβαία απογοήτευση.
Η Κίνα παραμένει δελεασμένη από τους αναξιοποίητους πόρους της Αρκτικής. Η κύρια εστίασή του, ωστόσο, παραμένει νοτιοανατολικά, κυρίως στην Ταϊβάν.
Εξετάστε βασικές πτυχές της συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας στη Βόρεια Θάλασσα (NSR).
Τα εξορυκτικά έργα και οι υποστηρικτικές τους υποδομές στηρίζουν τη σινο-ρωσική συνεργασία κατά μήκος του ΕΣΥ. Ο παράνομος πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η ανησυχία για τα σχέδια της Κίνας για την Ταϊβάν ώθησαν τους δυο τους ακόμη πιο κοντά. Η Ρωσία χρειάζεται επενδύσεις και αγαθά για να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις. Η Κίνα χρειάζεται πόρους.
Η νέα τακτική υπηρεσία αποστολής και εμπορευματοκιβωτίων NSR LNG μεταξύ του Αρχάγγελσκ και της Σαγκάης, οργανωμένη μέσω ενός πολύπλοκου ιστού κρατικών εταιρειών και ιδιωτικών επιχειρήσεων, βοηθά τη Ρωσία να αποφύγει την απομόνωση από τις δυτικές αγορές, αποκτώντας πρόσβαση σε ασιατικά θαλάσσια δίκτυα. Ταυτόχρονα διευρύνει τη βόρεια επιρροή του Πεκίνου και ενισχύει τη γεωπολιτική του επιρροή.
Γεωγραφικά, φυσικά, η Ρωσία έχει τα ηνία. Η State Atomic Corporation (Rosatom) παρέχει άδειες για τη διέλευση στα ύδατα της Αρκτικής NSR και τους συνοδούς πυρηνικών παγοθραυστικών. Ο ρωσικός φορέας εκμετάλλευσης τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων, Global Ports, μαζί με τον εγγεγραμμένο στη Ρωσία βραχίονα του κινεζικού ομίλου logistics Torgmoll και της νέας θυγατρικής του , την ανερχόμενη NewNew Shipping Line (NNSL) – και οι δύο συνδέονται τελικά με το ίδιο σύμπλεγμα Κινέζων επιχειρηματιών – εξυπηρετούν τις καμποτάζ και το εμπόριο της Σινο-Ρωσικής Αρκτικής.
Το πώς ακριβώς θα πρέπει οι θεατές να κατανοήσουν αυτό το κουβάρι διασυνδέσεων, πώς λειτουργεί και η έκταση της εμπλοκής του ΚΚΚ παραμένει ασαφές. Η περιοχή είναι γεμάτη καχυποψία για αυτή τη διττή σινο-ρωσική παρουσία, δεδομένων των δύσκολων συνθηκών και των αραιών επικοινωνιών γύρω από το περιστατικό δολιοφθοράς του αγωγού Balticconnector και καλωδίων δεδομένων τον Οκτώβριο του 2023 στον Κόλπο της Φινλανδίας. Αυτό το συμβάν αφορούσε ένα κινεζικό σκάφος NNSL που μόλις είχε αποπλεύσει το NSR, συνοδευόμενο από ένα ρωσικό παγοθραυστικό Rosatomflot.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην ασφάλεια της κοινής συμφωνίας για την Αρκτική μεταξύ της Υπηρεσίας Συνοριακής Φρουράς της FSB της Ρωσίας και της Κινεζικής Ακτοφυλακής;
Βασικά, περισσότερα κινεζικά πλοία –ιδιωτικά και κρατικά, εμπορικά και επιστημονικά– θα πλεύσουν στο NSR. Όλοι πιθανότατα θα μεταφέρουν στρατιωτικό προσωπικό , όπως η Ρωσία έχει παρουσία της FSB σε όλα τα βόρεια πλοία της, από αλιευτικές μηχανότρατες μέχρι πετρελαιοφόρα. Η νέα συμφωνία επιβολής του νόμου στη θάλασσα του 2023 μεταξύ της Υπηρεσίας Συνοριοφυλακής της FSB και της Ακτοφυλακής της Κίνας χρησιμεύει θεωρητικά για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της παράνομης μετανάστευσης, του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και όπλων και της παράνομης αλιείας. Πρακτικά, τραβά τη ΛΔΚ στις «μαλακές» αρχιτεκτονικές ασφαλείας της Αρκτικής, στις οποίες το Πεκίνο προηγουμένως είχε ελάχιστο ή καθόλου λόγο. Οι προσπάθειες της Ρωσίας να παρακάμψει το καθεστώς κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τη Δύση και η επιθυμία της Κίνας να αποκτήσει γεωπολιτική επιρροή δημιουργούν μια διπλωματική συνέργεια στην Αρκτική.
Παρά την ονομαστική υποστήριξη της οικολογικής διαχείρισης της περιοχής, ο ενθουσιασμός και των δύο κυβερνήσεων να δημιουργήσουν δίκτυα όπως η υπηρεσία αργού και LNG μεταξύ της βορειοδυτικής Ρωσίας και της κεντρικής Κίνας, σε συνδυασμό με το θράσος της Μόσχας να δρομολογεί πετρελαιοφόρα με λεπτό κύτος στα ύδατα της Αρκτικής, δείχνει ότι είναι πρόθυμοι να είσαι απερίσκεπτος για χάρη των κερδών. Αυτές οι ενέργειες υπονομεύουν τις πολλές παραμέτρους ανθρώπινης και περιβαλλοντικής ασφάλειας για τις οποίες τα κράτη της Αρκτικής εργάστηκαν σκληρά για να οικοδομήσουν επί αρκετές δεκαετίες. Με απλά λόγια, ο Αρκτικός Ωκεανός και οι κοντινές του θάλασσες πρόκειται να γίνουν αμφισβητούμενα θαλάσσια θέατρα.
Αξιολογήστε τις απαντήσεις από το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ για την επέκταση της παρουσίας Κίνας-Ρωσίας γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα και την περιοχή της Αρκτικής.
Τα κράτη του ΝΑΤΟ έχουν ξυπνήσει με το γεγονός ότι πρέπει να αποτρέψουν και να ανταποκριθούν σε ξαφνικές μη κινητικές απειλές πιο αποτελεσματικά. Πρέπει επίσης να ανταποκρίνονται ευέλικτα και βιώσιμα σε πιθανή κινητική δραστηριότητα. Η (πιθανή) ένταξη της Σουηδίας και της (επιτυχημένης) ένταξης της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ θα ενισχύσει τη βορειοανατολική πλευρά της Συμμαχίας. Τα επόμενα χρόνια, η στάση της δύναμης του ΝΑΤΟ είναι βέβαιο ότι θα επικεντρώσει μεγαλύτερη προσοχή στον Υψηλό Βορρά, από τη Βαλτική έως τις Θάλασσες Μπάρεντς και τον Αρκτικό Ωκεανό.
Σε σχεδόν μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η κοινή κινεζορωσική απειλή είναι κατά κύριο λόγο μια δολιοφθορά υποδομών και η ανατρεπτική έρευνα διπλής χρήσης. Ως εκ τούτου, οι κύκλοι χάραξης πολιτικής και πληροφοριών στις ΗΠΑ και την ΕΕ/ΝΑΤΟ πρέπει να ορίσουν την Αρκτική ως ένα αναδυόμενο θέατρο στο οποίο η δραστηριότητα της γκρίζας ζώνης θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Το ΝΑΤΟ πρέπει να δημιουργήσει και να διατηρήσει στρατιωτικούς μηχανισμούς άρνησης στον βόρειο Ειρηνικό και τον Ατλαντικό, ενώ παράλληλα αναπτύσσει οικονομικά και πολιτικά αντικίνητρα για τη Μόσχα και το Πεκίνο να αναμειχθούν στις εσωτερικές, διμερείς και πολυμερείς υποθέσεις των χωρών της Αρκτικής. Το πιο σημαντικό, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να δώσει προσοχή στο γιατί η Κίνα (με ή χωρίς τη Ρωσία) μπορεί να υιοθετεί μια πιο προκλητική στάση στην Αρκτική και τα περίχωρά της αφού τόσο σκληρά υπερασπίστηκε τη «νόμιμη» και «ειρηνική» παρουσία της στην περιοχή.