Στην 28η έκδοση της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής για το Κλίμα (COP28) στο Ντουμπάι, ο πρωθυπουργός του Νεπάλ Pushpa Kamal Dahal έκανε ισχυρή πρόταση για την άμεση εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015. Παρά τη σχεδόν μηδενική συμβολή στις παγκόσμιες εκπομπές, η χώρα των Ιμαλαΐων φέρει το κύριο βάρος της κλιματικής αλλαγής. «Έχουμε ήδη χάσει το ένα τρίτο των παγετώνων μας και οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι πρόκειται να χάσουμε άλλο ένα τρίτο μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα», είπε ο Dahal. «Τα βουνά βασανίζονται από την άνοδο της θερμοκρασίας. Σώστε τους πρώτα!»
Η σοβαρότητα της κατάστασης ώθησε τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος επισκέφθηκε το Νεπάλ και την περιοχή του Έβερεστ την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου, να εκφράσει βαθιές ανησυχίες για τις επιπτώσεις της στη συνάντηση του Ντουμπάι για το κλίμα.
Στην ομιλία του στο Ντουμπάι, ο Γκουτέρες κάλεσε τις ανεπτυγμένες χώρες να αποσαφηνίσουν το καθεστώς της υπόσχεσής τους να κινητοποιήσουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τη δράση για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αρχικά ορίστηκε το 2009, ο στόχος έπρεπε να επιτευχθεί έως το 2020. Όμως, καθώς οι ανεπτυγμένες χώρες δεν εκπληρώνουν τις υποσχέσεις τους, η προθεσμία παρατάθηκε έως το 2025 στη σύνοδο κορυφής COP21 στο Παρίσι το 2015.
Σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε το Διακυβερνητικό Φόρουμ Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) τον Νοέμβριο, η συνολική χρηματοδότηση για το κλίμα που παρείχαν και κινητοποιήθηκαν από τις ανεπτυγμένες χώρες για τις αναπτυσσόμενες χώρες το 2021 ανήλθε σε 89,6 δισεκατομμύρια δολάρια, που ήταν αύξηση κατά 7,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, σχεδόν το 60 τοις εκατό αυτής της χρηματοδότησης – 53,8 δισεκατομμύρια δολάρια – ήταν για μετριασμό, ενώ μόνο 24,6 δισεκατομμύρια δολάρια, ή το 27 τοις εκατό, ήταν για προσαρμογή. Η χρηματοδότηση της προσαρμογής μειώθηκε κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ενώ ο μετριασμός – η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλότερων εκπομπών – είναι απαραίτητος για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις για χρηματοδότηση προσαρμογής με τους ανθρώπους που ήδη υφίστανται τεράστιες απώλειες και ζημιές λόγω των κλιματικών αλλαγών.
«Η χρηματοδότηση της προσαρμογής, απαραίτητη για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στο κλίμα, παραμένει χαμηλή τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους, παρά το γεγονός ότι αποτελεί πρωταρχικό μέλημα και τομέα προτεραιότητας για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες», αναφέρει η έκθεση του ΟΟΣΑ. Τόνισε επίσης το χαμηλό μερίδιο της ιδιωτικής χρηματοδότησης. Από τα 89,6 δισεκατομμύρια δολάρια που κινητοποιήθηκαν το 2021, τα 73,1 δισεκατομμύρια δολάρια (80 τοις εκατό) ήταν δημόσια οικονομικά.
Στο COP28, ο Γκουτέρες ζήτησε από τις αναπτυσσόμενες χώρες «ένα σαφές σχέδιο για τον διπλασιασμό της χρηματοδότησης της προσαρμογής στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2025», το οποίο θεώρησε ότι είναι «ένα πρώτο βήμα για να αφιερωθεί η μισή χρηματοδότηση για το κλίμα στην προσαρμογή».
Ακόμη και αυτά τα ποσά «είναι να μειώνονται από την κλίμακα του τι χρειάζεται», είπε, ζητώντας μεταρρυθμίσεις στους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τις πολυμερείς τράπεζες ανάπτυξης, ώστε να μπορούν «να αξιοποιήσουν πολύ περισσότερη ιδιωτική χρηματοδότηση με λογικό κόστος για τις αναπτυσσόμενες χώρες».
Χωρίς αλλαγή πορείας, «μπορεί να εξαπολυθεί μια καταστροφή», είπε ο Γκουτέρες.
Σύμφωνα με την έκθεση 10 New Insights In Climate Science , που κυκλοφόρησε στο χώρο του COP28 στις 3 Δεκεμβρίου, η Νότια Ασία είναι μεταξύ των περιοχών που «προβλέπεται ότι θα αντιμετωπίσουν τις πιο σημαντικές επιπτώσεις από την αλλαγή της διαθεσιμότητας νερού αυτόν τον αιώνα» λόγω της τήξης των παγετώνων. Πρόσθεσε: «Οι μεταβλητοί χρόνοι τήξης των παγετώνων και του χιονιού επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα του νερού και μπορεί να οδηγήσουν σε σύγκρουση για τους πόρους».
Δύο άλλες περιοχές, η Κεντρική Ασία και η τροπική και υποτροπική δυτική Νότια Αμερική, αναμένεται να έχουν παρόμοια μοίρα.
Το λιώσιμο των παγετώνων στη Νότια Ασία αναφέρεται στην περιοχή Hindu Kush Himalayan (HKH), που μερικές φορές ονομάζεται επίσης High Mountain Asia (HMA), που εκτείνεται από το Αφγανιστάν στα δυτικά έως τη Μιανμάρ στα ανατολικά, με τις συνοριακές περιοχές της Ινδίας, του Πακιστάν, της Κίνας, του Νεπάλ. , το Μπουτάν και το Μπαγκλαντές ενδιάμεσα.
Το HKH είναι η πιο πυκνοκατοικημένη ορεινή περιοχή στον κόσμο. Αυτή είναι και η περιοχή που φιλοξενεί τεταμένα διεθνή σύνορα μεταξύ Ινδίας και Κίνας, και Ινδίας και Πακιστάν, με τεράστιους πληθυσμούς που εξαρτώνται από μεγάλους διασυνοριακούς ποταμούς. Περίπου 240 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στα βουνά και 1,65 δισεκατομμύρια κατάντη εξαρτώνται από αυτούς τους ποταμούς.
Μια πρόκληση των Ιμαλαΐων
Αρκετές άλλες αναφορές που κυκλοφόρησαν στο χώρο του COP28 απηχούσαν αυτές τις ανησυχίες.
Η έκθεση 10 New Insights In Climate Science ανέφερε ότι η απώλεια παγετώνων εγκυμονεί μεσοπρόθεσμους κινδύνους έλλειψης νερού, συμπεριλαμβανομένων περιοχών με πολύ μεγάλους πληθυσμούς στην περιοχή HKH.
Εξάλλου, η Έκθεση Παγκόσμιας Ανατροπής Σημείων που παρουσιάστηκε στον τόπο της συνόδου κορυφής στις 6 Δεκεμβρίου επεσήμανε ότι ενώ το βόρειο HMA έχει υποστεί διαβροχή, το νότιο Θιβετιανό Οροπέδιο έχει υποστεί ξήρανση, ειδικά στη νοτιοανατολική περιοχή των Ιμαλαΐων.
Παραμένει αβέβαιο σε ποια χρονική στιγμή η τρέχουσα ξηρά νοτιοανατολική περιοχή HMA, που αναφέρεται ως ξηρά Ιμαλάια, θα γίνει πιο υγρή. Τα νοτιοανατολικά Ιμαλάια περιλαμβάνουν τη βορειοανατολική Ινδία και την περιοχή του Θιβέτ της Κίνας.
Εκφράζοντας ανησυχίες σχετικά με αυτό, ο Γκουτέρες είπε ότι οι παγετώνες θα μπορούσαν να εξαφανιστούν εντελώς και αυτό σημαίνει «μαζική μείωση των ροών για τους μεγάλους ποταμούς των Ιμαλαΐων όπως ο Ινδός, ο Γάγγης και ο Βραχμαπούτρα, και τα δέλτα που αποδεκατίστηκαν από το αλμυρό νερό».
Συγκεκριμένα, η Ινδία και το Πακιστάν βρίσκονται ήδη σε διαφωνία σχετικά με την τροποποίηση της Συνθήκης για το νερό του Ινδού που διέπει την κατανομή του νερού από τα ποτάμια της λεκάνης του Ινδού μεταξύ των δύο χωρών.
Η Ινδία δεν έχει ακόμη συμφωνήσει με επανειλημμένες απαιτήσεις από το Μπαγκλαντές σχετικά με τη διανομή του νερού από την Teesta, έναν σημαντικό παραπόταμο του Βραχμαπούτρα.
Εξάλλου,η σύγκρουση έχει κλιμακωθεί μεταξύ του Αφγανιστάν και του Ιράν για την κοινή χρήση του νερού από τον ποταμό Χελμάντ, ο οποίος πηγάζει από το HKH και έχει καταγράψει μειωμένη ροή νερού τα τελευταία χρόνια. Ένταση υπάρχει επίσης μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν σχετικά με την κοινή χρήση του νερού από τον ποταμό Καμπούλ, ο οποίος επίσης πηγάζει από το HKH και ρέει στον Ινδό μέσω του Αφγανιστάν.
Το πρόβλημα, πράγματι, είναι μεγέθους Ιμαλαΐων.
Το HKH που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό παγετώνων εκτός των πολικών περιοχών, περιγράφεται ως η «κορυφή του κόσμου» και «ο τρίτος πόλος». Όλες οι βουνοκορφές άνω των 7.000 μέτρων βρίσκονται σε αυτήν την περιοχή.
Η έκθεση του WMO δεν είναι η πρώτη επιστημονική έκθεση που εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια των υδάτων και τις προοπτικές συγκρούσεων. Μια έκθεση του Μαΐου 2023 που δημοσιεύθηκε από το Διεθνές Κέντρο Ολοκληρωμένης Ορεινής Ανάπτυξης με έδρα το Κατμαντού ανέφερε ότι οι κάτοικοι του βουνού προσπαθούσαν να προσαρμοστούν με «αυτόνομα μέτρα», τα οποία «μπορεί να αποδειχθούν ανεπαρκή μακροπρόθεσμα» και να επιδεινώσουν «φόβους για την ασφάλεια του τους ντόπιους κατοίκους και την κατοικησιμότητα των τοποθεσιών τους».
Η κατάσταση «εγείρει ανησυχίες για πιθανές διασυνοριακές υδατικές συγκρούσεις», προειδοποίησε η έκθεση, προσθέτοντας ότι η εποχική κατανομή των ορεινών υδάτινων πόρων για μεγάλους πληθυσμούς πεδινών θα γίνει πιο αβέβαιη τις επόμενες δεκαετίες, επηρεάζοντας ιδιαίτερα την αρδευόμενη γεωργία.
«Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις απειλούν όχι μόνο την ασφάλεια του νερού, των τροφίμων, της ενέργειας, των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους, αλλά και την ασφάλεια διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ασία, και ως εκ τούτου θα έχουν εκτεταμένες συνέπειες», ανέφερε.
Στα μέσα Νοεμβρίου, η έκθεση State Of The Cryosphere Report 2023 ανέφερε ότι οι παγετώνες σε ορισμένες περιοχές, όπως οι τροπικές Άνδεις ή ο Ινδός (εκτείνονται πάνω από την Κίνα, την Ινδία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν) και τις λεκάνες Tarim (Κίνα) στην Υψηλή Ορεινή Ασία , «συμβάλλουν σε υψηλό ποσοστό των εποχιακών αποθεμάτων νερού». Ως εκ τούτου, είναι πιο κρίσιμα για την ασφάλεια του νερού.
Η κρυόσφαιρα περιλαμβάνει τα παγωμένα μέρη της Γης: παγετώνες και στρώματα πάγου, θαλάσσιο πάγο, χιόνι και αιωνίως παγωμένη γη.
Ενώ η ταχεία τήξη των παγετώνων μπορεί να αυξήσει προσωρινά τη διαθεσιμότητα νερού, η συνεχιζόμενη συρρίκνωση του παγετώνα θα οδηγήσει τελικά σε μείωση της εποχικής διαθεσιμότητας.
«Αυτό μπορεί να καταστήσει αδύνατες ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες – ακόμη και τη συνεχιζόμενη ανθρώπινη κατοίκηση –», ανέφερε η έκθεση για την κρυόσφαιρα.