Το αδιέξοδο και οι πενιχρές προσφορές από το COP28, τη φετινή διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, έχουν απογοητεύσει πολλούς ηγέτες από τις νησιωτικές πολιτείες του Ειρηνικού – μερικές από τις χώρες που κινδυνεύουν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Προσθέτοντας προσβολή στον τραυματισμό, το τελικό κείμενο του πρώτου Global Stocktake – που τιμολογήθηκε ως το κεντρικό αποτέλεσμα του COP28 – παρουσιάστηκε βιαστικά πριν από το μεσημέρι της 13ης Δεκεμβρίου, προτού κανείς καταλάβει τι συνέβαινε, αφήνοντας πολλούς στην αίθουσα της ολομέλειας να κοιτάζουν μπερδεμένοι.
Σύμφωνα με τον Joseph Sikulu, διευθυντή του 350.org για τον Ειρηνικό, ήταν μια «στρατηγική» κίνηση για να αποσιωπηθούν οι αντιρρήσεις από τη Συμμαχία Μικρών Νησιωτικών Κρατών (AOSIS), που δεν ήταν παρόντες εκείνη τη στιγμή.
Μετά την τελική ολομέλεια, η Tina Stege, απεσταλμένη για το κλίμα για τη Δημοκρατία των Νήσων Μάρσαλ, είπε στον τύπο που περίμενε: «Ήταν συγκλονιστικό γιατί δεν ήμασταν εκεί όταν συνέβη. Το AOSIS δεν ήταν στο δωμάτιο… χρειάζεσαι όλους στο δωμάτιο, όλους στο τραπέζι.”
Οι διαδικασίες της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή και της Διάσκεψης των Μερών (COP) απαιτούν συναίνεση σε κάθε γράμμα του κειμένου. Κάθε έθνος πρέπει να συμφωνήσει στο τελικό έγγραφο, το οποίο καθιστά την κίνηση αποκλεισμού του AOSIS ακόμη πιο ανησυχητική. Η ανάγκη για συναίνεση είναι συχνά ένα σημείο ανάφλεξης οργής που στρέφεται προς τις ετήσιες συναντήσεις για το κλίμα, με πολλούς θεατές να χλευάζουν μια διαδικασία που στρέφεται προς τον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή, αλλά όπως εξηγεί η Stege, είναι αμφίδρομη: «Ο λόγος που η διαδικασία της UNFCCC έχει σημασία για εμάς είναι ότι μπορέσαμε να είμαστε στο τραπέζι, έχουμε φωνή».
Ενώ η συμφωνία απαιτεί μια «μετάβαση» από τα ορυκτά καύσιμα «με δίκαιο και δίκαιο τρόπο», αφήνει χώρο για τη συνέχιση της χρήσης τέτοιων καυσίμων μέσω τεχνολογίας για τη μείωση των εκπομπών (όπως η δέσμευση και η χρήση και αποθήκευση άνθρακα). Οι επικριτές λένε ότι τέτοιες τεχνολογίες δεν μετριάζουν πλήρως τη ζημιά από την καύση ορυκτών καυσίμων και ότι αντί αυτού απαιτείται πλήρης σταδιακή κατάργηση.
Αν και δέχτηκε διστακτικά την υιοθέτηση, το AOSIS αποκάλεσε το έγγραφο «μια λιτανεία παραθυριών» και υποστήριξε «δεν αρκεί για εμάς να αναφερθούμε στην επιστήμη και μετά να κάνουμε συμφωνίες που αγνοούν αυτά που μας λέει η επιστήμη».
«Αν και δεν γυρίσαμε σελίδα στην εποχή των ορυκτών καυσίμων στο Ντουμπάι, αυτό το αποτέλεσμα είναι η αρχή του τέλους», είπε ο εκτελεστικός γραμματέας του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, Simon Stiell, στην τελική ομιλία του , συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της COP28. «Τώρα όλες οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις πρέπει να μετατρέψουν αυτές τις δεσμεύσεις σε αποτελέσματα πραγματικής οικονομίας, χωρίς καθυστέρηση».
Καθώς η COP28 πλησιάζει επιτέλους στο τέλος της, οι εκπρόσωποι των κομμάτων, οι παρατηρητές και τα μέσα ενημέρωσης μπορεί κάλλιστα να θέλουν να αφήσουν πίσω τους όλη τη διαδικασία και λίγοι κοιτάζουν μπροστά μετά από 48 μελανιές διαπραγματεύσεις. Η Αυστραλία, ωστόσο, σκοπεύει να φιλοξενήσει το COP31 σε τρία χρόνια.
Η προσφορά της Αυστραλίας θα φιλοξενηθεί από κοινού από μια χώρα του Νησιού του Ειρηνικού που δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Αυτός ο «COP του Ειρηνικού» απέχει πολύ από το να είναι σίγουρο, παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Κλιματικής Αλλαγής Κρις Μπόουεν είπε στους δημοσιογράφους ότι δεν ήταν «πολύ αγχωμένος». Αλλά η υποστήριξη από τη γειτονιά του Ειρηνικού θα είναι κρίσιμη.
Παρά τους ισχυρισμούς ότι «επιστρέφουν στη σκηνή» υπό την κυβέρνηση των Εργατικών, πολλοί έχουν απωθήσει την αναστροφή της ηγεσίας της Αυστραλίας για το κλίμα.
Η Στέγε δεν μάσησε τα λόγια: «Δεν είμαστε τυφλοί στο γεγονός ότι η Αυστραλία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ορυκτών καυσίμων στον κόσμο».
Η Tina Stege, απεσταλμένη των Νήσων Μάρσαλ για το κλίμα, με την Υπουργό Περιβάλλοντος της Κολομβίας Susana Muhamad και την Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Annalena Baerbock. Φωτογραφία από τον Sacha Shaw.
«Η αυστραλιανή κυβέρνηση πρέπει να εντείνει τις δράσεις της για το κλίμα σύμφωνα με ό,τι απαιτείται για να διατηρηθεί ο 1,5C ζωντανός και να διασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για τα έθνη της ατόλης όπως οι Νήσοι Μάρσαλ. Αυτό σημαίνει, πρώτα και κύρια, σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων», είπε στο περιθώριο της COP28.
Άλλοι ηγέτες του Ειρηνικού είναι ομοίως ανένδοτοι ότι η Αυστραλία πρέπει να προχωρήσει πέρα από τη ρητορική του βάθρου.
«Δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά άλλη μια σύνοδο κορυφής για το κλίμα που σας φέρνει η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Ήρθε η ώρα να δείξουμε ότι η δέσμευση στη δράση για το κλίμα είναι κάτι περισσότερο από απλή ρητορική», δήλωσε ο Ralph Regenvanu, υπουργός για την κλιματική αλλαγή του Βανουάτου.
Ωστόσο, πολλοί βλέπουν ένα «COP του Ειρηνικού» ως μια ευκαιρία για να τονίσουν τις συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια περιοχή που επηρεάζεται δυσανάλογα από την κλιματική κρίση. Επιπλέον, ο πρόεδρος της COP28, Σουλτάνος Αχμέντ Αλ Τζάμπερ, πιθανότατα έβαλε λάδι στην απογοήτευση όταν έσπευσε το τελικό κείμενο της Παγκόσμιας Απογραφής μέσω του συνεδρίου.