Οι χώρες κατέληξαν σήμερα σε μια ιστορική συμφωνία στη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα COP28 στο Ντουμπάι για τη μετάβαση προς την απομάκρυνση της παγκόσμιας οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα έπειτα από δύο εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων.
Ακολουθούν ορισμένα μηνύματα από τη συμφωνία:
Τέλος εποχής για το πετρέλαιο;
Η ‘είδηση’ στη συμφωνία της COP28 είναι μία πρόνοια που καλεί για “μετάβαση προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, με τρόπο δίκαιο, συντεταγμένο και ισότιμο… προκειμένου να επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα το 2050 σύμφωνα με τις επιστημονικές συστάσεις”.
Είναι μόλις μια μπουκιά.
Αλλά συμπυκνώνεται στο ότι για πρώτη φορά η διεθνής κοινότητα έχει εκφράσει ενωμένη την επιθυμία για ένα τέλος εποχής στο πετρέλαιο και στέλνει ένα ηχηρό σήμα στις διεθνείς αγορές.
Δεν πρόκειται να καταστρέψει άμεσα την κατανάλωση πετρελαίου και να μειώσει τις τιμές. Αλλά –αν οδηγήσει σε σταδιακά αυξανόμενες μετακινήσεις πολιτικής και αλλαγή επενδυτικών τάσεων προοδευτικά– θα μπορούσε να διασφαλίσει μια μεταμόρφωση της οικονομίας ενέργειας σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Όχι τόσο γρήγορα
Η συμφωνία επιφύλαξε επίσης ανταμοιβές για τους παραγωγούς πετρελαίου, με τη μορφή μιας σαφούς αναγνώρισης ότι υπάρχουν τεχνολογίες που μπορούν να μειώσουν τον κλιματικό αντίκτυπο του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα — κυρίως δεσμεύοντας διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται με την καύση ορυκτών καυσίμων προκειμένου οι εκπομπές να μην εισέρχονται στην ατμόσφαιρα.
Σε έναν κατάλογο ενεργειών που θα πρέπει να λάβουν οι χώρες προκειμένου να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή περιλαμβάνεται “η επιτάχυνση τεχνολογιών περιλαμβανομένων εκείνων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, μεταξύ άλλων, των ανανεώσιμων, της πυρηνικής ενέργειας και τεχνολογιών που περιορίζουν και απομακρύνουν όπως η δέσμευση, χρήση και αποθήκευση άνθρακα”.
Η δέσμευση άνθρακα είναι εδώ γύρω εδώ και καιρό, αλλά παραμένει πολύ ακριβή σε ορισμένες εφαρμογές, και δεν έχει ποτέ αποδειχθεί στην απαραίτητη τεράστια παγκόσμια κλίμακα ότι έχει αντίκτυπο στην κλιματική αλλαγή.
Πηγή που γνωρίζει τον τρόπο σκέψης της Σαουδικής Αραβίας δήλωσε πως το βασίλειο, ντε φάκτο επικεφαλής της ομάδας των πετρελαιοπαραγωγών κρατών του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών (ΟΠΕΚ), μπόρεσε να δεχθεί τη συμφωνία επειδή παρέχει ένα ‘μενού’ για κάθε χώρα ώστε να ακολουθήσει το δικό της μονοπάτι.
Πού είναι τα χρήματα;
Ακόμη και οι αντιπροσωπείες που εμφανίστηκαν πιο ικανοποιημένες με τη συμφωνία είχαν ορισμένα θέματα με αυτήν. Το κύριο είναι η απουσία οποιασδήποτε επιπλέον χρηματοδότησης για να βοηθήσουν αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν το τεράστιο κόστος της μετάβασης προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα.
Τα χρήματα για να βοηθήσουν φτωχές, κλιματικά ευάλωτες χώρες να προσαρμοστούν στον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής λείπουν επίσης.
“Η προσαρμογή είναι πραγματικά ένα ζήτημα ζωής και θανάτου”, δήλωσε ο απεσταλμένος του Μπανγκλαντές για το κλίμα Σάμπερ Χοσάιν Τσόουντχουρι. “Δεν μπορούμε κάνουμε συμβιβασμούς στην προσαρμογή. Δεν μπορούμε να κάνουμε συμβιβασμούς στις ζωές και στα μέσα διαβίωσης”.
Οι λεπτομέρειες αυτές θα πρέπει να τύχουν επεξεργασίας αργότερα, ίσως στη σύνοδο COP29 της ερχόμενης χρονιάς στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.
Τούτου λεχθέντος, η σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα ‘κλείδωσε’ μια πρώιμη νίκη σε σχέση με τα χρήματα κατά την έναρξη των συνομιλιών, όταν οι αντιπροσωπείες ενέκριναν τη δημιουργία ενός νέου ταμείου που θα βοηθήσει τις φτωχές χώρες να αντεπεξέλθουν στις απώλειες και τις ζημιές που προκαλούνται από την καταστροφή του κλίματος.
Ο στόχος για τον 1,5 βαθμό παραμένει στη συζήτηση
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και δεκάδες άλλες χώρες ήταν γενικά ευχαριστημένες με το αποτέλεσμα των συνομιλιών, λέγοντας πως η συμφωνία διατηρεί μια ευκαιρία για περιορισμό της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στον +1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της προβιομηχανικής εποχής.
Το να φθάσουν εκεί θα είναι δύσκολο — απαιτεί μείωση των εκπομπών σχεδόν στο μισό μέσα σε μόλις έξι χρόνια, και μηδενικές καθαρές εκπομπές μέχρι το 2050.
Το κείμενο καλεί τις χώρες να το πράξουν, όμως η Συμμαχία Μικρών Νησιωτικών Κρατών ανησυχεί ότι αυτό δεν θα συμβεί. Η εκπρόσωπος της AOSIS Αν Ράσμουσεν δήλωσε πως η συμμαχία αισθάνεται πως το κείμενο απέτυχε να δώσει τη “διόρθωση πορείας που χρειάζεται”.